Blisko połowa panowania Bolesława Chrobrego upłynęła w cieniu konfliktu z królem, a później cesarzem Henrykiem II. Ostatecznie to Piast wyszedł zwycięsko z serii wojen. Ich zwieńczeniem było podpisanie 30 stycznia 1018 roku pokoju w Budziszynie. Oto jakie były jego postanowienia.
Gdy na cesarskim tronie zasiadał Otton III relacje między państwem Piastów a jego zachodnim sąsiadem układały się znakomicie. Najlepszym tego dowodem był przebieg zjazdu gnieźnieńskiego.
Reklama
Kompletne fiasko wojny przeciwko Chrobremu
Wszystko uległo zmianie w 1002 roku. Po przedwczesnej śmierci niespełna 22-letniego Ottona III władcą Niemiec został Henryk II. Nowy król nie zamierzał zaś kontynuować polityki wschodniej swego poprzednika.
W efekcie doszło do serii wojen o Milsko i Łużyce, z których ostatnia wybuchła w 1015 roku. Henryk II zmontował wtedy przeciwko Chrobremu silną koalicję, w której skład wchodzili Czesi i pogańscy Wieleci. Będący wówczas już cesarzem władca Niemiec porozumiał się również z panującym na Rusi Kijowskiej Jarosławem Mądrym.
Wszystko to jednak nie na wiele się zdało. Przeprowadzona latem 1015 roku wyprawa przeciwko piastowskiemu księciu zakończyła się fiaskiem. Podobnie sytuacja wyglądała dwa lata później (więcej na ten temat przeczytacie w innym naszym tekście).
Jak podkreśla Robert F. Barkowski na kartach książki Bolesław I Chrobry. Pierwszy król Polski Henryk II „wiedział, że wojna 1017 roku okazała się kompletną klęską”. Dlatego, gdy na początku października do Merseburga przybyło poselstwo od Chrobrego zgodził się na rozmowy pokojowe. Co istotne „na warunkach dogodnych dla Polski”.
Reklama
Międzynarodowe problemy Henryka II
Do zmiany zdania skłoniły go nie tylko ponoszone porażki w walce z Bolesławem, ale również sytuacja międzynarodowa. Zgodnie z tym, co pisze Robert F. Barkowski:
Pod koniec stycznia [1017 roku] we włoskiej Apulii wybuchło antybizantyjskie powstanie pod wodzą Melesa z Bari, inspirowane przez papieża i cesarza. Tyle że Bizantyjczycy wspomagani przez najemników z Rusi Kijowskiej skutecznie przeciwstawiali się powstańcom, toteż sytuacja wymagała natychmiastowej zbrojnej interwencji Henryka II.
Postawiony pod ścianą cesarz wysłał w styczniu 1018 roku poselstwo do Budziszyna, gdzie miały odbyć się negocjacje pokojowe.
W skład delegacji weszli arcybiskup Magdeburga Geron, biskup Arnulf z Halberstadtu, margrabia Marchii Miśnieńskiej Herman, graf Teodoryk (siostrzeniec wygnanej przez Chrobrego Ody) oraz cesarski komornik Fryderyk. Był on „jedynym w tym gronie bliskim zaufanym Henryka II”. Jak czytamy w książce Bolesław I Chrobry. Pierwszy król Polski:
Reklama
Już sam fakt, że posłowie przyjechali do Budziszyna, na polską stronę, oznaczał ukoronowanie trwających 16 lat starań Chrobrego o uznanie jego godności, znaczenia i prestiżu. Po naradach 30 stycznia 1018 roku zawarto pokój, definitywnie kończący polsko-niemieckie zmagania wojenne toczone od 1002 roku.
Postanowienia pokoju w Budziszynie
Polska utrzymała panowanie nad Łużycami i Milskiem bez jakichkolwiek roszczeń lennych ze strony Niemców. Pokój zawarty w polskim Budziszynie nabrał symbolicznego charakteru, chociażby dlatego że zawarto go w grodzie, od którego zaczęły się pierwsze działania wojenne w 1002 roku.
Był świadectwem wielkiego zmysłu politycznego i siły polskiego władcy, który pomimo przewagi militarnej przeciwnika oraz jego możliwości dyplomatycznych nie dał sobie odebrać Łużyc i Milska.
Dodatkowo Henryk zobowiązywał się do zerwania dotychczasowego sojuszu z Rusią Kijowską. Co więcej miał dostarczyć żołnierzy na planowaną właśnie przez Chrobrego wyprawę przeciwko Jarosławowi Mądremu (więcej na jej temat przeczytacie w innym naszym artykule).
Pokój w Budziszynie był niekwestionowanym triumfem Piasta. Nie tylko sankcjonował jego panowanie nad Milskiem i Łużycami, ale jak podkreśla Robert F. Barkowski „Henryk II uznał Bolesława Chrobrego za władcę niezależnego od królestwa niemieckiego i cesarstwa, władcę suwerennego państwa”.
Historia pierwszego króla Polski
Bibliografia
- Robert F. Barkowski, Bolesław I Chrobry. Pierwszy król Polski (Bellona 2025).
- Robert F. Barkowski, Budziszyn 1002–1018, Bellona 2018.
Ilustracja tytułowa: Fragment poznańskiej ławki Bolesława Chrobrego (Khpozn/CC BY-SA 4.0).
