Czy polscy chłopi byli niewolnikami? Odpowiedź jest więcej niż oczywista. O niewolnictwie wspominali nie tylko obrońcy ludności wiejskiej, ale i obcokrajowcy oburzeni polskimi stosunkami.
Tak zresztą określał kmieci każdy, kto mówił o nich: chłopi pańszczyźniani, a w domyśle: niewolnicy pańszczyźniani. Dlatego pojawia się też inne pytanie. Czy w oczach polskiej elity chłopi byli w ogóle ludźmi? O tej najliczniejszej i najważniejszej części społeczeństwa pisano: bydło, psy, chodzące rzeczy.
Dziś nadal mówi się o rzekomym przywiązaniu chłopów do ziemi, ich poddaństwie i dalece wyolbrzymionej krzywdzie. Kamil Janicki sprawnie rozprawia się z wizją sielankowej, dawnej polskiej wsi.
Reklama
Według niego radości prowincjonalnego życia były zarezerwowane tylko dla dziedzica i zarządcy jego majątku. Dla chłopów zostawała marna egzystencja bez perspektyw na przyszłość, a jedyną rzeczą, jaką mogli uczynić w takiej sytuacji, to po prostu zbiec.
„Pańszczyzna” to nie tylko historia wielopokoleniowego ucisku naszych „chamskich” przodków. To przede wszystkim książka o tym, co z pańszczyźnianego dziedzictwa przetrwało w polskiej rzeczywistości do dzisiejszych czasów. Kubeł zimnej wody na rozpalone sarmackie głowy.
Radek Rak, zwycięzca Nagrody Literackiej NIKE w 2020 roku
Warsztat historyka i walory pióra Kamila Janickiego dokumentuje jego ostatnie dzieło –„Pańszczyzna”, które udanie mieści się w nurcie historii ludowej. Opinie w niej zawarte jak zwykle u Janickiego są klarowne, wyraziste, odważne. Prowokują i otwierają pole do dyskusji. Autor nie ukrywa, po której stronie sporu historycznego się sytuuje a tym samym oczekuje, że czytelnik nie pozostanie obojętnym.
Prof. Andrzej Chwalba
„Pańszczyzna” to książka o wielowiekowej traumie i wstydzie. O tym, dlaczego zamiast rozpoznać się w swoim jestestwie i wziąć odpowiedzialność za swoją przeszłość, wolimy chować się, jak pisał Czesław Miłosz, w lamus pełen herbarzy, senników i pamiątek minionego czasu. Opisana tu historia jest bolesna, ale warto ją poznać.
Tomasz Targański tygodnik „Polityka”
Reklama
Znakomita książka Kamila Janickiego wielowymiarowo i przystępnie przedstawia los naszych chłopskich przodków. Ta wciągająca opowieść pozwala lepiej zrozumieć nie tylko przeszłość, ale też współczesną Polskę, nie pozostawia bowiem złudzeń, że jesteśmy społeczeństwem postniewolniczym i musimy mierzyć się z typowymi dla niego problemami.
Jan Sowa, autor książki „Fantomowe ciało króla”
życiu polskich chłopów pańszczyźnianych
3 komentarze