Pierwsi polscy królowie – Bolesław Chrobry, Mieszko II Lambert i Bolesław Śmiały – koronowali się w Gnieźnie. Po przeszło dwustuletniej przerwie podobnie postąpili Przemysł II i Wacław II. Kiedy jednak o koronę postarał się Władysław Łokietek...
Mniszki i mnisi żyjący we wspólnotach funkcjonowali w sposób zsynchronizowany, według tego samego rozkładu zajęć. Współuczestnictwo w nim miało pomagać wszystkim w osiągnięciu skupienia. Reguły były różne, zależnie od miejsca i czasu, pewne...
W dawnej nauce panowała opinia, że u Słowian ustrojem prawdziwie pierwotnym i rodzimym było ludowładztwo. Decyzje miały być podejmowane przez całą wspólnotę, plemię, na walnych zgromadzenia nazywanych wiecami.
Japońskie miasto Seki przez setki lat było kojarzone z produkcją doskonałej jakości mieczy. Nie bez powodu nazywane je „Miastem Ostrzy”. Począwszy od XIII wieku wyroby tamtejszych kowali były bardzo wysoko cenione przez samurajów. O tym, jak...
Pustelnictwo było zjawiskiem niezwykle charakterystycznym dla wczesnego Kościoła. U schyłku starożytności i na początku epoki średniowiecznej nie działały jeszcze złożone i sformalizowane wspólnoty zakonne. Ludzie pragnący poświęcić się kontemplacji...
Wszystkie wzmianki z wczesnego średniowiecza na temat zadaszonych świątyń pogańskich z obszaru Słowiańszczyzny pochodzą z północnego Połabia. Wszystkie też odnoszą się do schyłkowego okresu tradycyjnych wierzeń, głównie do stuleci XI i XII. Łącznie...
Konrad Mazowiecki w powszechnej świadomości kojarzony jest właściwie tylko ze sprowadzeniem Krzyżaków nad Bałtyk. Piastowski książę zapisał się jednak w historii również jako człowiek, który aby zasiąść na Wawelu był gotów niemal na wszystko. Nie...
Jeszcze na początku XV wieku Hohenzollernowie byli zaledwie burgrabiami Norymbergii. Potem przejęli Brandenburgię – krainę ubogą, z kulejącym przemysłem, bez ścisłych granic i perspektyw. Trzy czynniki sprawiły jednak, że zaczęli ekspresowo...
Dla współczesnej nauki jest rzeczą oczywistą, że Słowianie nie posiadali własnego alfabetu i w okresie przed chrystianizacją z powodzeniem radzili sobie bez dostępu do liter. Do niedawna nie było jednak wiadomo czy mieli oni we wczesnym...
Relacje Władysława Jagiełły i jego stryjecznego brata Witolda Kiejstutowicza były niezwykle burzliwe. Doszło nawet do tego, że w 1390 roku książę sprzymierzył się z Krzyżakami, stanowiącymi stałe zagrożenie dla Polski i Litwy. O tym dlaczego tak się...
Cukierkowa i wciąż powielana przez podręczniki wizja wczesnych średniowiecznych państw jako owocu postępu i pokojowej konsolidacji niewiele ma wspólnego z rzeczywistością. Silne wodzostwa opierały się nie na współpracy, ale na przymusie i szantażu...
W średniowieczu, zwłaszcza tym wczesnym, najwyżej kilka procent całej ludności potrafiło czytać. Rzeczą niezwykle rzadką były też wówczas zadbane i utrzymywane trakty. Na słabo zaludnionych obszarach, a więc chociażby na niemal całej...
„Ozdobił [król Kazimierz] zamek krakowski podziwu godnymi domami, wieżami, rzeźbą, malowidłami, dachami wielkiej piękności” – twierdził kronikarz z końca XIV wieku. Człowiek anonimowy, ale tworzący prawdopodobnie na Wawelu i znający z bliska dwór...
Życie w ciasnej, zadymionej, zimnej i zawilgotniałej ziemiance, a więc w typowym słowiańskim domostwie sprzed ponad 1000 lat, nie mogło być zdrowe ani długie. Oczywiście pierwsi Słowianie byli bardziej zahartowani i odporni na kaprysy przyrody niż...
Za panowania Kazimierza IV dynastia Jagiellonów znalazła się u szczytu swojej potęgi. Posiadający liczne potomstwo monarcha starał się więc zapewnić synom władzę w sąsiednich królestwach. W 1490 roku pojawiła się okazja, aby przejąć tron Węgier...
