Najbardziej charakterystyczną cechą średniowiecznego jadłospisu nie był ani niedobór mięsa ani ogólne ubóstwo zaopatrzenia. Badacze tematu podkreślają, że zjawiskiem najbardziej typowym była monotonia.
Dlaczego chaty polskich chłopów nigdy nie miały fundamentów? (i jakie niosło to z sobą konsekwencje)
Typowe domy polskich chłopów z XVIII czy XIX stulecia miały kilka niemal powszechnych cech. Prawie bez wyjątku stawiono je z drewna, nie zaś murowano. Były kryte strzechą, a tylko z rzadka gontem. Do tego dochodziło trzecie obowiązkowe rozwiązanie...
„Państwo bez stosów” – pisze się powszechnie i z dumą na temat Rzeczpospolitej szlacheckiej. Określenie można znaleźć w niemal każdym podręczniku szkolnym do historii, używano go w kampaniach politycznych, cytował je nawet Jan Paweł II w kazaniu...
Zarówno w XIX stuleciu, jak i jeszcze w latach międzywojnia w niemal każdej chacie polskich chłopów była kołyska. Właściwie zaś kolebka – by użyć starszego i istotnie wiejskiego określenia na mebel przeznaczony dla najmłodszego dziecka w...
W gospodarce opartej niemal wyłącznie na rolnictwie, która dominowała w Europie tak w średniowieczu, jak i przez większość epoki nowożytnej, niezwykle ważną sprawą było określenie areału gruntów rolnych: a więc pól zajmowanych przez gospodarstwa...
Na dawnej wsi niewielu ludzi zaznawało starości. Nic dziwnego – chociażby w zaborze rosyjskim średnia przewidywana długość życia człowieka w chwili narodzin wynosiła w roku 1880… zaledwie 28 lat! Dla porównania, Niemcy żyli wówczas przeciętnie o 10...
Przez stulecia polscy chłopi radzili sobie w domach najczęściej bez jakichkolwiek świec czy lamp. Te pierwsze zapalano co najwyżej przy łożu ciężko chorego domownika, albo w obliczu burzy, aby poświęcone odpędzały pioruny. Światło zapewniały jednak...
W listopadzie 1944 roku zdecydowana większość Generalnego Gubernatorstwa była już pod kontrolą nacierających na zachód sił sowieckich. Mimo to Hans Frank pisał w liście do żony: „Jestem zupełnie spokojny i opanowany. Siedzę tu na mym starym zamku...
Różni wiejscy pamiętnikarze, tworzący na początku XX stulecia, podkreślali, że polscy chłopi wstawali z łóżek, wyrek, czy innych posłań bardzo wcześnie. Zwykle byli na nogach już o czwartej nad ranem. Jak jednak to robili, jeśli dawna wieś nie znała...
Obecny system wyboru papieża funkcjonuje już tak długo, że często myśli się o nim odruchowo jako o mechanizmie odwiecznym, zawsze stanowiącym formułę działania Kościoła. Przez przeszło połowę całej historii chrześcijaństwa ojca świętego nie...
Ocenia się, że wzrost człowieka w mniej więcej 60–80% wynika z genów. Pewne populacje są bardziej rosłe, inne mniej, niezależnie od doraźnych czynników zewnętrznych. Nawet w 40% o posturze decydują jednak warunki życia: dostęp do żywności, jakość...
U schyłku starożytnego cesarstwa rzymskiego w imperium istniał złożony system pieniężny, z monetami wybijanymi ze złota, srebra oraz miedzi. Świat łaciński średniowiecza właściwie natychmiast odszedł od tak złożonego rozwiązania. Przez 800 lat w...
Tradycyjne chaty polskich chłopów nie miały oczywiście takich elewacji, jakie pokrywają ściany współczesnych domów. Nie znano styropianu, tynku ani farb. Poza tym zaś kwestia wyglądu zewnętrznego budynku wiązała się nie tylko z termiką, ale i z...
Na temat chłopskiej higieny, zwłaszcza osobistej komentatorzy sprzed 100 czy 150 lat wypowiadali się na ogół krótko i niemal zawsze dosadnie. Twierdzono, że takowa zasadniczo nie istniała. Chociażby Jan Bystroń, jeden z prekursorów polskiej...
Przez niemal całą historię łóżko z prawdziwego zdarzenia, podobne do tych, na których sypiamy dzisiaj, było na polskiej wsi widokiem niemal niespotykanym. Nawet u schyłku XVIII wieku, a więc tylko nieco ponad 200 lat temu, łóżka trafiały głównie do...
Odwiedzając różne polskie skanseny można odnieść wrażenie, że dawni chłopi żyli na ogół w bardzo przestronnych, wielopokojowych chatach, zapewniających bez porównania więcej przestrzeni niż typowe mieszkania w bloku w XXI wieku. To jednak osąd...
Średniowieczny system pieniężny z dzisiejszej perspektywy robi wrażenie czarnej magii. Wydaje się absolutnie niezrozumiałą plątaniną odmiennych rozwiązań, określeń i przeliczników. Jego podstawowe reguły wcale jednak nie były aż tak skomplikowane...
Na dawnej wsi świece były przedmiotami kosztownymi i otoczonymi masą przesądów, zniechęcających do używania ich na co dzień, w zwyczajnych warunkach. Polscy chłopi bardzo rzadko sięgali też po lampki olejne, kaganki. Jak zatem radzili sobie do...
Ogólnie rzecz biorąc w średniowieczu architektura murowana nigdy nie dominowała na tą drewnianą. Były jednak pewne obszary, gdzie rewolucja budowlana pełnego średniowiecza przybrała skalę prawdziwie spektakularną. Trudno o lepszy przykład niż...
Muzea etnograficzne i skanseny ugruntowały wyobrażenie, zgodnie z którym dawni polscy chłopi nosili piękne, wielobarwne i często niezwykle złożone stroje. Garderoba, którą można podziwiać na wystawach lub na rycinach w książkach wcale jednak nie...
