Zbiorcza nazwa ciemnych czy też mrocznych wieków została już w nauce dawno odrzucona. Dzisiaj wiadomo, że średniowiecze było w rzeczywistości epoką zmiany, ale nie fundamentalnego upadku. Jeśli historycy jakąś część tych czasów nazywają nadal...
Przed upowszechnieniem w Europie druku, a więc przed samym schyłkiem średniowiecza, nie można było realistycznie myśleć o tym, że na całym obszarze kultury łacińskiej będzie funkcjonować ten sam tekst Biblii. Długo nie można było liczyć nawet na to...
Średniowieczny polski podróżnik w niewoli chana Mongołów. Taką wiadomość kazano mu zawieźć do Europy
W latach 1245-1247 odbyła się pierwsza dobrze znana wyprawa europejskich wysłanników na dwór chana Mongołów w Karakorum. Do stolicy koczowniczego imperium, odległej od Rzymu o 9000 kilometrów, wyruszyli trzej franciszkanie: Jan di Piano Carpini, a...
Średniowieczny system pieniężny z dzisiejszej perspektywy robi wrażenie czarnej magii. Wydaje się absolutnie niezrozumiałą plątaniną odmiennych rozwiązań, określeń i przeliczników. Jego podstawowe reguły wcale jednak nie były aż tak skomplikowane...
Ogólnie rzecz biorąc w średniowieczu architektura murowana nigdy nie dominowała na tą drewnianą. Były jednak pewne obszary, gdzie rewolucja budowlana pełnego średniowiecza przybrała skalę prawdziwie spektakularną. Trudno o lepszy przykład niż...
Urodzony w 1020 roku Su Song bywa często nazywany chińskim Leonardem da Vinci. Biorąc jednak pod uwagę, że przyszedł on na świat ponad cztery stulecia wcześniej, to raczej genialnego Włocha, można by nazywać europejskim Su Songiem. Zwłaszcza o...
Surowy klimat, niedostatek pożywienia oraz ciężka praca mocno odbijały się na życiu mieszkańców Skandynawii we wczesnym średniowieczu. Badania archeologiczne jasno dowodzą, że ból był stałym elementem codzienności wikingów. Oto jakie konkretnie...
O wyprawie do Ziemi Świętej marzyły przynajmniej setki tysięcy mieszkańców średniowiecznej Europy. Nawet w latach względnego spokoju, gdy na wschodzie nie trwały krucjaty lub inne wojenne zaburzenia, tylko bardzo nieliczni śmiałkowie decydowali się...
W dziedzinie pomiaru czasu średniowieczni Europejczycy pozostawali nieco w tyle za mieszkańcami Chin czy Bliskiego Wschodu. U schyłku epoki pojawił się jednak wynalazek, który na dobre zmienił nie tylko sposób mierzenia, ale też postrzegania upływu...
Włoski szlachcic Bertrandon de la Broquièr przybył do Konstantynopola u schyłku średniowiecza, gdy chwała tego miasta zdążyła już bardzo zblednąć. Nie był zwyczajnym turystą. „Zwiedzał” stolicę wschodniego imperium w 1433 roku, na zlecenie księcia...
Z okresu średniowiecza zachowały się jedynie sporadyczne wzmianki o Wanderlust, niepowstrzymanym pragnieniu podróży, chęcią podróży dla niej samej. Wanderlust jest skutkiem posiadania wolnego czasu i ciekawości. To pierwsze było zbytkiem, na który...
Jedną z najbardziej znanych kontrowersji w badaniach epoki wikingów jest kwestia skali. W przeszłości większość uczonych skłaniała się do interpretacji tego okresu w kategoriach klasycznego germańskiego Völkerwanderung – wielkiej wędrówki ludu...
Podbój Anglii sprawił, że Wilhelm Zdobywca stał się jednym z tych władców, którzy wywarli największy wpływ na historię średniowiecznej Europy. To jednak, co nastąpiło po jego zgonie zdecydowanie nie przydawało mu chwały. Wręcz przeciwnie. Pochówek...
W 1018 roku Bolesław Chrobry odniósł najbardziej spektakularny ze swoich sukcesów – zajął Kijów, będący najważniejszym ośrodkiem wschodniego mocarstwa założonego przez Rusów i najbogatszą metropolią regionu. Triumf okazał się nietrwały, a polskie...
W podręcznikach do historii można wyczytać, że Polska za czasów Bolesława Chrobrego miała ponad milion mieszkańców, a cała Europa z tego samego okresu 40 lub może 50 milionów. Od liczb dotyczących tak odległych czasów nikt nie oczekuje oczywiście...
