Tradycyjne chaty polskich chłopów nie miały oczywiście takich elewacji, jakie pokrywają ściany współczesnych domów. Nie znano styropianu, tynku ani farb. Poza tym zaś kwestia wyglądu zewnętrznego budynku wiązała się nie tylko z termiką, ale i z...
Na temat chłopskiej higieny, zwłaszcza osobistej komentatorzy sprzed 100 czy 150 lat wypowiadali się na ogół krótko i niemal zawsze dosadnie. Twierdzono, że takowa zasadniczo nie istniała. Chociażby Jan Bystroń, jeden z prekursorów polskiej...
Przez niemal całą historię łóżko z prawdziwego zdarzenia, podobne do tych, na których sypiamy dzisiaj, było na polskiej wsi widokiem niemal niespotykanym. Nawet u schyłku XVIII wieku, a więc tylko nieco ponad 200 lat temu, łóżka trafiały głównie do...
Odwiedzając różne polskie skanseny można odnieść wrażenie, że dawni chłopi żyli na ogół w bardzo przestronnych, wielopokojowych chatach, zapewniających bez porównania więcej przestrzeni niż typowe mieszkania w bloku w XXI wieku. To jednak osąd...
Średniowieczny system pieniężny z dzisiejszej perspektywy robi wrażenie czarnej magii. Wydaje się absolutnie niezrozumiałą plątaniną odmiennych rozwiązań, określeń i przeliczników. Jego podstawowe reguły wcale jednak nie były aż tak skomplikowane...
Na dawnej wsi świece były przedmiotami kosztownymi i otoczonymi masą przesądów, zniechęcających do używania ich na co dzień, w zwyczajnych warunkach. Polscy chłopi bardzo rzadko sięgali też po lampki olejne, kaganki. Jak zatem radzili sobie do...
Ogólnie rzecz biorąc w średniowieczu architektura murowana nigdy nie dominowała na tą drewnianą. Były jednak pewne obszary, gdzie rewolucja budowlana pełnego średniowiecza przybrała skalę prawdziwie spektakularną. Trudno o lepszy przykład niż...
Muzea etnograficzne i skanseny ugruntowały wyobrażenie, zgodnie z którym dawni polscy chłopi nosili piękne, wielobarwne i często niezwykle złożone stroje. Garderoba, którą można podziwiać na wystawach lub na rycinach w książkach wcale jednak nie...
Do typowej wiejskiej chaty sprzed 100 czy 200 lat prowadziły niskie drzwi, pod którymi znajdował z kolei bardzo masywny i wysoki próg, który często trudno było przekroczyć. Takie rozwiązanie nie miało zbyt wielu uzasadnień praktycznych. W wielkich...
O wyprawie do Ziemi Świętej marzyły przynajmniej setki tysięcy mieszkańców średniowiecznej Europy. Nawet w latach względnego spokoju, gdy na wschodzie nie trwały krucjaty lub inne wojenne zaburzenia, tylko bardzo nieliczni śmiałkowie decydowali się...
Obejście typowej rodziny chłopskiej żyjącej na przykład 150 czy 200 lat temu w żadnym razie nie wyglądało tak, jak sugerują rekonstrukcje ze skansenów albo literackie wizje. Powszechna nędza i ugruntowany obyczaj sprawiały, że egzystowano w...
Przez niemal całą historię, zresztą nie tylko Polski, ale świata zachodniego ogółem, za rzecz zupełnie oczywistą uważano nazywanie żywności… po imieniu. Przez stulecia oczekiwano, że wędliny będą przygotowywane z mięsa, chleb z mąki, a chociażby sok...
Życie polskiego chłopa, gospodarza toczyło się wokół pola. Życie gospodyni – przede wszystkim wokół pieca. W realiach sprzed 150 czy 200 lat jej rolą było dbać o ogrzanie domu oraz o przygotowanie strawy. Poza tym zaś – o utrzymanie ognia. Ostatnie...
Tradycyjną wiejską chatę można było wznieść na różne sposoby, a gusta wyraźnie różniły się między regionami, osadami czy nawet… sąsiadami, budującymi się po dwóch stronach płotu. Pewne kwestie pozostawały jednak stałe, jak kraj długi i szeroki. Na...
W podręcznikach do historii można wyczytać, że Polska za czasów Bolesława Chrobrego miała ponad milion mieszkańców, a cała Europa z tego samego okresu 40 lub może 50 milionów. Od liczb dotyczących tak odległych czasów nikt nie oczekuje oczywiście...
W sielankowych wizjach dawnej polskiej wsi lata dzieciństwa są często przedstawiane niezwykle pogodnie, jako okres niemal zupełnej beztroski. Takim wyobrażeniom dają się ponieść nawet naukowcy. Jak jednak naprawdę wyglądała młodość polskich chłopów...
Panuje powszechne przeświadczenie, że miasta zwłaszcza późnego średniowiecza były wznoszone z kamienia i cegły. Na wsiach miało z kolei panować bezkonkurencyjnie drewno. Rzeczywistość była jednak bardziej skomplikowana i… zwyczajnie ciekawsza.
Dawni polscy chłopi niemal zawsze mieszkali wspólnie ze zwierzętami. I to nie z kotami czy psami, ale krowami, owcami, królikami, kurczętami. W ubogich chatach ryczały one i gdakały zaraz obok ludzkich legowisk. W nieco dostatniejszych zajmowały...
W innym artykule – a znacznie szerzej na kartach mojej książki pt. Średniowiecze w liczbach – opowiadałem już o tym, jak przed wiekami ludzie mierzyli swoją rzeczywistość. Od ogółu warto przejść do szczegółu. I zapytać jak w czasach średniowiecznych...
Prawdziwe chłopskie jadło z dawnych czasów zupełnie nie przypominało potraw, które dzisiaj określa się taką etykietą. Jeszcze nieco ponad 100 lat temu na polskiej wsi ponurą normą był głód, powracający regularnie zwłaszcza na przednówku. Do czego...
