Na początku lat 60. XIX Meksyk był pogrążony w chaosie. Państwo tonęło w długach, których nie chciało spłacać. Wielka Brytania, Hiszpania i Francja postanowiły bronić interesów europejskich bankierów i wysłały wojska za ocean. O ile dwa pierwsze kraje szybko wycofały swoje siły, to cesarz Francuzów Napoleon III uznał, że przytrafiła się doskonała okazja, aby podporządkować Meksyk.
Od czasu uzyskania niepodległości w 1821 r. Meksyk uważany był za „chorego człowieka” Ameryki. Niepodległy Meksyk był państwem słabym i źle zorganizowanym.
Reklama
Po okresie panowania Hiszpanów odziedziczył niewydolną strukturę państwową, skorumpowaną i nieefektywną administrację, katastrofalny stan finansów, liczną i kosztowną armię z nadmiernie rozbudowanym korpusem oficerskim, oraz nabrzmiałe konflikty społeczne. Wszystko to razem decydowało o permanentnym kryzysie państwa meksykańskiego.
Uzależnienie Meksyku od Europy
Z wojny o niepodległość wyszedł Meksyk ogromnie zniszczony. Przez kolejne 40 lat targały nim niepokoje wewnętrzne oraz wojny domowe wyniszczające kraj i rujnujące jego gospodarkę. Skarb państwa cierpiał na chroniczny deficyt, którego nie były w stanie zrównoważyć nawet pożyczki zagraniczne, udzielane na lichwiarskich warunkach.
Dochodziły do tego różne roszczenia finansowe, zwłaszcza w formie odszkodowań za straty ponoszone przez cudzoziemców w czasie licznych przewrotów i walk wewnętrznych. Nic dziwnego, że państwo meksykańskie od samego początku było uzależnione ekonomicznie, finansowo i politycznie od państw europejskich, zwłaszcza od Wielkiej Brytanii i Francji, a z czasem także od Stanów Zjednoczonych.
W 1833 r. władzę dyktatorską w młodej republice przejął „zły duch Meksyku”, gen. Santa Anna. Za jego rządów Meksyk utracił Teksas (1836) i ogromne terytoria na północy zdobyte przez Stany Zjednoczone po wojnie amerykańsko-meksykańskiej (1846–1848). Santa Annę obaliła rewolucja w 1855 r., po której do władzy doszło stronnictwo liberalne, reprezentowane przez indiańskiego reformatora Benito Juáreza.
Reklama
Pod jego kierownictwem zapoczątkowano przebudowę państwa i przeprowadzono nowoczesne reformy, które osłabiły dotychczasową, niczym nie ograniczoną władzę Kościoła katolickiego. Polityczne ambicje Juáreza doprowadziły do wybuchu krwawej wojny domowej, gdyż w obronie interesów Kościoła zbrojnie wystąpiła partia konserwatywno-klerykalna.
Inwazja na Meksyk
Trzyletnia wojna o Reformę (1857–1860) pogłębiła trudności wewnętrzne i zmusiła rząd Juáreza do zaciągnięcia nowych pożyczek, głównie w krajach europejskich.
W połączeniu z wcześniejszymi długami spowodowały one zapaść finansową kraju. Stojąc w obliczu kryzysu finansowego, Juárez w 1861 r. zakazał okresowo wszelkich wypłat za granicę, co godziło w interesy bankierów i kupców europejskich.
Ujęły się za nimi rządy Wielkiej Brytanii, Francji i Hiszpanii, które zażądały spłaty zaciągniętych pożyczek, ale Juárez odmówił. Wówczas wszystkie trzy kraje, nie zważając na opinię Stanów Zjednoczonych i korzystając z ich zaangażowania w wojnę secesyjną, zawiązały sojusz polityczno-militarny i wysłały ekspedycję wojskową do Meksyku.
Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.
Widząc, że to nie przelewki, Juárez spłacił część długów i obiecał spłacić resztę, co uspokoiło rządy Wielkiej Brytanii i Hiszpanii. Francja miała jednak inne plany wobec Meksyku.
