W innym artykule pisałem o tym, że w czasie II wojny światowej setki tysięcy Polaków znalazło się w szeregach Wehrmachtu. Przytłaczająca większość z nich trafiła tam pod przymusem. Jak zatem byli traktowani? Czy Niemcy szykanowali rekrutów ze...
17 września 1939 roku wojna obronna wciąż nie była przegrana. Władze znajdowały się nadal na terytorium Polski, setki tysięcy żołnierzy brało udział w walkach, a Warszawa nieustannie się broniła. Czy gdyby Sowieci nie weszli, wynik konfliktu były...
Białawo-niebieskie kryształki cyklonu B to jeden z najbardziej złowieszczych reliktów drugiej wojny światowej. Dziś kojarzą się jednoznacznie – z zagładą. Dla Niemców w czasie wojny wcale nie było to takie oczywiste i śmiercionośny gaz...
Przez sześć lat okupacji tysiące Polek związały się z Niemcami. Niektóre intymne relacje zakończyły się nawet małżeństwami, mimo że zabraniało tego prawo. Co popychało zwykle bardzo młode kobiety do romansów z najeźdźcą? Czy chodziło jedynie o...
Nawet dla narodowców był zbyt wielkim radykałem. Władysława Sikorskiego nazywał szefem masońskiego rządu. I to wcale nie komuniści jako pierwsi oskarżyli go o popieranie hitlerowskich Niemiec. Już w Londynie mówiono, że Adam Doboszyński próbuje...
Eva Schloss trafiła do Auschwitz-Birkenau jako zaledwie piętnastoletnia dziewczyna. Po latach szczerze opisała horror, który w obozie spotykał więźniarki. Nie zamierzała ukrywać faktu, że także ona sama stale była narażona na przemoc seksualną ze...
Rozprawa z małą i niezamożną Finlandią miała stanowić ekspresowy, spektakularny pokaz sowieckiej siły. Po szytej grubymi nićmi prowokacji 30 listopada 1939 sowieckie samoloty zbombardowały Helsinki, a oddziały lądowe przekroczyły granicę. Dlaczego...
„Drażniono krwawymi trupami psy i szczuto je na nich. Wszystko to robiono pod akompaniament śmiechu i kpin” – pisał Witold Pilecki o losie nowych więźniów Auschwitz. Żołnierz podziemia dobrowolnie dał się aresztować i na ochotnika trafił do obozu...
„Fińska klika wojskowa rozpętała konflikt z ZSRR” – grzmiała sowiecka propaganda. Komuniści uważali się za ofiary. I rzekomo dlatego uderzyli na sąsiada natychmiast po tym, jak ten odmówił żądaniom terytorialnym wysuniętym przez Stalina.
Gdy innych więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych pędzono na Zachód, oni zostali posłani w morderczy marsz śmierci w przeciwnym kierunku. Tysiące zginęły po drodze. Na resztę u celu, w Palmnicken, czekał masowy mord. Z wszystkich...
Na wieść o sowieckiej inwazji na Polskę władze naczelne nakazały żołnierzom unikać walk z nowym agresorem i wycofywać się ku granicy. Mieszkańcy Grodna w województwie białostockim nie zamierzali jednak godzić się na kapitulację. W dniach 20-22...
Podczas wojny nikt nie mówił: „wesołych świąt!”. To stałoby, jak wyjaśniał czujny obserwator okupacyjnej rzeczywistości, „w zbyt krzyczącym kontraście z rzeczywistością”. Boże narodzenie nadal jednak obchodzono, szukając choćby pozoru normalności.
Stoczona w dniach 2-6 października 1939 roku bitwa pod Kockiem przeszła do historii, jako ostatnie starcie dużego oddziału Wojska Polskiego z Niemcami w trakcie wojny obronnej. Pewni swego naziści nie spodziewali się, że dowodzona przez generała...
Harold Le Druillenec był jedynym Brytyjczykiem żywym w Bergen-Belsen w chwili wyzwolenia obozu. Nigdy nie zapomniał straszliwych rzeczy, które tam ujrzał i których doświadczył.
Większość polskich historyków nie miała w 1945 roku złudzeń co do tego, że nad Wisłą zostanie zaprowadzona czerwona dyktatura. Nawet wśród byłych AK-owców nie było jednak woli kontynuowania podziemnej działalności. Straty środowiska były zbyt...
