W 218 roku p.n.e. wybuch nowej wojny między Rzymem i Kartaginą stał się nieunikniony. Punicki wódz Hannibal nie zamierzał czekać na ruch przeciwnika. Wraz z dziewięcioma tysiącami kawalerzystów, pięćdziesięcioma tysiącami piechoty oraz...
Punicka flota kontrolowała wszystkie najważniejsze szlaki handlowe w zachodniej części Morza Śródziemnego. W przededniu pierwszej konfrontacji z Rzymem Kartagińczycy kontrolowali też bezpośrednio rozleglejsze terytorium niż obywatele Wiecznego...
W epoce starożytnej mocz nie był wyłącznie ściekiem wymagającym usunięcia. Najbardziej rozwinięte cywilizacje epoki widziały w urynie cenny surowiec. Tak wartościowy, że nawet nakładano na niego podatki.
Rzymski łaźnie nie były jedynie miejscami, gdzie można było się wykąpać. W termach szykano uciech cielesnych, ale kwitło tam również życie towarzyskie i kulturalne. Nic więc dziwnego, że stanowiły jeden z wyznaczników cywilizacyjnego zasięgu...
Gorące kąpiele i wino największymi wrogami kobiecej cnoty? Właśnie tak uważał św. Hieronim. Doktor Kościoła miał sprecyzowane zdanie na temat tego, jak powinna zachowywać się dobra chrześcijanka.
Ceglane domy z prywatnymi toaletami podłączonymi do miejskiej kanalizacji mają znacznie dłuższą historię niż może się wydawać. Już 4500 lat temu z takich luksusów korzystali przedstawiciele kultury Harappa.
Teoria, według której do upadku starożytnego Rzymu przyczyniły się ołowiane rury wykorzystywane w monumentalnych akweduktach cieszy się niesłabnącą popularnością. Ołowica miała skutecznie osłabiać mieszkańców Wiecznego Miasta i innych ośrodków...
Wyprawa Cyrusa autorstwa Ksenofonta uchodzi za pierwszy pamiętnik żołnierski w dziejach zachodniej cywilizacji. Autor szczegółowo opisał brawurowy odwrót kilkunastu tysięcy greckich najemników z Babilonii. Pisał między innymi po to, by odpowiedzieć...
Takiej książki nie było dotąd ani w Grecji, ani w całej Europie. Ksenofont przetarł szlaki dla tworzącego całe stulecia później Cezara. W jakich okolicznościach powstał najstarszy pamiętnik żołnierski?
Po tym, jak walna inwazja na Grecję z lat 480-479 p.n.e. nie przyniosła zamierzonych rezultatów, pobici Persowie wycofali się, zmieniając taktykę walki]. Odtąd zajęli stanowisko stronniczego obserwatora, żywo zainteresowanego w osłabieniu...
W starożytnym Rzymie nikogo nie gorszyły śluby brane przez 12-letnie dziewczynki. Za to nie do pomyślenia był pocałunek pieczętujący małżeństwo. Co jeszcze wiemy o obyczajach ślubnych mieszkańców Półwyspu Apenińskiego sprzed dwóch tysięcy lat?
Celtowie jako pierwsi w Europie Centralnej i Zachodniej zaczęli wykuwać żelazne miecze. Między innymi dzięki temu uzyskali dominację nad znacznym obszarem kontynentu. Gdy jednak w końcu doszło do starcia z Rzymianami, mieszkańcy Półwyspu...
Spartańskie wychowanie, tak zwane agoge, pozwalało uformować najlepszych wojowników starożytnej Grecji. Był to jednak system kategoryczny, wszechogarniający, nie mający względów dla interesów jednostki. Czy Spartanie posuwali się nawet do mordowania...
Określenie „stal damasceńska” pochodzi od nazwy Damaszku, będącego ponoć centrum wytwarzania najlepszej średniowiecznej stali, z którą europejscy rycerze zetknąć się mieli podczas wypraw krzyżowych. Jak zwykle w przypadku obiegowych mitów, niewiele...
O dziejowej konfrontacji między Grekami a Persją mówi się tradycyjnie jako o starciu wolnej, demokratycznej cywilizacji zachodu z naporem azjatyckiej tyranii. Ateny wcale nie były jednak rajem na ziemi. Prawdziwą swobodę zapewniano tam tylko garstce...
