Jednym z najważniejszych celów spiskowców, którzy w nocy z 28 na 29 listopada 1830 roku chwycili za broń i ruszyli do walki przeciwko Rosji było zabicie lub pojmanie wielkiego księcia Konstantego. Brat carów Aleksandra I oraz Mikołaja I uszedł...
Wojny napoleońskie odcisnęły piętno na życiu dziesiątek milionów mieszkańców Europy oraz zamorskich kolonii. Miały one również ogromny wpływ na losy Polski i Polaków. O konsekwencjach, jakie dla Starego Kontynentu przyniosły rządy Bonapartego pisze...
Powszechny dostęp do służby zdrowia to dobrodziejstwo ostatnich kilkudziesięciu lat. Wcześniej przez stulecia polscy chłopi musieli leczyć się sami lub polegać na radach udzielanych przez różnej maści wiejskich znachorów. Cierpieli też na...
Wynalezienie lokomotywy parowej odmieniło historię transportu lądowego. Rozwój kolei sprawił, że przewożenie towarów oraz ludzi stało się znacznie tańsze i szybsze niż kiedykolwiek wcześniej. Od lat historycy spierają się jednak kogo należy uznać za...
Stefan Żeromski z uwagi na swoją społecznie zaangażowaną twórczość był nazywany „sumieniem narodu”. Życie prywatne pisarza dalekie było jednak od ideału. Zwłaszcza jeden szczegół z biografii Żeromskiego zawzięcie tuszowano, by nie zaszkodził jego...
Decyzja Napoleona o inwazji na Rosję latem 1812 roku skutkowała wojną na kolosalną skalę, a jej rezultaty diametralnie różniły się tego, co cesarz Francuzów pragnął osiągnąć. Napięcie na linii Paryż-Petersburg narastało latami, a jednym z...
Życie galicyjskich chłopów pańszczyźnianych w pierwszej połowie XIX wieku było pasmem udręk. Milionom mieszkańców wsi codziennie towarzyszyły praca ponad siły, nędza oraz przemoc ze strony dziedziców. Ich los ułożyłby się jednak zupełnie inaczej...
Rabacja galicyjska była największym zrywem polskich chłopów skierowanym przeciwko szlachcie. Na czele krwawych rozruchów, trwających od 19 lutego aż do końca marca 1846 roku, stanął 59-letni włościanin ze Smarzowej Jakub Szela. O tym, jak potoczyły...
Aleksander Głowacki, który do historii literatury przeszedł jako Bolesław Prus, był doskonałym felietonistą, kronikarzem Warszawy oraz wybitnym powieściopisarzem epoki pozytywizmu. Wielu uważa, że „Lalka” to najlepsza polska XIX-wieczna powieść. Jej...
Poczucie tożsamości narodowej i patriotyzm to pojęcia, które jeszcze 200 lat temu odnosiły się głównie do elit społeczeństw, nie miały szerokiego oddźwięku. W Europie Środkowej i Wschodniej dopiero w drugiej połowie XIX wieku zaczęła się wykształcać...
W ostatnich latach odżył wreszcie temat tego, jakim piekłem było życie polskich chłopów pańszczyźnianych w czasach Rzeczpospolitej Obojga Narodów. O wiele rzadziej wspomina się o tym, że wyzysk nie zniknął wcale wraz z upadkiem szlacheckiego państwa...
Maria Konopnicka doczekała się licznego potomstwa. Urodziła aż ośmioro dzieci, z których sześcioro dożyło pełnoletności. Bez wątpienia jej oczkiem w głowie był najstarszy syn Tadeusz. Nawet gdy dorósł matka nadal się nim opiekowała. Pomagała mu...
Adam Mickiewicz zmarł 26 listopada 1855 roku podczas pobytu w Konstantynopolu. Autor Pana Tadeusza w chwili śmierci miał niespełna 57 lat. Jako oficjalną przyczynę zgonu podaje się cholerę, jednak nagłe i nieoczekiwane zejście z tego świata...
Jakub Szela zapisał się w historii jako lider buntu przeciwko szlachcie, który wstrząsnął Galicją w 1846 roku. Ten sławny chłop pańszczyźniany już dużo wcześniej miał jednak na pieńku z dziedzicami. Jego wieś wytoczyła proces panu, Stanisławowi...
Po podpisaniu 7 lipca 1807 roku pokoju w Tylży Francja oraz Rosja pozostawały w formalnym sojuszu. W 1809 roku carskie wojska wsparły nawet Napoleona w wojnie z Austrią. Car i jego otoczenie cały czas obawiali się jednak, że cesarz Francuzów zechce...
