Liczne publikacje poświęcone mitom i wierzeniom wczesnych Słowian tworzą wrażenie, że mieli oni niezwykle złożony i dobrze rozpoznany system religijny. W rzeczywistości jednak na temat rodzimej wiary zachowały się wyłącznie szczątkowe wiadomości...
Wbrew temu, co mogłoby się wydawać wyraz „zamek „przez większość średniowiecza wcale nie był używany, a tym bardziej nie miał oczywistego znaczenia. To samo tyczy się różnych zagranicznych odpowiedników terminu, jak schloss czy château. W...
Zachowane źródła, ale też publikacje naukowe, często zakłamują obraz życia dworskiego doby renesansu w zamku na Wawelu (i we wszelkich innych miejscach pobytu króla). Jest w nich mowa głównie o bezpośrednim otoczeniu najjaśniejszego pana. A więc na...
W średniowieczu życie w miastach było zwykle znacznie krótsze niż na wsi. Im większy był dany ośrodek, tym gorzej przedstawiał się jego stan sanitarny. Kondycja miejskich populacji okazywała się tym nędzniejsza, że za murami zawsze pełno było brudu...
Panuje fałszywe wyobrażenie, zgodnie z którym zwyczajni ludzie żyjący w dawnych wiekach mieli na ogół doskonale zachowane zęby. Bądź co bądź nie pili oni napojów gazowanych, a i samego cukru w czystej postaci często w ogóle nie znali, zaś słodzenie...
Życie zwyczajnego człowieka w średniowieczu było najeżone niebezpieczeństwami i krótkie. Ale jednak nie tak bardzo krótkie jak zwykle się przyjmuje. Na często cytowane statystyki, sugerujące (tylko na pierwszy rzut oka!), że mało kto przekraczał 30...
Ludzie średniowiecza znali podział czasu na godziny, zwłaszcza zaś rzymski system 12 godzin dziennych i 12 nocnych. Przez wiele wieków do dokładnego upływu doby wagę przywiązywano jednak głównie wśród kleru, zwłaszcza zaś we wspólnotach klasztornych...
Pospolite ruszenie, a więc formacja zbrojna złożona nie z zawodowców, ale z mas nieprzeszkolonej i nieprzygotowanej do walki szlachty, było rozwiązaniem nader archaicznym już u schyłku średniowiecza. W Polsce przetrwało jednak do samego końca...
Tradycyjnie wyobrażano sobie, że na średniowiecznych polach bitew ścierały się ogromne armie, liczące nawet po kilkadziesiąt tysięcy zbrojnych. Obecnie w nauce wyraźnie dominuje już jednak inny pogląd. Z badań prowadzonych w ostatnich dekadach coraz...
Nie da się niestety oszacować ile zamków zostało zbudowanych na ziemiach polskich w całym średniowieczu. Łatwiej zapytać o to, ile z ich istnieje do dzisiaj, choćby w szczątkowej formie. Ostatnio policzono też do czego te średniowieczne konstrukcji...
W średniowiecznej Europie nie było ani granic, ani państw w takim rozumieniu co dzisiaj. Ówczesny system władzy funkcjonował w sposób bardzo odmienny i trudny do zinterpretowania. Wielu badaczy stara się zamykać go terminem „feudalizm”. Dzisiaj to...
Na wzgórzu wawelskim, stale wydzieranym sobie z rąk przez kolejnych rywalizujących książąt, rozbicie dzielnicowe przyniosło epokę zastoju. Niewiele tam budowano i zmieniano. U podnóży skały XIII stulecie przyniosło jednak prawdziwą rewolucję. To...
Cywilizacja wczesnych Słowian, ceniąca drewno, prostotę i lekkie konstrukcje, nie pozostawiła archeologom łatwych do badania śladów. Nigdy nie odnaleziono dobrze zachowanych ruin jakiegokolwiek słowiańskiego domu z bardzo wczesnego średniowiecza...
We wczesnym średniowieczu zdolność czytania i pisania była rzadka, zwykle zastrzeżona dla członków kleru i wysokiej arystokracji. U schyłku epoki pismo stało się już jednak o wiele bardziej praktyczne i użyteczne na co dzień. Używano go już szeroko...
W średniowieczu osoba, która zdołała przetrwać dzieciństwo, zwłaszcza zaś najniebezpieczniejszy okres niemowlęctwa, miała prawo oczekiwać, że dotrwa do pięćdziesiątych urodzin. Specjaliści zakładają, że co do zasady najdłużej żyli przedstawiciele...
W XIX stuleciu zamek na Wawelu służył między innymi za przytułek dla bezdomnych, kwaterę milicji, siedzibę dla szkółki muzycznej, a wreszcie, przez drugą połowę wieku, za koszary armii austriackiej, w których na potrzeby wojska wystawiono cały...
Na dobrą sprawę każdy średniowieczny zamek był dziełem unikatowym. Jego forma zależała od ukształtowania terenu, dostępności budulca, zamożności inwestora czy wreszcie od funkcji, jakie miała pełnić bryła. Inaczej przecież budowano umocnione domy...
Początek roku, współcześnie obchodzony zawsze 1 stycznia, w średniowieczu nie był kwestią oczywistą. Zamiast wspólnego systemu, akceptowanego przez cały kontynent, stosowano wiele absolutnie sprzecznych rozwiązań. I to nieraz nawet w granicach...
Jeśli pogoda, lokalne warunki albo obyczaje nie sprzyjały kąpielom pod gołym niebem, zwyczajni mieszkańcy Europy uciekali się zwykle do korzystania z usług publicznych łaźni. Panuje utarta opinia, że takie przybytki, stanowiące jeden z fundamentów...
Już od wczesnego średniowiecza źródła wzmiankowały istnienie ludzi stojących na czele świeckiego społeczeństwa: może poniżej królów, książąt czy wodzów, ale przed całą resztą populacji. Określano ich mianem szlachetnych, nobiles. Nie należy jednak...
