Przybywając w listopadzie 1414 roku na sobór powszechny w Konstancji Jan Hus był przekonany, że nic mu nie grozi. Wcześniej otrzymał „list żelazny” od króla Zygmunta Luksemburskiego, który miał gwarantować mu bezpieczeństwo. Szybko okazało się...
Polscy chłopi nie od zawsze byli „psią krwią” i „bydlętami”. Myli się jednak ten, kto sądzi, że zanim narzucono im kierat, cieszyli się pełną, nieskrępowaną swobodą. Złoty wiek włościańskiej wolności, który miał przypaść na okres pełnego i późnego...
Trąd, syfilis, a może rak skóry? Tajemnicze schorzenie od całych stuleci rozpala wyobraźnię historyków. To z jego winy rozpadło się imperium Andegawenów. To ono mogło też przyczynić się do śmierci polskiej królowej Jadwigi.
Panujący od 1371 roku w Szkocji, a od 1603 roku również w Anglii Stuartowie byli wyjątkowo pechową dynastią. Większość wywodzących się z niej władców spotkał marny koniec. Los uwziął się zwłaszcza na monarchów noszących imię Jakub.
Obecnie codzienne menu zależy jedynie od naszych upodobań kulinarnych oraz zasobności portfela. Na wyciągnięcie ręki mamy potrawy z całego świata. Sześćset czy siedemset lat temu sytuacja wyglądała diametralnie inaczej. Nawet w przypadku zamożnych...
Średniowieczne opowieści o świętych nieodmiennie koncentrowały się nie na ich życiu, ale przede wszystkim – śmierci. Przez większość epoki panowało przekonanie, że męczeństwo stanowi warunek świętości. Brutalny, wręcz makabryczny zgon potwierdzał w...
W 1205 roku doszło do wielkiego najazdu Rusinów na Małopolskę. Książę Roman halicki, parę lat wcześniej osadzony na tronie z pomocą Piastów, wybił się na niezależność i wtargnął na ziemie dotychczasowych sprzymierzeńców. Brawura przyniosła mu zgubę.
W średniowiecznych źródłach pisanych można odnaleźć wiarygodne wiadomości o zaledwie siedmiu pogańskich świątyniach z obszaru Słowiańszczyzny. To miejsca kultu w Szczecinie, Wolinie, Radogoszczy, Garzu, Gutzkow, Wolgaście i wreszcie w Arkonie na...
Epoka średniowieczna nie dysponowała ani aparaturą ani wiedzą pozwalającą zrozumieć funkcjonowanie mózgu. Zostawały tylko domysły. Te o dziwo okazywały się niekiedy całkiem bliskie prawdy.
Kazimierz Wielki nie słuchał nikogo. Ani wtedy, gdy przestrzegano go przed groźną rozrywką, ani w drodze powrotnej, gdy ranny zignorował wszelkie napomnienia dworzan i lekarzy. Śmierć Kazimierza Wielkiego była do uniknięcia. Władca opamiętał się...
W połowie XII stulecia Słowianie byli dla Duńczyków zmorą straszniejszą niż wikingowie dla Europy we wcześniejszych wiekach. Ostatni wyznawcy pogańskich kultów doprowadzili osłabione walkami wewnętrznymi królestwo do ruiny. Gdy skandynawska wojna...
Szczerbiec od 1320 roku był mieczem koronacyjnym polskich królów. Wedle legendy należał do Bolesława Chrobrego, który w 1018 roku uderzył nim o Złotą Bramę na znak zdobycia Kijowa, w efekcie czego na głowni miała powstać szczerba. To oczywiście mit...
Określenie „stal damasceńska” pochodzi od nazwy Damaszku, będącego ponoć centrum wytwarzania najlepszej średniowiecznej stali, z którą europejscy rycerze zetknąć się mieli podczas wypraw krzyżowych. Jak zwykle w przypadku obiegowych mitów, niewiele...
Na Rugii kult słowiański nie tylko utrzymywał się aż do pełnego średniowiecza, ale też rozwijał pod wpływem wierzeń chrześcijańskich i skandynawskich. W Arkonie, potężnym grodzie na północy wyspy, funkcjonowała najlepiej znana świątynia pogańska...
„Różnice koloru skóry stały się najłatwiejszym sposobem identyfikowania, oczerniania i demonizowania wrogów” – pisze badacz kultury średniowiecznej Jack Hartnell. W uduchowionych opowiastkach prezentowano obraz prawdziwie utopijny. W rzeczywistości...
