Surowy klimat Skandynawii przez setki lat dyktował warunki życia wikingów. To właśnie on miał kluczowy wpływ na wygląd ich domów, jadłospis oraz stroje, które nosili. Jego charakter znalazł również odbicie w kalendarzu ludzi Północy z wczesnego średniowiecza.
Zgodnie z tym, co podaje profesor Kirsten Wolf w pracy pt. Daily Life of the Vikings wikingowie wyróżniali zasadniczo tylko dwie pory roku. Okres światła, jak nazywano lato, trwał od połowy kwietnia do połowy października. Później następowała zima, która nosiła miano pory ciemności.
Reklama
Kalendarz księżycowy
We wczesnośredniowiecznej Skandynawii początek roku pokrywał się z rozpoczęciem zimy. Właśnie dlatego wiek wikingów podawano według przeżytych przez nich zim. To samo dotyczyło kluczowych momentów, o których mówiono, że wydarzyły się tyle a tyle zim wcześniej.
Wikiński kalendarz opierał się na cyklach księżyca. Podobnie jak obecnie miesięcy było dwanaście. Kim Hjardar w książce Wikingowie. Najeźdźcy z morza zauważa jednak, że „według niektórych źródeł Duńczycy czasami dodawali jeden miesiąc – tzw. późny miesiąc – więc niektóre lata liczyły ich trzynaście zamiast dwunastu”.
Niestety nie zachowały się żadne pisane źródła z epoki wikingów, które podawałyby dokładne nazwy używanych przez nich miesięcy. Najwcześniejsze informacje na ten temat przynoszą islandzkie sagi spisane w XII oraz XIII wieku. Według nich podział wikińskiego roku wyglądał następująco.
Zima
- Gormánud – miesiąc uboju. Jego nazwa odnosiła się do zabijania zwierząt gospodarskich, tak aby nie trzeba było ich karmić, gdy nastawały mrozy. Zdobyte w ten sposób mięso konserwowano i jedzono aż do wiosny.
Reklama
- Frermánud – mroźny miesiąc.
- Hrútmánud – miesiąc barana.
- Þorri – etymologia nazwy tego miesiąca pozostaje niejasna. Czasami łączy się ją z bogiem piorunów Thorem (staronordycki Þórr).
- Gói lub Góa – tutaj również brak pewności skąd wywodziła się ta nazwa.
- Einmánud – jeden miesiąc. Tyle bowiem pozostawało do zakończenia zimy.
Lato
- Gaukmánud lub Sádtid – miesiąc kukułki albo czas zasiewów.
- Eggtíd lub Stekktíd – czas jaj albo czas jagniąt. Właśnie w tym miesiącu ptactwo wysiadywało swoje jaja oraz następował wykot owiec.
- Sólmánud – słoneczny miesiąc.
- Heyjannir – czas zbioru siana.
- Kornskurdarmánud – miesiąc żniw.
- Haustmánnud – miesiąc zbiorów.
Jednocześnie należy podkreślić, że w poszczególnych źródłach nazwy niektórych miesięcy wyraźnie się od siebie różnią. Nie jest też z jasne od jak dawna używano poszczególnych z nich, były bowiem notowane na piśmie dopiero w XVIII lub XIX wieku.
Przykładowo drugi miesiąc zimy to także Ýlir. Trzeci zaś to Märsug i jego nazwa wywodzi się od wysysania szpiku lub tłuszczu. Z kolei przedostatni letni miesiąc bywał nazywany Tvímánud, czyli dosłownie podwójnym miesiącem.
Bibliografia
- Paul B. Du Chaillu, The Viking Age, Alpha Editions 2020.
- Kim Hjardar, Wikingowie. Najeźdźcy z morza, Wydawnictwo RM 2018
- Kirsten Wolf, Daily Life of the Vikings, Reenwood Press 2004.
