Ambroży Paré (1510–1590) nie był lekarzem. Nie miał wykształcenia, a brak znajomości łaciny uniemożliwiał mu dotarcie do wiedzy medycznej. Dlatego został chirurgiem. Jak się miało okazać – genialnym chirurgiem.
Relacje z Wielkim Księstwem Moskiewskim, a następnie Rosją w tak wielkim stopniu zaciążyły na dziejach Polski, że z perspektywy czasu wydają się problemem wręcz odwiecznym. Niesłusznie. Państwo polskie weszło w kontakt z Moskwą dopiero w kilkaset...
Bratanica cara Piotra I Wielkiego Anna Romanowa nie miała szczęśliwego życia. Kiedy w wieku 37 lat została carycą była już zgorzkniałą i mściwą kobietą. Boleśnie przekonał się tym książę Michaił Golicyn. Arystokrata postanowił przejść na katolicyzm...
Dla konkwistadorów odkrycie w połowie XVI wieku ogromnych złóż srebra w Cerro Rico wydawało się istnym darem niebios. Przez nieco ponad dwa stulecia wydobyto tam 45 000 ton cennego kruszcu. Źródło niewyobrażalnego wręcz bogactwa stało jednak...
Książę Adam Jerzy Czartoryski zakochał się w Elżbiecie Romanowej od pierwszego wejrzenia. Polski magnat przyjaźnił się jednocześnie z jej mężem Aleksandrem. Przyszły car doskonale zdawał sobie sprawę z rodzącego się uczucia. Nie miał jednak za złe...
Iwan III Srogi władał Moskwą w latach 1462–1505. W rosyjskiej historiografii nazywany jest Wielkim. W pełni zasługuje na ten przydomek. Zostawił następcom największe państwo w Europie: rozciągające się niemal od Dniepru do północnego Uralu.
19 lipca 1655 roku Karol X Gustaw wyruszył na wyprawę przeciw Rzeczypospolitej. Wypłynął na czele silnej floty złożonej z trzydziestu dziewięciu okrętów. Na ląd zszedł w Szczecinie – porcie od ćwierćwiecza znajdującym się pod kontrolą Szwecji. Na...
Henryk VIII był do szaleństwa zakochany w Katarzynie Howard. Według relacji świadków król spełniał niemal każdą zachciankę swej o trzydzieści lat młodszej żony. Gdy jednak na jaw wyszła przeszłość królowej monarcha nie okazał jej żadnej litości. W...
Szpitale dla obłąkanych upowszechniły się w Anglii na długo przed tym, jak zaczęto podejmować jakiekolwiek próby leczenia osób chorych umysłowo. Celem nie była pomoc, ale izolacja. Często niosąca straszne konsekwencje.
Małżeństwo Adama Mikołaja Sieniawskiego i Elżbiety z Lubomirskich na pewno nie należało do udanych. Elżbieta zdecydowanie wolała brylować w Warszawie niż spędzać czas u boku męża w prowincjonalnych Brzeżanach. Sieniawski przymykał na to oko, jednak...
Kardynał Rodrigo Borgia zaaranżował ślub swojej córki Lukrecji z Giovannim Sforą zanim został papieżem Aleksandrem VI. Gdy jednak zasiadł na tronie Piotrowym szybko uznał, że związek należy zerwać. Najpierw chciał otruć zięcia, a potem zmusił go do...
Kołtun stanowił prawdziwą plagę polskich wsi. Był też niechlubnym symbolem Rzeczpospolitej. Zagranicą wprost wiązano go z naszym krajem.
O Polsce mówi się często, że był to kraj bez stosów. Gdy w zachodniej Europy mordowano dziesiątki tysięcy niewinnych kobiet, nad Wisłą miał istnieć bezpieczny, tolerancyjny azyl. Rzecz jasna mamy do czynienia z mitem. U nas również płonęły stosy. W...
Już od czasów Kazimierza Wielkiego Rusini stanowili 30% populacji Królestwa Polskiego. W całej unii polsko-litewskiej było ich w XVI stuleciu około 20%. Ruskiej ludności otwarcie nie dyskryminowano, ale też – nie dawano jej przedstawicielom szans...
Opublikowana w 1613 roku Dongui Bogam została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ale często ocenia się ją w duchu żartów „lekarze jej nienawidzą”. O ile księga autorstwa Heo Juna jest prawdziwą biblią dla zwolenników medycyny...
