Ludzie chodzący w łachmanach i niewiele myślący o swoim wyglądzie, a może raczej miłośnicy modnych i wyrafinowanych szat? Na temat garderoby wikingów narosło wiele mitów. Oto co wiemy o tym, jak ubierali się mieszkańcy wczesnośredniowiecznej Skandynawii.
Do naszych czasów niestety nie zachował się w całości żaden element odzieży mieszkańców Skandynawii z epoki wikingów. Badania archeologiczne oraz źródła pisane pozwalają jednak powiedzieć całkiem sporo o garderobie ludzi Północy we wczesnym średniowieczu.
Reklama
Buty wikingów
Zgodnie z tym, co podaje Else Roesdahl w książce pt. Historia Wikingów zdecydowanie najlepiej rozpoznany jest temat obuwia wikingów. W trakcie prac wykopaliskowych odnaleziono bowiem ich znaczną ilość:
Są to trzewiki, buty do kostek lub jeszcze wyższe. Wierzch jest zazwyczaj wykonany ze skóry koziej i prawie zawsze but ma osobną zelówkę. Buty robione były fachowo — szewstwo było w miastach pospolitym rzemiosłem — wykonanie i forma były też podobne na dość dużych obszarach.
Najczęściej buty były sznurowane rzemyczkiem, górna krawędź była niekiedy wzmacniana dodatkowym paskiem i stosowano szwy ozdobne, niekiedy farbowane.
Reklama
Materiał zakonserwowany w smole
Co do odzieży mieszkańców wczesnośredniowiecznej Skandynawii dysponujemy głównie jej fragmentami odnalezionymi w grobach. Większość pochodzi z pochówków członków elit, a nie szeregowych wikingów.
Cennych informacji o tym, co nosili zwykli członkowie społeczeństwa Północy dostarczyły z kolei wykopaliska na terenie Hedeby. W IX i X wieku było to największe z miast Danii. Podczas prac archeologicznych prowadzonych na przełomie lat 70. i 80. XX wieku odkryto tam „wiele resztek ubrań, których użyto niegdyś jako szmat do smołowania, a następnie wrzucono do wody, dzięki czemu się zachowały”.
Odzież wykonana była głównie z wełny oraz lnu. Często sięgano również po łatwo dostępne na północy futra. W strojach bogatych wikingów wykorzystywano poza tym importowane materiały, takie jak na przykład niezwykle cenny jedwab.
Męski skrój wikingów
Elementy garderoby wikingów zamieszkujących tereny Skandynawii, Europy Zachodniej oraz Wschodniej mogły się od siebie zdecydowanie różnić, ale jak pisze profesor Kirsten Wolf w książce pt. Daily Life of the Vikings:
Reklama
Typowy strój męski składał się prawdopodobnie z koszuli i spodni (długich lub krótkich) z wełny lub lnu (…). Na koszulę zakładano sięgającą do kolan tunikę z rękawami lub kurtkę przypominającą kaftan. W przypadku zamożnych mężczyzn w grę wchodziły dodatkowo ozdobne jedwabne lamówki oraz hafty złotą i srebrną nicią. Czasami używano koralika, jako guzika do zapinania odzieży pod szyją.
Do tego dochodził jeszcze płaszcz wykonany z grubej wełny lub futra. Był on krojony w czworobok i zbierany nad prawym lub znacznie rzadziej lewym ramieniem. Pozwalało to na swobodne korzystanie z broni białej.
Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.
Zachowane ryciny wskazują, że nie było jednego ustalonego kroju odzieży. Mogła być ona luźna lub obcisła. Noszona z pasem lub bez. Jeżeli takowy występował to troczono do niego toporek oraz nóż. Ten ostatni mógł być również noszony na sznurku zawieszonym na szyi.
Moda i trendy w świecie wikingów
Należy przy tym podkreślić, że z upływem czasu moda ulegała znacznym zmianom. Autorka Historii Wikingów podkreśla, że:
Spodnie mogły być wąskie, sięgające kostek, ale na rysunkach widzimy też nogawki w kształcie klosza, sięgające do połowy łydki i najszersze na dole oraz obszerne podkolanówki, zapewne wiązane pod kolanami. W porcie Hedeby znaleziono kawałek takich podkolanówek wykonany z cieniutkiej, tkanej krepy!
Przynajmniej do ostatnich dwóch rodzajów spodni wymagane były pończochy lub długie skarpety. Jeżeli były długie, mocowano je zapewne do pasa w talii lub przewiązywano długimi tasiemkami, które także znamy z portu Hedeby.
Dopełnienie męskiego odzienia stanowiły okrągłe lub spiczaste czapki, kaptury oraz opaski na czoło.
Typowy strój kobiecy
Strój kobiecy prezentował się oczywiście odmiennie. Jego typową częścią była długa suknia wykonana z lnu lub wełny, którą czasami ozdabiano „szlakiem i tasiemkami”.
Reklama
Nie znamy krojów, jakie ceniono, ale suknie najprawdopodobniej przylegały do ciała. Odnalezione w grobach fragmenty materiału dowodzą zaś, że:
U góry i u dołu suknia była zakończona prosto i sięgała od pachy do połowy łydki lub niżej. Trzymała się na dwóch krótkich ramiączkach z przodu i nieco dłuższych z tyłu, łączonych z przodu za pomocą dwóch dużych, owalnych sprzączek z brązu zaopatrzonych w szpile na spodzie.
Między sprzączkami zawieszano czasami sznur kolorowych perełek, a na łańcuszku zwisającym z jednej ze sprzączek umocowane były niekiedy praktyczne drobiazgi: mały nożyk, pojemnik z igłami, nożyczki czy kluczyk.
Pod suknie wikińskie kobiety zakładały długie koszule, które mogły być plisowane. Wiele znalezisk archeologicznych dowodzi, że zapinano je pod szyją za pomocą mosiężnej klamerki.
Przedstawicielki skandynawskiej elity nosiły również pod sukniami zdobione tuniki. Wierzchnie okrycie stanowiły z kolei kurtki, „a niekiedy inne jeszcze części ubrania”. Ponadto wikińskie kobiety nosiły szale lub peleryny, które spinano kunsztownie wykonanymi sprzączkami z brązu, srebra lub złota.
Reklama
Z uwagi na surowy klimat kobiety najprawdopodobniej nosiły również pończochy. Nie dysponujemy tutaj jednak żadnymi konkretnymi znaleziskami archeologicznymi. To samo tyczy się kwestii damskiej oraz męskiej bielizny.
Na koniec należy podkreślić, że zachowane fragmenty wikińskiej odzieży dowodzą tego, że „wykonywano je bardzo starannie, czasami stroje były wręcz wyrafinowane, a ci, których było na to stać, poświęcali na nie znaczne sumy”.
Bibliografia
- Else Roesdahl, Historia Wikingów, Marabut 1996.
- Kirsten Wolf, Daily Life of the Vikings, Greenwood Press 2004.