Dla polskich uczonych i kronikarzy z późnego średniowiecza losy państwa pierwszych Piastów przedstawiały się jednoznacznie. Twierdzono, że silny i zjednoczony kraj rozpadł się na części, ponieważ król Bolesław Śmiały podniósł rękę na biskupa...
Tytuł władców dawnych Chin wyraża się w językach zachodu słowem „cesarz”. Takie określenie nie oddaje jednak faktycznego statusu, jaki przypisywano najwyższym monarchom Państwa Środka. Władcy Chin nie byli uważani za zwierzchników jednego tylko...
Jeszcze do niedawna archeolodzy nie dysponowali żadną prawdziwie precyzyjną metodą datowania przedmiotów pochodzących z epoki starożytnej lub średniowiecza. Dla określenia wieku reliktów kierowano się przede wszystkim wyglądem znajdowanej w pobliżu...
1000 lat temu Wawel wyglądał zupełnie inaczej. Człowiek średniowiecza nawet by go dzisiaj nie poznał
Wzgórze, na którym wznosi się najsłynniejszy polski zamek nie wyglądało w średniowieczu tak, jak obecnie. I nie chodzi nawet o jego zabudowę, zmieniającą się wraz z upływem stuleci, ale o sam teren. Pierwotnie Wawel nie stanowił nawet wzgórza, ale...
Kiedy w 1387 roku 19-letni Zygmunt Luksemburski zasiadł na węgierskim tronie nikt nie przypuszczał, że osiągnie tak wiele. Młodszy syn Karola IV okazał się jednak człowiekiem niezwykle utalentowanym i przebiegłym. O tym, jak został cesarzem rzymskim...
Nawet u samego schyłku średniowiecza przytłaczająca większość populacji Europy wciąż nie posługiwała się pismem. Nawet w miastach typowy przedstawiciel plebsu ani nie potrafił składać liter, ani nawet ich odczytywać. Do takiego stanu rzeczy...
Pierwsi wikingowie wyruszali na swoje wyprawy łupieżcze i handlowe z terenów dzisiejszej Danii, Szwecji i Norwegii. Z czasem ludzie Północy zasiedlili znaczne obszary Europy, a mimo to nadal potrafili się bez problemu porozumieć. Jakiego zatem...
W codziennym życiu wczesnych Słowian kluczowe znaczenie odgrywały lokalne wspólnoty. Odczuwano wieź z innymi mieszkańcami tej samej wioski, albo z członkami opola czy też żupy, a więc społecznością z kilku osad położonych blisko siebie i wspólnie...
Początki Ligi Hanzeatyckiej sięgały 1241 roku, gdy doszło do zawarcia porozumienia między Lubeką i Soest. Chociaż Hanza rozpoczęła działalność jako stowarzyszenia kupieckie szybko stała się sojuszem miast. U szczytu swej potęgi w XIV i XV wieku...
Wcześni Słowianie nie mieli jednego, ściśle ustalonego kalendarza, który znajdowałby zastosowanie na ogromnych obszarach, jakie zasiedlali. Naukowcy znają łącznie setki słowiańskich nazw miesięcy, sięgających epoki średniowiecza lub wczesnych czasów...
Struktury pokrewieństwa przechodziły w starożytnych Chinach ewolucyjne przemiany. Od początków epoki Zhou (XI w. p.n.e.), do pierwszych wieków cesarstwa (od 221 roku p.n.e.), funkcjonował swoisty dualizm: rządząca arystokracja była zorganizowana w...
We wczesnym średniowieczu na Słowiańszczyźnie nie znano jeszcze żadnych złóż srebra. Drogie kruszce docierały na ziemie Słowian tylko z zewnątrz. Przed XI stuleciem monet używano rzadko i głównie w dużych transakcjach. Poddawano je też osobliwej...
Zarówno zachowane relacje z wczesnego średniowiecza, jak i wykopaliska archeologiczne dowodzą, że wikingowie kochali biżuterię. Ozdoby wykonane ze szlachetnych metali były noszone zarówno przez kobiety jak i mężczyźn. Poza walorami estetycznymi...
Temat liczebności średniowiecznych wojsk budzi w nauce ogromne kontrowersje. Informacje źródłowe są nieliczne, a ich interpretacja – dyskusyjna. Mariusz Samp, na kartach nowej książki poświęconej kampaniom Bolesława Chrobrego, opowiada się za...
Kultura Słowian z wczesnego średniowiecza była w bardzo dużym stopniu samowystarczalna. Osadnicy potrafili radzić sobie w codziennym życiu bez wsparcia z zewnątrz i bez dalekosiężnych kontaktów ze światem. Nie robili tego jednak wyłącznie w ramach...