Najbardziej zapomniana kondygnacja zamku królewskiego na Wawelu. Dzisiaj nikogo się tam nie wpuszcza

Strona główna » Nowożytność » Najbardziej zapomniana kondygnacja zamku królewskiego na Wawelu. Dzisiaj nikogo się tam nie wpuszcza

Pisze się powszechnie, że renesansowy pałac na Wawelu miał – i ma – trzy kondygnacje: parter przeznaczony głównie dla urzędników, pierwsze piętro, gdzie znajdowały się pokoje prywatne króla i reprezentacyjne piętro drugie. Wyżej jest jednak jeszcze jeden poziom, o którym nie wspominają niemal żadne publikacje. I o którym właściwie nikt nie myśli podczas wizyt na wzgórzu wawelskim.

O tym, że Wawel nie kończył się na reprezentacyjnym drugim piętrze, może się łatwo przekonać każdy, kto odwiedzi dziedziniec i spojrzy w górę.


Reklama


Ponad linią okazałych okien, przy samym stropie najwyższego poziomu krużganków, widać partię małych, łatwych do przegapienia okienek. Nie doświetlają one pięknych sal na piano nobile (reprezentacyjnym drugim piętrze), lecz przestrzeń pod dachem.

Sama ich obecność – niekorzystnie wpływająca na ciepłotę budynku – jest znacząca. Najwidoczniej budowniczowie renesansowego Wawelu przewidywali konieczność wygodnego dostępu do najwyższej, zapomnianej kondygnacji pałacu.

Północno-wschodni narożnik dziedzińca arkadowego
Północno-wschodni narożnik dziedzińca arkadowego na Wawelu. Bezpośrednio pod dachem widoczna linia okienek strychowych (fot. Kamil Janicki).

Co jest dzisiaj na strychu Wawelu? Co było tam 500 lat temu?

Były dyrektor muzeum na Wawelu profesor Marcin Fabiański, z którym rozmawiałem o wawelskich strychach, podkreśla, że dzisiaj panuje tam idealny porządek. Z racji ryzyka pożarowego strychy nie są używane jako magazyn, a tym bardziej rupieciarnia.

Wydaje się, że w dobie nowożytnej myślano podobnie. Przestrzeń pod strzelistym dachem była rozległa, ale raczej nie czyniono z niej lamusa. Byłoby to o wiele zbyt niebezpieczne.


Reklama


Największe niebezpieczeństwo. Jedyne, co na pewno trzymano na strychu Wawelu

W dawnych budowlach z cegły i kamienia ogień zawsze najłatwiej rozprzestrzeniał się w rejonie dachów. W czasach przednowoczesnych nie znano impregnatów ogniochronnych. Wyschnięte belki więźby były jak wielki stos zapałek. Jeśli jedna na dobre się zajęła, należało liczyć się z pożogą całego pokrycia.

Katastrofalny pożar świeżo rozbudowanego zamku, do którego doszło w 1536 roku, tylko przypomniał o skali ryzyka. Po nim strychy podzielono murami ogniowymi, a więc swoistymi przegrodami, wychodzącymi ponad połać dachu. To jednak nie wszystko.

Strych nad tak zwaną salą senatorską w skrzydle północnym
Strych nad tak zwaną salą senatorską w skrzydle północnym zamku królewskiego na Wawelu. Fotografia z początku XX wieku.
Rekonstrukcja więźby dachowej nad skrzydłem północnym zamku królewskiego na Wawelu
Rekonstrukcja więźby dachowej nad skrzydłem północnym zamku królewskiego na Wawelu. W tle wieże katedry. Fotografia z 1912 roku.

Na tej ukrytej kondygnacji zamku rozstawiono też 24 wielkie miedziane zbiorniki na wodę. W razie pożaru miały one pozwolić na natychmiastowe przystąpienie do akcji ratunkowej.

Niezwykłe przedsięwzięcie

O tym, jak poważnie traktowano sprawę, świadczy jeszcze jedno przedsięwzięcie wzmiankowane w źródłach. Jak ustalił Piotr Stępień, wawelski „rurmus” – wodociąg doprowadzony do łaźni królowej – z czasem, być może już w XVII wieku, otrzymał przedłużenie.


Reklama


Na dziedzińczyku obok katedry ustawiono swoistą przepompownię, pozwalającą kierować wodę dodatkowymi rurami na strych. Rozwiązanie ułatwiało napełnianie zbiorników, a w razie najgorszego mogłoby się stać niejako prototypem strażackiej sikawki.

Okienka strychowe pozwalały kontrolować stan zbiorników i „rurmusu” bez wnoszenia źródła światła, czyli bez igrania z losem w najgłupszy możliwy sposób. Bo czy najjaśniejszy pan wybaczyłby służbie spalenie pałacu, gdyby doszło do niego na skutek… kontroli zabezpieczeń przeciwogniowych?

****

Niemy świadek koronacji i upadków, ceremonii i pożarów, schadzek i skrytobójstw. Wawel. Biografia to pierwsza kompletna opowieść o historii najważniejszego miejsca w dziejach Polski. Powyższy tekst powstał na jej podstawie. Dowiedz się więcej o książce na Empik.com.

Pierwsza biografia Wawelu. Fascynująca opowieść o najważniejszym miejscu w historii Polski

Autor
Kamil Janicki

Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.

Drodzy Czytelnicy! Nasza strona (jak niemal wszystkie inne) wykorzystuje pliki cookies i podobne technologie, między innymi po to, by dostosowywać treści reklamowe do zainteresowań i preferencji użytkowników. Aby to robić, potrzebujemy Waszej zgody.

Klikając przycisk "Przejdź do serwisu" lub zamykając to okno za pomocą przycisku "x" wyrażasz zgodę na przetwarzanie przez Ingens Media Sp. z o.o. oraz naszych zaufanych partnerów, twoich danych osobowych zapisanych w plikach cookies i innych podobnych technologiach w celu marketingowym, obejmującym w szczególności wyświetlanie spersonalizowanych reklam.

Zgoda nie jest obowiązkowa. Możesz też w dowolnym momencie ją cofnąć. Szczegóły dotyczące naszej polityki prywatności, zakresu zgód, a także wycofania i niewyrażenia zgody znajdziesz w naszej polityce prywatności. Tam też znajdziesz informacje na temat zasad przetwarzania danych oraz twoich uprawnień z tym związanych.

Poprzez korzystanie z serwisu bez zmieniania ustawień prywatności w twojej przeglądarce internetowej wyrażasz zgodę na przechowywanie w Twoim urządzeniu końcowym plików cookies i innych podobnych technologii służących do dopasowywania.