Bitwa pod Termopilami przeszła do historii jako najsłynniejsze starcie w dziejach starożytnej Grecji. Urok legendy o heroicznym oporze trzystu Spartan Leonidasa wciąż jest ogromny. I historycy wciąż próbują udowadniać, że straceńcza walka w wąwozie...
Dla ludzi antyku, średniowiecza i wczesnej nowożytności było rzeczą oczywistą, że Troja istniała, a wojna o nią stanowiła jedno z najważniejszych wydarzeń w dziejach. Wątpliwości pojawiły się dopiero później. Jaki jest obecny stan wiedzy naukowej...
Wojna peloponeska była największą i najdłuższą z wojen, jakie toczyli starożytni Grecy. W trwającym przez ponad ćwierć wieku konflikcie ateńsko-spartańskim wzięła udział większość państewek greckich. Szacuje się, że działania wojenne pochłonęły...
Legenda – utrwalona w powieściach, filmach i komiksach – mówi o trzystu Spartanach, którzy w heroicznym i straceńczym boju stawili czoła nieprzebranym szeregom Persów. Walka rzeczywiście była nierówna, a sukces wykluczony. Ale doborowi hoplici...
W wielkiej wojnie domowej, w której pogrążyło się państwo rzymskie po śmierci Juliusza Cezara, królowa Egiptu Kleopatra stanęła stanowczo po stronie Marka Antoniusza. Została doradczynią, kochanką, ale też matką całej gromadki dzieci sławnego wodza...
Julian Apostata (zm. 363) był ostatnim zwolennikiem pogaństwa, którego ogłoszono cesarzem rzymskim. Chciał stworzył jawną konkurencję dla chrześcijańskiego Kościoła, ale zginął w zamachu nim jego plany się ziściły. Jak doszło do tego, że radykalny...
Wuj żeniący się z własną siostrzenicą? Brat płodzący dzieci z przyrodnią siostrą? Dla Ateńczyków to była codzienność. Do kazirodczych związków kobiety zmuszano nawet na mocy przepisów.
Około południa 15 marca 44 roku p.n.e. Juliusz Cezar po raz ostatni przybył na posiedzenie rzymskiego senatu. Kwadrans później już nie żył. Jak wyglądały ostatnie chwile jego życia? Dlaczego nie uratował się przed spiskiem, jeśli bliski...
Znaleziony na dnie Morza Śródziemnego starożytny przyrząd, nazwany mechanizmem z Antykithiry, jest poddawany badaniom i analizom od prawie 120 lat. Nadal nie odkryto wszystkich jego tajemnic. Wiemy już jednak, że podobnego „komputera”...
Po śmierci Juliusza Cezara przyszłość matki jego syna, Kleopatry, stanęła pod znakiem zapytania. Królowa Egiptu potrzebowała nowego protektora. Wydawało się, że tylko jeden człowiek, będzie w stanie zapewnić jej bezpieczeństwo i pozycję polityczną...
Demokracja w praktyce? Ateńczycy chcieli śmierci wybitnego wodza, który pokonał Persów pod Maratonem
W 490 roku p.n.e. Miltiades poprowadził Ateńczyków do spektakularnego zwycięstwa nad Persami w bitwie pod Maratonem. Minęły jednak zaledwie dwa lata, a doświadczony polityk i wódz zupełnie wypadł z łask. Stawiając go przed Zgromadzeniem Ludowym...
Wywodzący się z arystokratycznej rodziny poeta Solon został wybrany archontem, najwyższym urzędnikiem Aten, w 594 roku p.n.e. Prawo przewidywało, że pozostanie u władzy tylko przez rok. Wystarczyło to jednak wytrawnemu politykowi na przeprowadzenie...
W pierwszej połowie I wieku p.n.e. piraci byli prawdziwą zmorą Morza Śródziemnego. Przekonał się o tym również młody Juliusz Cezar, pojmany przez morskich rozbójników. Gdy przyszły rzymski dyktator znalazł się wreszcie na wolności postanowił...
W 499 roku p.n.e. greckie miasta w Azji Mniejszej, z Miletem na czele, zbuntowały się przeciwko perskiemu panowaniu. Władcy imperium Achemenidów Dariuszowi I Wielkiego stłumienie powstania jońskiego zajęło pięć lat. Po ostatecznym zwycięstwie...
Rok 192 p.n.e. nie jest wspominany w podręcznikach, nie budzi odruchowych skojarzeń. Niesłusznie. To wtedy zapadły decyzje, które na stałe ukształtowały obraz antycznego świata i uczyniły z Rzymu niepokonane mocarstwo.
