Wiek XVIII w dziejach Prus był stuleciem „długim”. Od śmierci pierwszego suwerennego księcia pruskiego Fryderyka Wilhelma Hohenzollerna (1688) do starcia z Napoleonem (1806) Prusy narodziły się niejako podwójnie: jako zunifikowane wewnętrznie...
„Angielska Ameryka była nieproporcjonalnie afrykańska” – podkreśla Jill Lepore w książce My, Naród. Jaka była skala angielskiego handlu niewolnikami? Jak uzasadniano ten nieludzki proceder?
Podręczniki gospodarcze – adresowane do szlachty i chętnie czytane – pisano od XVI wieku. W połowie tego stulecia ukazał się polski przekład książki o rolnictwie włoskiego pisarza Krescentyna. Na lokalnym rynku potrzebne jednak były dzieła, które...
Od czasów księcia Witolda Kiejstutowicza aż po lata międzywojnia zamieszkiwali zwłaszcza na Wileńszczyźnie. Byli ludem nielicznym, posiadającym unikalną religię, własny język i kulturę. Dzisiaj jest ich w Polsce mniej niż czterystu.
10 kwietnia 1525 Albrecht Hohenzollern złożył na krakowskim Rynku hołd lenny królowi Zygmuntowi Staremu. Po długich negocjacjach podpisano układ, który kończył historię państwa krzyżackiego. Na jego miejscu powstały świeckie Prusy Książęce z...
Sytuacja Polski zmieniła się radykalnie w roku 1370, wraz ze śmiercią ostatniego monarchy z rodzimej dynastii, Kazimierza Wielkiego. Już u schyłku średniowiecza – nie zaś, jak zwykło się powtarzać, po roku 1572 – tron polski stał się elekcyjny. Z...
Trzynaście angielskich kolonii w Ameryce Północnej, zamieszkanych przez łącznie 2,5 miliona osób, rzuciło rękawicę jednemu z najpotężniejszych imperiów świata, dysponującemu największą marynarką wojenną. Jakim cudem Amerykanie wygrali swoją wojnę o...
Elżbieta I Tudor miała wiele powodów do dumy. Na pewno jednak nie mogła pod koniec życia pochwalić się pięknym uśmiechem. Stan jej uzębienia był wprost tragiczny. Niektórzy nazywają Królową Dziewicę wręcz „męczennicą ropotoku”.
Agafia Gruszecka (1663–1681) nie miała ambicji politycznych, lecz charakteryzowała się silną osobowością i była wykształcona o wiele bardziej niż inne współczesne jej kobiety, dzięki czemu wzbudzała sensację w ówczesnej Moskwie i weszła do historii...
W filmach sprawę niemal zawsze załatwia osinowy kołek. Nasi przodkowie byli o wiele bardziej pomysłowi. Przedstawiamy sposoby, do których naprawdę się uciekano – przez setki lat w całej wschodniej i południowej Europie.
Bezpośrednia przyczyna pierwszego buntu kozackiego tkwiła w prywatnym sporze o majątek Rokitna pomiędzy jednym z atamanów kozackich, Krzysztofem Kosińskim, a przedstawicielem wielkich rodów ruskich – księciem Januszem Ostrogskim. Na osobisty...
Epidemia czarnej śmierci zmieniła średniowieczną Europę nie do poznania. Stary porządek rzeczy został zburzony tak doszczętnie, że wiele przemian wciąż umyka uwadze historyków. Szczególne znaczenie mogła mieć decyzja z pozoru zupełnie drobna.
Rewolucja przemysłowa zupełnie odmieniła oblicze najpierw Europy, a następnie całego globu. Wiele państw miało potencjał ku temu, aby stać się kolebką industrializacji. Dlaczego przewrót przemysłowy rozpoczął się w Anglii?
Przybycie Europejczyków do Nowego Świata przyniosło nie tylko katastrofę biologiczną, ale też ekologiczną. Zachwiało prawidłami polityki oraz gospodarki.
Ojciec święty Sykstus IV, wybrany na tron piotrowy w 1471 roku, zapisał się w dziejach jako wielki patron sztuk, człowiek kultury, wybitny mecenas. Nawet ci, którzy nie wiedzą nic o nim samym, doskonale znają najsłynniejsze z przedsięwzięć Sykstusa:...
Córka biednego chłopa władczynią jednego z największych światowych imperiów? Chociaż wydaje się to zupełnie nieprawdopodobne, właśnie taką drogę przeszła Marta Skowrońska. Co więcej, przyszła caryca Katarzyna I miała najprawdopodobniej polskie...
Za sprawą dziewiętnastowiecznych malarzy husaria nierozerwalnie kojarzy nam się ze skrzydłami. Czy jednak najlepsza kawaleria na kontynencie faktycznie używała ich w czasie walki? A może skrzydła były jedynie dekoracją? Historycy od lat toczą...
Są wydarzenia, które wprost z kart historii docierają do naszej wyobraźni, przywołując obrazy pozwalające fantazjować z otwartymi oczami. Do takich zaliczam legendarny Jedwabny Szlak, przecinający całą Azję, od Chin po Europę.
Groźba konfliktu, jakiego kraj jeszcze nie widział. Dwóch potężnych sąsiadów zagrażających istnieniu polskiej państwowości. I ultimatum jednego z nich, by za ogromną cenę sprzymierzyć się przeciw drugiemu. Nie, to nie historia polskich relacji z...
26 kwietnia 1478 roku na zawsze zapisał się w historii Włoch. W „krwawą niedzielę” na zlecenie papieża Sykstusa VI doszło do zamachu na rządzących Florencją braci: Wawrzyńca i Juliana Medyceuszy. Ojciec święty nie mógł być zadowolony z jego...
Powstania kozackie niepokoiły Rzeczpospolitą już od lat 90. XVI wieku. W połowie kolejnego stulecia Kozacy pod przywództwem Bohdana Chmielnickiego przejęli pełną kontrolę nad Ukrainą, budując niezależne państwo. Co było źródłem ich buntów? Dlaczego...
Mało kto używa na co dzień swojego drugiego imienia. Większość Polaków ma je jednak wpisane w dowodzie. Od jak dawna panuje zwyczaj nadawania dzieciom więcej niż jednego imienia? I ile imion nosili nasi przodkowie 100, 200 albo 500 lat temu?
Do historii przeszła jako Królowa Dziewica, choć plotki o jej złym prowadzeniu się od 400 lat pozostają żywe. Wyobraźnię miłośników historii rozpalają szczególnie doniesienia o nieślubnym synu, którego miała urodzić przed wstąpieniem na tron, a...
Handel odpustami w celu spłacenia pożyczek zaciągniętych przez papieża przybrał na początku XVI wieku fanatyczne rozmiary. Dla kurii rzymskiej był to doskonały interes. Ale dla pewnego „uczciwego niemieckiego brata zakonnego” Marcina Lutra – o jeden...
U schyłku XV stulecia dynastia Jagiellonów należała do najbardziej rozrodzonych na kontynencie. Kazimierz IV Jagiellończyk miał tak wielu synów, że nie był wręcz w stanie znaleźć dla każdego z nich zaszczytnego zajęcia. Jak to możliwe, że już...
Przed stoczoną 27 września 1605 roku pod Kircholmem bitwą ze Szwedami hetman Jak Karol Chodkiewicz miał rzekomo powiedzieć: „Policzym ich, jak ich pobijem”. Podobno w ten dosadny sposób zagrzewał swoich żołnierzy do starcia z blisko trzykrotnie...
Zasiadał na stołku u stóp trumny, wypowiadał tajemniczą formułę, spożywał chleb położony na klatce piersiowej nieboszczyka, a następnie odchodził… obciążony przewinami zmarłego. Dopiero po wizycie zjadacza grzechów można było bez obaw pochować...
„Wybitny przykład bezsensownego konfliktu w dziejach Europy” – mówią historycy o wojnie trzydziestoletniej (1618-1648). W konfrontacji pozbawionej celu zginęły miliony ludzi: według niektórych szacunków nawet połowa wszystkich...
Związek do grobowej deski? Czy na pewno? A jeśli tak to… w
praktyce na jak długo? Statystyki dotyczące czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów
zdradzają intrygujący obraz życia rodzinnego przed wiekami.
W 1596 roku, w następstwie pożaru Wawelu, Zygmunt III Waza zdecydował się przenieść swój dwór do Warszawy. Było to wówczas miasto ważne w skali regionu. Ale w całej Polsce raczej zamykało, niż otwierało stawkę największych ośrodków.