Początki kariery Henryka Sienkiewicza. Po „Ogniem i mieczem” koledzy uznali, że jego talent zmarniał
Publikowana w latach 1883-1884 na łamach „Słowa” powieść Ogniem i mieczem przyniosła Henrykowi Sienkiewiczowi ogromną popularność. Jednak koledzy po piórze oraz recenzenci przyjęli ją chłodno. Twierdzono nawet, że jego talent zmarniał. O tym...
Nawet dzisiaj poród stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety oraz noworodka. A co dopiero miały powiedzieć ciężarne chłopki rodzące w drugiej połowie XIX wieku, kiedy na wsi ludzie nie mieli jeszcze pojęcia o antyseptyce. Jak zatem wyglądały...
Wcześni Słowianie nie pozostawili żadnych źródeł pisanych na temat swoich pierwotnych wierzeń i obyczajów. Strzępy ich kultury umysłowej są znane tylko z tekstów obcych – zdawkowych i często zmanipulowanych. W XIX wieku pojawił się jednak pomysł, by...
Obecnie mało kto zdaje sobie sprawę z tego jak zażarte walki toczono nieco ponad wiek temu na przedpolach Krakowa. W listopadzie i grudniu 1914 roku nieopodal dawnej polskiej stolicy ścierały się setki tysięcy żołnierzy z armii Austro-Węgier oraz...
W momencie wybuchu powstania listopadowego Adam Mickiewicz przebywał w Rzymie. W tym czasie otaczał go już nimb wroga caratu, zresztą zaledwie kilkanaście miesięcy wcześniej został zmuszony do opuszczenia Imperium Rosyjskiego. Jednak gdy rodacy...
Legiony Polskie we Włoszech, utworzone przez Jana Henryka Dąbrowskiego w 1797 roku, miały u boku Francuzów walczyć o wskrzeszenie nadwiślańskiego królestwa. Napoleon jednak szybko wyznaczył naszym rodakom zupełnie inne zadanie. Dzisiaj wolimy o tym...
Austriacy prowadzili prace fortyfikacyjne w grodzie Kraka przez całą drugą połowę XIX wieku. Ich efektem było powstanie twierdzy Kraków, która ostatecznie zajmowała ponad 500 kilometrów kwadratowych, a obwód jej umocnień wynosił blisko 60 kilometrów...
Ogromna nędza galicyjskich wsi nie miała jednej przyczyny. Wynikała z polityki władz austriackich i z historycznych obciążeń. Ale spore znaczenie miały też lokalne przesądy oraz sposoby myślenia. Często chłopi sami pogłębiali swój niedostatek, choć...
9 października 1806 roku Prusy wypowiedziały wojnę Napoleonowi. Władze w Berlinie były przekonane, że ich armia wyprzedza wszystkie na kontynencie. Wystarczyło jednak zaledwie kilka tygodni, a Prusacy doznali najbardziej kompromitującej porażki w...
Pierwsza wojna burska, rozpoczęta w grudniu 1880 roku, była dla Anglików kolejnym z licznych konfliktów kolonialnych toczonych w Afryce. Poddani królowej Wiktorii byli pewnie łatwego zwycięstwa nad potomkami holenderskich kolonistów, którzy...
Typowy polski szlachcic, właściciel nowożytnej wioski, nie chciał osobiście angażować się w codzienne życie chłopów. Zależało mu jednak na tym, by społeczność, którą wyzyskiwał była karna oraz pracowita. Dla utrzymania dyscypliny w osadzie oraz na...
14 czerwca 1794 roku, w następstwie drugiego rozbioru i stłumionego powstania, do Krakowa wkroczyły wojska pruskie. Umocniony zamek wawelski skapitulował już po kilku godzinach. Wraz z nim w ręce zaborców wpadł też najważniejszy skarb w kraju.
Kiedy na początku sierpnia 1914 roku austro-węgierskie wojska rozpoczynały ofensywę przeciwko Rosji dowództwo liczyło na szybkie zwycięstwo nad przeciwnikiem. Zaledwie trzy miesiące później to carska armia stała pod Krakowem. O tym jak do tego...
W drugiej połowie XIX wieku przytłaczająca większość chłopów w Galicji, a więc w najbiedniejszej i najbardziej zacofanej części ziem polskich, żyła w skrajnej nędzy. Ubodzy mieszkańcy wsi przez cały rok niedojadali, ale gdy przychodził przednówek w...
Michał Radziwiłł zwany Rudym już od pierwszych lat przysparzał rodzicom problemów. Najstarszy syn wielkiego patrioty, Ferdynanda Fryderyka Radziwiłła, jako nastolatek złożył hołd Bismarckowi. Później było tylko gorzej. Rozrzutność oraz liczne...