To nie zmiany klimatu czy kataklizmy, lecz działania człowieka doprowadziły do wytępienia ogromnej liczby zwierząt. Naukowcy twierdzą, że 177 gatunków ssaków ważących ponad 10 kilogramów, które wyginęły od 1000 do 132 000 lat temu, wyniszczyli...
Świnia w welonie zakonnicy, która obściskuje się z nagim mężczyzną to tylko jeden z wielu dziwacznych i budzących niepokój elementów „Ogrodu rozkoszy ziemskich” Hieronima Boscha. Badacze do dziś głowią się nad tym, skąd u malarza wzięła się tak...
Wykonany na początku XVI wieku Kodeks Baltazara Behema to dzieło wyjątkowe: pierwsze polska księga, w której umieszczono wyobrażenia codziennej pracy. Piękne miniatury zachwycają do dzisiaj.
Jazda stanowiła w początkach XVI stulecia trzon polskiego wojska. Nie była to jednak jeszcze kawaleria taka, jaką znamy z kolejnych dekad. Husaria dopiero się rodziła. Dlaczego ją powołano? Skąd wzięto wzór? I dlaczego tak długo w walce utrzymywano...
Unia polsko-litewska, rządzona przez ostatnich Jagiellonów należała do największych organizmów politycznych na kontynencie. Za powierzchnią, liczbą ludności i rozwojem gospodarczym nie szły jednak możliwości finansowe. Wojsko sprzed 500 lat –...
Nowożytni królowie i królowe nie mieli prywatnego życia. Każdy moment ich dnia był elementem publicznego spektaklu rozgrywanego na oczach setek dworzan i służących. Nawet z pozoru najbardziej intymne chwile urastały do rangi wydarzeń publicznych. I...
Piotr I Wielki przeszedł do historii, jako reformator i twórca potęgi nowożytnej Rosji. Z determinacją cara w dążeniu do unowocześniania państwa mogły się równać tylko jego bezwzględność i okrucieństwo. Władca nie tolerował sprzeciwu i nie miał...
Świat zmienił się nie do poznania już z chwilą, gdy pierwsze europejskie ekspedycje dotarły do Nowego Świata. Największy przełom nastąpił jednak później. Grabież trwająca od XVI stulecia wstrząsnęła posadami gospodarki, doprowadziła do...
W wieku XVII bogaci chłopi pańszczyźniani niemal się nie zdarzali. Po potopie szwedzkim i w tragicznej dla najniższych warstw społeczeństwa epoce saskiej nie spotykało się ich w ogóle. Ale renesans – złote czasy handlu zbożowego – był...
Do miana „odkrywcy” Ameryki pretenduje wielu podróżników. Na długiej liście żeglarzy z Europy, Afryki i Azji nie mogło rzecz jasna zabraknąć również Polaka. Już w XVI wieku pojawiła się wersja, wedle której pochodzący znad Wisły Jan z...
Katarzyna II Wielka rządziła niepodzielnie Rosją przez ponad 34 lata. Śmierć carycy 6 listopada 1796 roku stanowiła koniec epoki. Wokół jej zgonu narosło wiele mitów. Według często powtarzanej plotki miała umrzeć w trakcie stosunku z koniem. Inna...
Wiek XVIII w dziejach Prus był stuleciem „długim”. Od śmierci pierwszego suwerennego księcia pruskiego Fryderyka Wilhelma Hohenzollerna (1688) do starcia z Napoleonem (1806) Prusy narodziły się niejako podwójnie: jako zunifikowane wewnętrznie...
„Angielska Ameryka była nieproporcjonalnie afrykańska” – podkreśla Jill Lepore w książce My, Naród. Jaka była skala angielskiego handlu niewolnikami? Jak uzasadniano ten nieludzki proceder?
Podręczniki gospodarcze – adresowane do szlachty i chętnie czytane – pisano od XVI wieku. W połowie tego stulecia ukazał się polski przekład książki o rolnictwie włoskiego pisarza Krescentyna. Na lokalnym rynku potrzebne jednak były dzieła, które...
Od czasów księcia Witolda Kiejstutowicza aż po lata międzywojnia zamieszkiwali zwłaszcza na Wileńszczyźnie. Byli ludem nielicznym, posiadającym unikalną religię, własny język i kulturę. Dzisiaj jest ich w Polsce mniej niż czterystu.