Szalenie popularny serial Wikingowie stwarza wrażenie, jakby drużyny skandynawskich łupieżców składały się w ogromnej części z kobiet. Twórcy produkcji twierdzą, że to wizja oparta na faktach historycznych. Ale czy na pewno?
Średniowieczna medycyna nie kierowała się zasadą „byle nie szkodzić”. Lekarzom brakowało skutecznych, a tym bardziej nieinwazyjnych terapii. Najchętniej sięgano więc po flebotomię – puszczanie krwi. W całej epoce praktyce tej poddano miliony ludzi...
U schyłku XVIII stulecia Habsburgowie szukali zręcznych uzasadnień dla swojego udziału w rozbiorach Polski. Znaleźli je, choć w bardzo odległej historii, Obszary Rzeczpospolitej włączone w granice Austrii przemianowano na Królestwo Galicji i...
„Zakładając, że trafiło się do praktyka, który miał za sobą odpowiednie szkolenie, a nie do szarlatana czy przebierańca, można było otrzymać w miarę sensowną poradę” – pisze o stomatologii wieków średnich Jack Hartnell, autor...
Największa pandemia w historii zachodniego świata zabiła nawet 60% ludności Europy. Były jednak dziedziny, w których spustoszenie uczynione w połowie XIV stulecia przez Czarną Śmierć przyniosło korzyści. A także ludzie, którzy dzięki dziejowej...
Ekspedycja z 1497 roku miała przywrócić Polsce dostęp do Morza Czarnego i zapewnić królewiczowi Zygmuntowi tron mołdawski. Zakończyła się masakrą polskich rycerzy oraz upokorzeniem króla Jana Olbrachta. Sama ekspedycja zniknęła z powszechnej...
Główne ośrodki medyczne średniowiecznej Europy przez stulecia stanowczo sprzeciwiały się sekcjom zwłok. Praktyka ta zawsze zderzała się z całym mnóstwem niezwykle trudnych pytań. Czy jest rzeczą właściwą dopuszczać się takiego okrucieństwa wobec...
W dobie rozbicia dzielnicowego wojska polskie niewiele już miały wspólnego z epoką Mieszka I czy Bolesława Chrobrego. Dawna książęca drużyna, będąca na całkowitym utrzymaniu i wyposażenia władcy kilkutysięczna zawodowa elita sił zbrojnych, należała...
Chcąc przydać sobie blasku, Medyceusze przypisali swym przodkom chwalebną przeszłość wojskową, w rzeczywistości jednak wywodzili się z rodziny drobnych kupców. Początki jednego z najbogatszych rodów Europy, określanego mianem bankierów kontynentu...
W świetle prawa kanonicznego małżeństwa były nierozerwalne i dożywotnie. Od tej zasady znano jednak w średniowieczu pełno wyjątków. Co trzeba było zrobić, by dostać rozwód?
Przesądny, paranoiczny, wiecznie opanowany obawami Władysław Jagiełło nawet jako chrześcijański neofita odczuwał ogromny respekt przed siłami natury i przed namacalną karą boską. Gdy wziął skandaliczny ślub z siostrą chrzestną, biskupi ostrzegali...
Główne centrum kredytowe Europy, ojczyzna najsłynniejszego pieniądza na kontynencie, jedna z największych i najbogatszych metropolii chrześcijańskiego świata. Średniowieczna Florencja była tym wszystkim. Ale była też radykalną republiką kupiecką...
Niderlandzki kronikarz Jean Froissart twierdził, że od sześciu stuleci „chrześcijaństwo nie poniosło tak strasznych strat”, jak pod Nikopolis. Wspaniały triumf Turków w bitwie stoczonej 25 września 1396 roku zapewnił im dominację w regionie. Dzięki...
W 1308 roku zakon krzyżacki podstępem zajął Pomorze Gdańskie, o które Władysław Łokietek walczył z Brandenburczykami. Interwencje w kurii rzymskiej i sądy rozjemcze nic nie dały. Nowy król Polski uznał, że jedyną opcją jest wojna. Źle jednak ocenił...
Propozycje króla Zygmunta Luksemburskiego wprost nie mieściły się w głowie. Południowy sąsiad Polski oferował Władysławowi Jagielle albo dwa swoje trony, albo przynajmniej cały Śląsk na własność. Dlaczego Litwin nie przyjął propozycji?
