Katedra na Wawelu, podobnie jak większość ważnych miejsc kultu średniowiecznej Europy, była budowana więcej niż raz. Na tym samym miejscu powstały trzy kolejne świątynie, w nowych stylach i o odświeżonych formach. Ostatnią, istniejącą do dziś...
Tradycyjnie twierdzono, że armie, które wysyłano do boju w średniowieczu miały często imponującą liczebność. Amerykański nestor badań nad ówczesną wojskowością profesor Bernard Bachrach przekonywał na przykład, że w państwie Karola Wielkiego stale...
W systemie prawnym, jaki obowiązywał w przedwojennej Polsce istniał mechanizm dający wymiarowi sprawiedliwości przerażającą władzę względem obywatela. Rzekomo dla ograniczenia fali przestępczości zalewającej kraj już w 1918 roku wprowadzono procesy...
Duże grody słowiańskie z tak zwanego okresu plemiennego były zjawiskiem występującym tylko na nielicznych obszarach. Co do zasady nie budowano ich w Wielkopolsce, na Śląsku ani na Mazowszu. Były za to swoistą wizytówką wczesnych Słowian...
O średniowiecznych rodzinach naukowcy wciąż wiedzą o wiele mniej, niż by chcieli. Dane statystyczne są nieliczne, a źródła kronikarskie niejednoznaczne. Podczas żmudnych badań nad dawną demografią ustalono w każdym razie sporo faktów (lub...
Najważniejsza cecha średniowiecznej wojskowości. To różniło ją od sztuki wojennej starożytnego Rzymu
Między epoką starożytną a średniowieczną doszło do ogromnej zmiany w tym, jak toczono bitwy i prowadzono wojny. Utrzymanie stałej armii złożonej z tysięcznych rzesz piechoty wymagało wysoko zorganizowanej administracji, systemów zaopatrzenia...
Mit kamiennego średniowiecza. Mało kto uświadamia sobie skalę regresu, jaki nastąpił po upadku Rzymu
Średniowiecze, ze swoimi zamkami, murami i katedrami, jest dość powszechnie kojarzone jako epoka, w której podstawowym budulcem był kamień. To jednak wrażenie błędne. W rzeczywistości w średniowiecznej Europie nie da się wskazać żadnego okresu i...
„Jest rzeczą powszechnie akceptowaną, że ludzie średniowiecza nie mieli głowy do liczb” – stwierdził z frustracją belgijski mediewista Jan Frans Verbruggen, próbujący dociec, jak liczne były armie sprzed 500 albo 1000 lat i ilu zbrojnych brało...
Nie istnieje jedna prosta, powszechnie akceptowana definicja tego, czym w średniowieczu było miasto. Historycy rozumieją termin bardzo różnie. Zresztą nie tylko oni. Jak podkreślał Jacques Le Goff, nawet średniowieczni władcy – chociażby królowie...
W rozwiniętym średniowieczu, nie bez powodu nazywanym epoką katedr i zamków, kamień stał się w Europie Zachodniej towarem deficytowym. Bloki dobrze nadające się na budulec często trzeba było sprowadzać ogromnym kosztem z odległości nawet setek...
Miasta stanowiły nieodzowny fundament starożytnego Cesarstwa Rzymskiego. Właśnie w nich były lokowane ośrodki władzy, z których rządzono poszczególnymi prowincjami. Tam też swoje rezydencje mieli najbardziej wpływowi członkowie elity. Gdy imperium...
Liczne publikacje poświęcone mitom i wierzeniom wczesnych Słowian tworzą wrażenie, że mieli oni niezwykle złożony i dobrze rozpoznany system religijny. W rzeczywistości jednak na temat rodzimej wiary zachowały się wyłącznie szczątkowe wiadomości...
Wbrew temu, co mogłoby się wydawać wyraz „zamek „przez większość średniowiecza wcale nie był używany, a tym bardziej nie miał oczywistego znaczenia. To samo tyczy się różnych zagranicznych odpowiedników terminu, jak schloss czy château. W...
Zachowane źródła, ale też publikacje naukowe, często zakłamują obraz życia dworskiego doby renesansu w zamku na Wawelu (i we wszelkich innych miejscach pobytu króla). Jest w nich mowa głównie o bezpośrednim otoczeniu najjaśniejszego pana. A więc na...
W średniowieczu życie w miastach było zwykle znacznie krótsze niż na wsi. Im większy był dany ośrodek, tym gorzej przedstawiał się jego stan sanitarny. Kondycja miejskich populacji okazywała się tym nędzniejsza, że za murami zawsze pełno było brudu...
Panuje fałszywe wyobrażenie, zgodnie z którym zwyczajni ludzie żyjący w dawnych wiekach mieli na ogół doskonale zachowane zęby. Bądź co bądź nie pili oni napojów gazowanych, a i samego cukru w czystej postaci często w ogóle nie znali, zaś słodzenie...
Życie zwyczajnego człowieka w średniowieczu było najeżone niebezpieczeństwami i krótkie. Ale jednak nie tak bardzo krótkie jak zwykle się przyjmuje. Na często cytowane statystyki, sugerujące (tylko na pierwszy rzut oka!), że mało kto przekraczał 30...
Ludzie średniowiecza znali podział czasu na godziny, zwłaszcza zaś rzymski system 12 godzin dziennych i 12 nocnych. Przez wiele wieków do dokładnego upływu doby wagę przywiązywano jednak głównie wśród kleru, zwłaszcza zaś we wspólnotach klasztornych...
Pospolite ruszenie, a więc formacja zbrojna złożona nie z zawodowców, ale z mas nieprzeszkolonej i nieprzygotowanej do walki szlachty, było rozwiązaniem nader archaicznym już u schyłku średniowiecza. W Polsce przetrwało jednak do samego końca...
Tradycyjnie wyobrażano sobie, że na średniowiecznych polach bitew ścierały się ogromne armie, liczące nawet po kilkadziesiąt tysięcy zbrojnych. Obecnie w nauce wyraźnie dominuje już jednak inny pogląd. Z badań prowadzonych w ostatnich dekadach coraz...