Wikingowie najeżdżali ziemie Franków już od końca VIII wieku. Ludzie Północy jednak nie tylko łupili obszary nad Loarą i Sekwaną, ale również zaciągali się na służbę u władców z dynastii Karolingów. Największą karierę zrobił bez wątpienia Hrólfr...
Panuje powszechne przeświadczenie, że miasta zwłaszcza późnego średniowiecza były wznoszone z kamienia i cegły. Na wsiach miało z kolei panować bezkonkurencyjnie drewno. Rzeczywistość była jednak bardziej skomplikowana i… zwyczajnie ciekawsza.
Wyruszając 3 sierpnia 1492 roku z Palos w rejs na zachód Krzysztof Kolumb liczył, że odkryje nowy szlak do Indii. Gdy w marcu następnego roku powrócił do Hiszpanii i ogłosił sukces spotkał się z wielkim zainteresowaniem. Jednak, wbrew obiegowej...
5 stycznia 1066 roku zmarł król Anglii Edward Wyznawca. Jako że monarcha nie doczekał się potomstwa rozpoczęła się bezpardonowa walka o tron. W decydującym starciu, rozegranym 14 października 1066 roku pod Hastings, stanęli naprzeciwko siebie król...
W innym artykule – a znacznie szerzej na kartach mojej książki pt. Średniowiecze w liczbach – opowiadałem już o tym, jak przed wiekami ludzie mierzyli swoją rzeczywistość. Od ogółu warto przejść do szczegółu. I zapytać jak w czasach średniowiecznych...
Bezpośrednio po przejęciu władzy w 1025 roku następca Bolesława Chrobrego i nowy władca Polski Mieszko II Lambert dążył, jak można sądzić, do zachowania spokoju na wszystkich granicach państwa. Przez pierwsze lata stosunkowo krótkich rządów...
W drugiej połowie lat 80. XI wieku w Polsce doszło do dziwnej (nawet w kontekście postępowania właściwego średniowieczu) i bardzo trudnej do wyjaśnienia z perspektywy czasu intrygi. Książę Władysław Herman zaprosił do kraju człowieka, który zagrażał...
Dla większości średniowiecznych chrześcijan Bóg nie wydawał się istotą bliską, skłonną wysłuchiwać indywidualnych błagań i przebaczać występki. Także Chrystus w ówczesnych wyobrażeniach jawił się raczej jako groźny król świata niż miłosierny pasterz...
Na początku XI stulecia Bolesławowi Chrobremu bardzo zależało na zabezpieczeniu wschodniej granicy. Zaangażowany w trudne wojny z cesarstwem, nie chciał plątać się także w jakikolwiek konflikt z Rusią. Dlatego przystał na małżeństwo swojej nieznanej...
Katedra na Wawelu, podobnie jak większość ważnych miejsc kultu średniowiecznej Europy, była budowana więcej niż raz. Na tym samym miejscu powstały trzy kolejne świątynie, w nowych stylach i o odświeżonych formach. Ostatnią, istniejącą do dziś...
Narodziny Rusi Kijowskiej. Dlaczego średniowieczni Słowianie tak łatwo podporządkowali się wikingom?
Średniowieczna Ruś była zamieszkiwana w większości przez Słowian, ale organizatorami państwa i członkami warstwy rządzącej byli przybysze z zewnątrz – Waregowie, a więc kupcy, wojownicy i łupieżczy ze Skandynawii. O tym, jak udało im się zbudować...
W latach 1194 do 1206 wódz Mongołów Temudżyn podbił wszystkie ludy zamieszkujące stepy Azji aż po rzekę Irtysz, tworząc ogromne imperium koczowników. Wybrany w 1206 roku na wielkiego chana – Dżyngis-chana – rozpoczął właściwą ekspansję.
Tradycyjnie twierdzono, że armie, które wysyłano do boju w średniowieczu miały często imponującą liczebność. Amerykański nestor badań nad ówczesną wojskowością profesor Bernard Bachrach przekonywał na przykład, że w państwie Karola Wielkiego stale...
Duże grody słowiańskie z tak zwanego okresu plemiennego były zjawiskiem występującym tylko na nielicznych obszarach. Co do zasady nie budowano ich w Wielkopolsce, na Śląsku ani na Mazowszu. Były za to swoistą wizytówką wczesnych Słowian...
Żyjąca w XII wieku Trota z Salerno uchodzi za najsłynniejszą lekarkę praktykującą w średniowiecznej Europie. Czasami nazywana jest nawet pierwszą ginekolożką w historii. Przypisuje się jej również autorstwo Trotuli, kompendium trzech traktatów na...
