II wojna światowa

W następstwie agresji Związku Sowieckiego wschodnia część Rzeczpospolitej stała się miejscem masowych grabieży. Rabunki miały często charakter prywatny. Dokonywali ich dla własnej korzyści krasnoarmiejcy i komunistyczni bojówkarze. Rozpowszechniona...

Polskie dzieci zesłane na Syberię podczas II wojny światowej czekała bezwzględna szkoła przetrwania. Na nieludzkiej ziemi musiały ekspresowo przyswoić sobie nowe reguły życia. Jeśli tego nie zrobiły, nie miały szans doczekać wolności.

„1 października 1946 się obudził” – relacjonowała była pierwsza dama, Maria Mościcka. – „Zobaczyłam znów żółć cery, co było niedobrym znakiem. Więc mówię do męża, że wydaje mi się, że trzeba będzie zrobić jeszcze jedną transfuzję”.

Polacy wywiezieni na Syberię podczas II wojny światowej z rozmiłowaniem wspominali kuchnię rodzinnych stron. Wieczorami, w półmroku i dotkliwym chłodzie, w smutnych chatynkach, opowiadano sobie wzajemnie o blinach, barszczu i pierogach. Wśród...

Żadne inne okręty podwodne nie były równie powszechne w Kriegsmarine, co U-booty typu VII. Ilu członków liczyła załoga takiej jednostki na początku II wojny światowej? Jakim uzbrojeniem dysponował okręt podwodny oraz jakie warunki bytowe czekały na...

Rumuni obiecywali gościnę. Ledwie jednak przedstawiciele najwyższych polskich władz przekroczyli granicę, a cała serdeczność gospodarzy się rozwiała. Prezydent Ignacy Mościcki 17 września 1939 roku jeszcze sobie tego nie uświadamiał, ale jego...

W chwili wybuchu wojny Ada Mucha była gimnazjalistką. Już wcześniej straciła oboje rodziców, żyła więc na plebanii w Lipowcu pod Drohobyczem ze swoim wujkiem księdzem. Zaraz po wkroczeniu Sowietów była zmuszana uciekać z domu. Zamieszała ze starszą...

Rodzina Karoliny Mariampolskiej została deportowana na Syberię w lutym 1940 roku. Przyszła żona ostatniego prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego oraz jej najbliżsi trafili do niewielkiej osady w Republice Komi. Rodzice oraz brat...

„Znęcali się też nad więźniami wszyscy podoficerowie i żołnierze SS: bili bez przyczyny, wywierając na nich swoją złość za to, że przez trzy dni wstrzymano im urlopy i obciążono dodatkową pracą” – relacjonował po latach były więzień KL Gusen...

Pierwsza wielka deportacja mieszkańców polskich Kresów w głąb Związku Sowieckiego rozpoczęła się w nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku. Łącznie wywieziono wtedy na Sybir około 141 tysięcy obywateli II Rzeczpospolitej. Wśród nich znalazła się również...

Dowodów na skuteczność Blitzkriegu nie brakuje. Szybkie obezwładnienie Polski, niemal natychmiastowy podbój krajów Beneluksu. Całkowity upadek Francji w roku 1940 i piorunujące postępy operacji „Barbarossa” latem 1941. Wszystko to podaje się jako...

W Boże Narodzenie 1943 roku admirał Dönitz wydał dowódcy krążownika liniowego Scharnhorst rozkaz do ataku. Liczył, że rozbicie konwoju JW 55B będzie rewanżem za uszkodzenie Tirpitza oraz masakrę U-Bootów na Atlantyku. Nie zdawał sobie sprawy, że...

Służba wojskowa Elżbiety Windsor w trakcie II wojny światowej trwała jedynie kilka miesięcy. Następczyni tronu był jednak pierwszą brytyjską księżniczką, która założyła mundur. Propaganda wykorzystała jej patriotyczną postawę, aby zachęcić inne...

„Mamusia krzyczała, żeby mnie wyrzucili. Jeden Niemiec usłyszał, zaczął strzelać i mamę zabił. Ale ja wtedy jeszcze o tym nie wiedziałam. Potem mnie wyrzucili i zostałam nieprzytomna” – wspominała po latach Mania Leider. Była jednym z nielicznych...

W połowie września 1939 roku okręt ORP „Orzeł” – duma Marynarki Wojennej II Rzeczpospolitej – został internowany w Tallinie. Estończycy niemal natychmiast przystąpili do rozbrajania załogi. Zabrano również mapy, dziennik oraz przyrządy...

Niemiecka polityka terroru opierała się na zasadzie odpowiedzialności zbiorowej. W świetle hitlerowskich zarządzeń najmniejszy akt nieposłuszeństwa względem okupanta, najlżejsze nawet wykroczenia, pociągały za sobą rozstrzeliwanie zakładników.

Lekki krążownik liniowy HMS Courageous został zwodowany jeszcze w trakcie I wojny światowej. W latach 20. okręt został jednak przebudowany na lotniskowiec. We wrześniu 1939 roku powierzono mu zadanie zwalczania niemieckich okrętów podwodnych. Ale...

„Od czasu do czasu widywałam go w getcie, dokąd on często przyjeżdżał. Był to jeden z najkrwawszych oprawców. Widziałam sama jak strzelał on z dwóch rewolwerów, które stale nosił gotowe do strzału w rękach” – tak trzy lata po zakończeniu wojny Pola...

Aleksander Sołżenicyn kompletnie nie spodziewał się aresztowania, do którego doszło 9 lutego 1945 roku. Przyszły noblista, służący wówczas w Armii Czerwonej był przekonany, że udało mu się przechytrzyć wojskową cenzurę. Nie mógł się bardziej pomylić...

Pancernik Bismarck, zwodowany w lutym 1939 roku, był dumą Kriegsmarine. Okręt został jednak zatopiony już w czasie swojego pierwszego patrolu bojowego. Był to punkt zwrotny w prowadzonej przez Niemcy wojnie na morzu.

Prusy Wschodnie były pierwszym obszarem państwa niemieckiego, na jaki dotarły oddziały Armii Czerwonej, prące w kierunku Berlina. Krasnoarmiejcy nie mieli tam litości ani dla wrogich żołnierzy, ani dla ludności cywilnej, ani nawet dla kilkuletnich...

Wilhelm Koppe, wyższy dowódca SS i policji w Kraju Warty, a następnie Generalnym Gubernatorstwie odpowiadał za śmierć setek tysięcy obywateli okupowanej Polski. Był jednym z największych niemieckich zbrodniarzy II wojny światowej. I nigdy nie...

„Spadłem na dno nieprawości, gdzie milczy głos sumienia i gdzie panują nieuczciwość i hańba. Jestem niegodnym synem swojej matki i bratem swojej siostry” – zanotował w grudniu 1941 roku nastoletni Jura Riabinkin. Jego relacja to wyjątkowe świadectwo...

Prusy Wschodnie, najdalej wysunięta na wschód prowincja Trzeciej Rzeszy, liczyły w 1939 roku 2,3 miliona mieszkańców. Do jesieni 1944 roku nie mieli oni bezpośredniej styczności z wojną. I nie spodziewali się, że ich region stanie się pierwszym...