Piramida Cheopsa przetrwała tysiąclecia w stanie, który wciąż zadziwia naukowców. Cud starożytnej architektury zdołał oprzeć się wpływowi wody, wojnom i erozji. Jedno wydarzenie poważnie jednak mu zagroziło. Do dzisiaj dobrze widać jego skutki.
Scena z filmu Ridleya Scotta według której Napoleon Bonaparte kazał strzelać z armat w piramidy nie ma nic wspólnego z historycznymi faktami. W rzeczywistości ani cesarz Francuzów ani żaden inny władca w dziejach nie kazał rozmyślnie dewastować sławnej piramidy Cheopsa i sąsiadującej z nią piramidy Chefrena.
Reklama
Co zagrażało piramidzie Cheopsa?
Dla największej konstrukcji wzniesionej w epoce starożytnej zagrożeniem byli nie megalomani zasiadający na tronach, ale przede wszystkim natura.
Położenie kompleksu piramid w Gizie sprawiało, że znajdował się on poza zasięgiem wylewających wód Nilu. Rzadko też spadał na niego deszcz. Piramid, w tym tej największej, wzniesionej dla faraona Chufu (Cheopsa), nie dało się natomiast całkowicie uchronić przed wpływem trzęsień ziemi.
Trzęsienia ziemi na płaskowyżu Giza
Przez cztery i pół tysiąclecia, jakie minęły od czasu wzniesienia wielkiej piramidy, ziemia trzęsła się na płaskowyżu Giza przynajmniej kilkadziesiąt razy.
Jak podają Sayed Hemeda i Alghreeb Sonbol w pracy Sustainability problems of the Giza pyramids, w samym tylko X wieku naszej ery na tym obszarze zanotowano 8 trzęsień ziemi, a w XIX wieku rekordową liczbę, bo aż 17.
Reklama
Optymalne warunki geologiczne, fakt wzniesienia piramidy bez fundamentów, bezpośrednio na skale oraz kształt konstrukcji sprawiły, że niemal żaden z tych epizodów nie wyrządził szkód cudowi antycznej architektury.
Największy kataklizm i jego skutki
Ogółem przyjmuje się, że piramida Cheopsa została poważnie uszkodzona tylko raz w całych swoich dziejach: gdy 8 sierpnia 1303 roku potężny wstrząs, o sile sięgającej 6,5 stopnia w skali Richtera, odczuto w całym Egipcie, a także na Krecie i Rodos.
Zachowane źródła informują, że w Aleksandrii zawalił się szczyt latarni morskiej. Z kolei w Kairze, położonym bardzo blisko Gizy, niemal wszystkie domy zostały uszkodzone lub zniszczone. Miasto, nawykłe przecież do trzęsień ziemi, ogarnęła panika.
Kataklizm był tak intensywny, że poluzował też tysiące zewnętrznych, gładkich bloków skalnych, pokrywających pierwotnie boki oraz szczyt piramid Cheopsa i Chefrena – tak zwaną licówkę.
Reklama
Jak wyjaśniają Hemeda i Sombol „późniejsi podróżnicy notowali, że u podnóży piramid zaległy ogromne sterty gruzu”. Okoliczna ludność wykorzystała je do nowych konstrukcji, stopniowo wywożąc bloki i oczyszczając teren. Ten rabunek zajął jednak łącznie całe stulecia.
Nieliczne zewnętrze kamieni z piramidy Cheopsa przetrwały poza tym do dzisiaj, dzięki czemu współcześni badacze mogą rekonstruować jak faktycznie wyglądała pierwotnie ta imponująca konstrukcja. I jak bardzo różniła się od swojej obecnej formy.
Bibliografia
- Hemeda S., Sonbol A., Sustainability problems of the Giza pyramids, „Heritage Science”, nr 8 (2020).
- Lehner M., The Complete Pyramids, Thames&Hudson 2008.
