Wcześni Słowianie doskonale rozumieli upływ czasu i jego cykliczność. Potrafili obserwować zmiany faz księżyca i cykl słoneczny, ze zmienną długością dni oraz nocy. Nie interpretowali jednak wszystkich tych zjawisk tak samo, jak przedstawiciele...
Pierwsi królowie z dynastii Jagiellonów wprost obsesyjnie unikali zamku na Wawelu. Zarówno Władysław Jagiełło, jak i jego długowieczny syn Kazimierz Jagiellończyk zostali koronowani na krakowskim wzgórzu. Wcale nie chcieli tam jednak rezydować...
Podręczniki do historii średniowiecza niezmiennie podają, że pierwszym „królem” Słowian był przybysz z Zachodu, frankijski kupiec Samo. Pisze się też, że pierwsze państwo słowiańskie w całej historii powstało dopiero z jego inicjatywy. Oba te...
Słowa „szlachta” i „szlachcic” przywodzą na myśl epokę nowożytną – czasy husarii i panów w kontuszach z przepasanymi szablami. O uprzywilejowanych mężczyznach wcześniejszego, średniowiecznego okresu myślimy z kolei raczej jako o „rycerzach”...
Normą wśród wczesnych Słowian były domy wkopane w ziemię, zagłębione, a więc ziemianki. Decydowali się na nie zwłaszcza mieszkańcy obszarów obecnej Ukrainy, Małopolski, Śląska, Słowacji czy Czech. Taka forma nie była przypadkowa. Choć już we...
Dźwięk dzwonów rozlegał się z wież kościoła katedralnego na Wawelu już od XI stulecia, wzywając wiernych na modlitwy i uświetniając uroczystości kościelne lub państwowe. Stołeczne wzgórze znało przeróżne dzwony. Ten najważniejszy – nazywany...
Wiadomo z całkowitą pewnością, że od VI i VII wieku na ziemiach późniejszej Polski zamieszkiwali Słowianie. Wcześniejsze dzieje obszarów nad Wisła i Odrą prezentują się jednak bardzo zagadkowo. Kto żył między Karpatami a Bałtykiem w czasach...
Rzeczpospolita szlachecka nie posiadała niemal żadnego aparatu państwowego ani lokalnej administracji podporządkowanej centrum. Niezależnie jakie wizje snuł król, albo nawet jakie decyzje zapadały na sejmie walnym, niczego nie dało się zrealizować...
Gdybyś mógł przenieść się do przedwojennej Polski i zamieszkać w dowolnym miejscu, jaką lokalizację byś wybrał? Odpowiedź nie jest wcale oczywista. Zwłaszcza, jeśli miałbyś żyć jak statystyczny Polak sprzed stulecia, a nie zamożny bankier czy...
W bardzo wczesnym średniowieczu na Słowiańszczyźnie nikt nie wybijał metalowych monet. Już od schyłku VIII stulecia na ziemie Słowian zaczęły jednak docierać znaczne ilości srebrnych pieniędzy z innych obszarów. Wschodni kupcy kupowali za nie futra...
U schyłku średniowiecza nikt nie podważał roli krakowskiego wzgórza jako centrum władzy i najważniejszego punktu kraju. A jednak pozostaje faktem, że od śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 roku aż do samego kresu epoki żaden monarcha – nie licząc...
Z pozoru trudno wyobrazić sobie cokolwiek bardziej słowiańskiego od grodu. Archeolodzy zajmujący się wczesną Słowiańszczyzną skupiają gros swojej uwagi właśnie na poszukiwaniu grodów i badaniu śladów, jakie po nich pozostały. Pasjonaci odtwarzający...
Gdy upadało starożytne Cesarstwo Rzymskie na zachodzie, piramidy w Gizie, z wielką piramidą Cheopsa na czele, miały już jakieś 3000 lat. W średniowiecznej Europie niewielu było ludzi, którzy je widzieli lub o nich słyszeli. Fascynacja niezwykłymi...
Stroje, fryzury i elementy rynsztunku właściwe dla szlachty z Rzeczpospolitej Obojga Narodów nazywano na zachodzie rzeczami typowo polskimi. Tak też zostały zapamiętane nad Wisłą – do dzisiaj chociażby komplet złożony z kontusza, żupana i pasa...
W pierwszej połowie XI stulecia Kraków nie był jeszcze polską stolicą. Uchodził za ośrodek peryferyjny i bardzo świeżo znalazł się w granicach państwa Piastów. A jednak to właśnie w nim podjęto inicjatywę tak imponującą, że nie może się z nią równać...
Warchoł – mówiono u schyłku średniowiecza o kłótni, swarze, awanturze. W wieku XVI wyraz nabrał szerszego znaczenia. Odnoszono go już nie tylko do zdarzeń, lecz także do ludzi, nieodmiennie szlachciców.
Polscy chłopi pańszczyźniani posługiwali się językiem polskim i żyli w Polsce, często od niezliczonych pokoleń. Wielu z nich nie wiedziało nawet o istnieniu jakichkolwiek innych krajów. Mimo to w oczach szlachty żaden przedstawiciel chłopstwa nie...
Po kamiennych pałacach pierwszych Piastów – wznoszonych między innym w Poznaniu, na Ostrowie Lednickim i na Wawelu w Krakowie – pozostały tylko skąpe fragmenty murów i fundamentów. Nie da się zwiedzać książęcych i królewskich domów z wczesnego...
Spór, który rozgorzał w Krakowie w 1079 roku okazał się nie tylko najgłośniejszym, ale też najbardziej znaczącym konfliktem na szczytach władzy w dziejach średniowiecznej Polski. Król Bolesław Śmiały (czy też Szczodry) bezwzględnie rozprawił się z...
Polscy chłopi z epoki nowożytnej mieli swoje obyczaje, przesądy i codzienne praktyki, których tradycja sięgała nawet setki lat wstecz. W opinii szlachty wszystko to były jednak zachowania niegodne, właściwe tylko plebejom. Ziemianin musiał znać...