Naturalne bogactwa kraju, szansa na przejęcie lukratywnego handlu amerykańskiego oraz chęć powstrzymania Stanów Zjednoczonych przed przejęciem przez nie kontroli nad całym Nowym Światem, skłoniły cesarza Napoleona III do próby zawładnięcia Meksykiem, ustanowienia z pomocą opozycji klerykalnej zależnej od niego monarchii katolickiej i zjednoczenia państw Ameryki Łacińskiej pod protektoratem francuskim.
Reklama
Podbój Meksyku przez Francuzów
Kiedy okazało się, że Napoleon III pragnie wykorzystać wyprawę do opanowania kraju i w tym celu ofiarował koronę Meksyku arcyksięciu austriackiemu Maksymilianowi Habsburgowi, Wielka Brytania i Hiszpania w 1862 r. wycofały się. Ale wojska francuskie zostały, aby wprowadzić Maksymiliana na tron, i niemal natychmiast rozpoczęły pochód do stolicy Meksyku.
Pierwsza próba marszu na miasto Meksyk zakończyła się klęską Francuzów 5 maja 1862 r. pod Pueblą. W roku następnym wylądowały w Meksyku nowe wojska francuskie. W maju 1863 r. Francuzi po długim oblężeniu zdobyli Pueblę i wkroczyli do opuszczonej przez Juáreza stolicy.
Prezydent Juárez przez następne cztery lata walczył, by do niej powrócić jako zwycięzca. Tymczasem obca monarchia z pomocą meksykańskich konserwatystów zastąpiła rodzimy rząd republikański. W kwietniu 1864 r. Maksymilian przyjął koronę meksykańską i przybył do Meksyku ze swoją młodą i ambitną żoną Charlottą.
W wyniku wielomiesięcznych krwawych i okrutnych walk, Francuzi i żołnierze Maksymiliana zdołali wyprzeć Juáreza daleko na północ i pokonali opór republikanów, ale nigdy nie przejęli kontroli nad całym krajem, który w większości pozostał lojalny wobec Juáreza. Rok po objęciu przez Maksymiliana tronu meksykańskiego zakończyła się wojna secesyjna i Stany Zjednoczone zaczęły aktywnie wspierać rząd Juáreza.
Marny koniec Maksymiliana
Jednocześnie nad granicę z Meksykiem wysłano silny korpus wojska, gotowy do interwencji po stronie republikanów. Wkrótce losy wojny się odwróciły i dalsza obecność Francuzów w Meksyku stanęła pod znakiem zapytania. Napoleon III wystraszył się groźbą interwencji amerykańskiej i poczuł się zawiedziony postawą Maksymiliana, który nie chciał być marionetką w jego rękach i nie realizował wystarczająco dobrze interesów Francji.
W 1866 r. uznał, że wyprawa do Meksyku jest zbyt kosztowna i postanowił wycofać wojska francuskie. Francuzi namawiali Maksymiliana do abdykacji, ale ten odmówił, licząc na swoich meksykańskich stronników. Dumny i uparty, wolał zostać w Meksyku i zmierzyć się z losem.
Wymuszony odwrót Francuzów w marcu 1867 r., choć dawał suwerenność Maksymilianowi, oznaczał jednocześnie koniec jego rządów. Pozbawiony pomocy francuskiej i opuszczony przez swoich zwolenników, Maksymilian szybko stracił cały dotychczasowy dorobek. Na początku 1867 r. został zmuszony do opuszczenia miasta Meksyk. Na czele nielicznych wojsk stanął do swej ostatniej walki w ufortyfikowanym mieście Querétaro.
Oblężony przez przeważające siły republikanów, skapitulował 15 maja 1867 r. po ponad dwóch miesiącach obrony. Republikański trybunał wojskowy skazał go na karę śmierci. 19 czerwca Maksymilian stanął przed plutonem egzekucyjnym, płacąc własną głową za meksykańską awanturę, w którą wciągnął go Napoleon III.
Reklama
Źródło
Artykuł stanowi fragment książki Jarosława Wojtczaka pt. Wojna meksykańska 1861-1867. Jej edycja limitowana ukazała się w 2022 roku nakładem wydawnictwa Bellona.
Edycja limitowana
Tytuł, lead, i śródtytuły pochodzą od redakcji. W celu zachowania jednolitości tekstu usunięto przypisy, znajdujące się w wersji książkowej. Tekst został poddany obróbce redakcyjnej w celu wprowadzenia większej liczby akapitów i skrócony.
