Średniowiecze

Podczas swego ponad 30-letniego panowania Mieszko I zbudował rozległe i silne państwo. Po jego śmierci 25 maja 992 roku groziło mu jednak rozbicie. Z dwóch małżeństw Piast doczekał się bowiem aż czterech prawowitych następców. Pierworodny Bolesław w...

Według skandynawskich sag sport stanowił bardzo ważny element życia wikingów. W świecie, gdzie tężyzna fizyczna odgrywała ogromną rolę rywalizację traktowano niezwykle poważnie. Często wystarczyła chwila i zabawa zamieniała się w starcie, którego...

Przełom pierwszego i drugiego tysiąclecia uważa się dziś za wielki i ważny przełom w historii Europy. Lata około roku 1000 zdają się swego rodzaju punktem zero, czasem, gdy wieki stagnacji powoli przechodziły w rozwój kiełkującej cywilizacji...

Wikingowie zamieszkiwali Grenlandię przez ponad 400 lat. Szacuje się, że w szczytowym momencie na wyspie żyło ich od dwóch do nawet czterech tysięcy. Oto jak zaczęła się historia kolonizacji największej wyspy świata przez ludzi Północy.

Pierwsze bandy skandynawskich rozbójników przepłynęły morze i zaczęły łupić leżące na uboczu klasztory w Anglii pod koniec VIII wieku. Przybywali z różnych miejsc w Skandynawii i jej okolicznych terenów, lecz Anglosasi znali ich pod wspólną nazwą...

Na początku XII wieku nie tylko państwo Piastów zmagało się problemami, jakie niosło z sobą przesadne rozrodzenie dynastii. Na Rusi i w Czechach już wcześniej podejmowano próby zorganizowania formalnych podziałów dzielnicowych. Wschodni eksperyment...

Medycynę okresu wikingów można by w najlepszym razie określić mianem mało zaawansowanej. Opierała się na stosowaniu ziół, nastawianiu złamanych kości, wypalaniu i opatrywaniu ran oraz upuszczaniu krwi. W późniejszych opowieściach, które znamy z sag...

Po upadku cesarstwa rzymskiego szkoły nie zniknęły nigdy zupełnie z Europy. We wczesnym średniowieczu były to jednak placówki nieliczne, bardzo małe, no i przede wszystkim przeznaczone tylko dla wybrańców. Nie tworzono wtedy jeszcze żadnych...

20 sierpnia 636 roku stoczono batalię, która na zawsze zmieniła losy świata. Arabskie wojska, które jeszcze niedawno wydawały się ledwie zastępem grabieżców, rozbiły całą armię Imperium Bizantyńskiego, mimo że ta miała wyraźną przewagę liczebną. Od...

Kontakty ludzi średniowiecza ze świętymi miały w przeważającej części przypadków dalece transakcyjny charakter. Na dobrą sprawę rządziły nimi podobne reguły i oczekiwania, co pogańskimi kultami z wcześniejszych stuleci. Wierni poświęcali swój czas...

Kolebki państwa Piastów szukano w przeróżnych miejscach. Dzisiaj wśród archeologów przeważa opinia, że najwcześniejszą siedzibą tego rodu, już w IX stuleciu jeśli nie wcześniej, był Giecz: miejscowość, która teraz ma poniżej 200 mieszkańców...

W grudniu 639 roku Amr ibn al-As – dawny towarzysz i uczeń Mahometa – opuścił wschodnie wybrzeże Morza Śródziemnego, świeżo podporządkowane siłom arabskim i na czele tysięcy żądnych łupów Beduinów udał się do Egiptu, wówczas będącego nadal...

Chorwacja dynastia narodowa, Trpimirowicze, rządziła znacznie krócej od polskich Piastów. Gdy jednak upadła losy kraju potoczyły się inaczej niż historia Polski. Chorwacja straciła niezależność już w średniowieczu, odzyskała ją zaś dopiero pod sam...

Czwarta krucjata zapisała się ponuro w dziejach jako moment, gdy krzyżowcy, zamiast płynąć do Ziemi Świętej, spustoszyli ostatnią stolicę Cesarstwa Rzymskiego – Konstantynopol. Zanim jednak w 1204 roku doszło do tego porażającego aktu, uczestnicy...

W średniowieczu kobiety przenoszące się samotnie ze wsi do miast często borykały się z trudnościami, których nie doświadczali mężczyźni. „Pozostawione bez nadzoru mężczyzny często postrzegano jako zagrożenie. Nigdy nie wiadomo, co może zrobić...

Bolesław Chrobry był pierwszym polskim władcą koronowanym na króla. Ceremonia, która odbyła się w 1025 roku stanowiła zwieńczenie ponad 30-letnich rządów Piasta nad Wisłą. Po śmierci ojca, Mieszka I, Bolesław nie był jednak jedynym kandydatem do...

Piastowie byli najdłużej panującą dynastią nad Wisłą. Przez setki lat odgrywali kluczową rolę w polskiej historii. Pochodzenie dynastii do dzisiaj jednak budzi ożywione dyskusje wśród historyków. O tym co wiadomo na ten temat pisze profesor Piotr...

Odwiedzając zamek królewski w Warszawie można się dowiedzieć, że Stanisław August Poniatowski miał w zwyczaju sypiać niemal na siedząco. I to by tłumaczyło dlatego w jego sypialni stoi nie tyle łóżko, co raczej kanapa (czy nawet kanapka). Oczywiście...

Kilka lat życia Władysława Łokietka pomiędzy jego wygnaniem, w następstwie przegranej rywalizacji o prymat z królem Czech (i następnie też Polski) Wacławem II, a powrotem do kraju stanowi okres pełen znaków zapytania. Świetnie scharakteryzował ten...

Niewiele lokalnych średniowiecznych bitew weszło na dobre do polskiej świadomości. Każdy kojarzy oczywiście Grunwald. Co poza tym? Na pewno jeszcze przegrane starcie pod Legnicą w roku 1241. Klęska księcia Henryka II Pobożnego przeszła do legendy. I...

Ludzie średniowiecza potrzebowali snu tak samo, jak ci dzisiejsi. Ale to jeszcze nie oznacza, że sypiali w taki sam, czy nawet podobny sposób, co my, w XXI wieku. To intrygujący temat – bądź co bądź chodzi o rzecz, na której nasz gatunek...

Przyszły książę śląski i krakowski Henryk Brodaty, urodzony między 1165 a 1170 rokiem, jako mniej więcej dwudziestopięcioletni mężczyzna ożenił się z bawarską księżniczką Jadwigą z domu hrabiów Andechs. Jego zapamiętano jako niedoszłego króla. Ją –...

Gdy w 1217 roku ruszyła piąta krucjata, skierowana do Egiptu, polski książę Leszek Biały – w imieniu swoim i innych piastowskich dynastów – w osobliwy sposób odmówił udziału w ekspedycji. Wymówka wymówką, ale nasi książęta tak naprawdę mieli na...

Na przełomie lipca i sierpnia 1409 roku relacje między Polską a państwem krzyżackim znalazły się na granicy wrzenia. Chyba właśnie wtedy, czyli najwyżej kilka tygodni przed wybuchem wielkiej wojny, która miała zaprowadzić dwie zwaśnione strony pod...

Żelazne pręty. Drewniane obręcze. Kubły pulpy papieru płótnowanego. Farby i tusz w wielu kolorach. Ręce i kunszt mistrzów rzemiosła – kowali, drukarzy i ludwisarza. Z tych materiałów wyłania się kula o średnicy około sześćdziesięciu centymetrów...

Według dzisiejszej doktryny katolickiej święci to wszyscy ludzie, którzy zasłużyli na zbawienie. Jak wyjaśniał papież Franciszek w podsumowaniu obrad synodu z 2018 roku termin może odnosić się zarówno do sławnych męczenników, jak i do „naszych...

W zmaganiach Bolesława Chrobrego z Henrykiem II na początku XI stulecia, najogólniej rzecz ujmując, stroną broniącą się byli Polacy, zaczepną zaś Niemcy. Warunki naturalne zdecydowanie sprzyjały obrońcom. Oto jak je wykorzystano, by doprowadzić...

Najbardziej charakterystyczną cechą średniowiecznego jadłospisu nie był ani niedobór mięsa ani ogólne ubóstwo zaopatrzenia. Badacze tematu podkreślają, że zjawiskiem najbardziej typowym była monotonia.

We wczesnośredniowiecznej Skandynawii już na pierwszy rzut oka można było rozpoznać wolnego człowieka. Każdy wiking był zobowiązany do noszenia przy sobie przedmiotu, który jasno dawał do zrozumienia, jak prezentuje się jego status społeczny.

Od późnej starożytności, a zwłaszcza w latach po upadku zachodniego Cesarstwa Rzymskiego, papiestwo co jakiś czas uciekało się do fałszerstw, aby podeprzeć swoje roszczenia do najwyższej pozycji w świecie chrześcijańskim. Oto po jakie sięgano...