„W każdym bloku [obozu Auschwitz] były choinki i blokowi na swój sposób urządzali wigilię” – pisał Wincenty Gawron, więzień numer 11 237. Oto jak wyglądały obchody świąt Bożego Narodzenia w piekle.
Literaci czasami przekształcają własne biografie, wychodząc z założenia, że licentia poetica obowiązuje także w sprawach życia prywatnego. W ten sposób postępował chociażby Zbigniew Herbert. W przypadku autora Pana Cogito przekłamania miały naprawdę...
Dla mieszkańców oblężonego Leningradu zimą 1941 roku każdy dzień był walką o przetrwanie. Setki, a potem tysiące ludzi codziennie umierało z głodu. Szerzył się kanibalizm. Tymczasem partyjnym dygnitarzom niczego nie brakowało. Mieli nawet do...
„Zapoznawszy się dokładniej ze sprawą Warszawy, doszedłem do wniosku, że operacja, którą tam podjęto, jest lekkomyślnym, potwornym awanturnictwem, które pociągnie za sobą wiele ofiar wśród ludności cywilnej” – pisał Stalin w liście wysłanym do...
Ten akt bohaterstwa przeszedł do legendy i w ostatnich latach stał się jednym z najgłośniejszych wątków historii najnowszej. Często wspomina się, iż Witold Pilecki był „ochotnikiem do Auschwitz”. Ale jak on sam opisywał moment aresztowania? Czy...
Skonstruowany przez porucznika Józefa Kosackiego na przełomie 1941 i 1942 roku wykrywacz min nie tylko ocalił tysiące ludzi, ale również w istotny sposób przyczynił się do wygrania przez aliantów drugiej wojny światowej. Wynalazca nie zarobił na nim...
Hilary Koprowski był jednym z najwybitniejszych polskich uczonych swej epoki. Lekarz, wirusolog, immunolog i wielki eksperymentator. To właśnie on opracował pierwszą skuteczną szczepionkę przeciwko wirusowi polio wywołującemu chorobę Heinego-Medina...
Czerwonoarmista kazał mi opuścić spodnie, wyciągnął broń i strzelił. Wstrząsająca relacja nastolatka
„Spojrzałem mu w oczy. Widziałem w nich pogardę, z jaką przyglądał się mojemu obnażonemu ciału. Widziałem w nich pustkę mordercy”. Tak spotkanie z czerwonoarmistą wiosną 1945 roku wspominał po wielu latach pochodzący z Polski, znany brytyjski malarz...
Niemieccy zbrodniarze znajdywali najbardziej brutalne i wymyślne sposoby znęcania się nad nieszczęśnikami zesłanymi do Auschwitz-Birkenau. Zdaniem rotmistrza Witolda Pileckiego – przebywającego w obozie od 1940 do 1943 roku – cztery formy tortur i...
Alianckie dywizje prące latem 1945 roku na wschód i spychające przy pomocy Polaków Armie Czerwoną aż za linię Curzona? Właśnie takie plany snuł premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill. Przygotowywana w ścisłej tajemnicy operacja miała nosić...
Niemieccy oprawcy z Auschwitz-Birkenau z lubością znęcali się nad więźniami obozu. Zmuszali też jednak do przemocy i sadyzmu własne ofiary. Wstrząsającą relację na ten temat pozostawiła Seweryna Szmaglewska.
1 września 1939 roku, w dniu niemieckiego najazdu na Polskę, w Genewie odbyła się ceremonia. Urzędnicy Ligi Narodów odsłonili pomnik, ogromny globus z brązu, „Pamięci Woodrowa Wilsona, prezydenta Stanów Zjednoczonych, założyciela Ligi Narodów”. Dwa...
Na początku kwietnia 1941 roku Winston Churchill napisał list do Józefa Stalina, w którym informował dyktatora o nadchodzącej niemieckiej inwazji na ZSRR. Ostrzeżenie miał niezwłocznie przekazać brytyjski ambasador w Moskwie Stafford Cripps...
„Do dzisiaj pamiętam te ich zapite twarze, gwałcili ją i bili, a ci, co patrzyli, śmiali się i wykrzykiwali coś po rosyjsku” – wspominała 50 lat po wojnie Pelagia. Sama również padła ofiarą przemocy seksualnej ze strony czerwonoarmistów. Nad Wisłą...
W Austrii prześladowania Żydów wprowadzono gwałtownie, z dnia na dzień. Terror był nie do zniesienia. Większość członków społeczności żydowskiej z tego kraju zdołała jednak przetrwać Holokaust.
