W nordyckiej mitologii istniały dwie odrębne grupy bogów. Większa z nich to Asowie (Æsir), a mniej liczna, za to bardziej tajemnicza, to Wanowie (Vanir). Najważniejszym ze skandynawskich bóstw był Odyn, którego imię oznaczało „wściekły, gniewny”. O tym, jakie cechy przypisywali mu wikingowie pisze profesor Carolyne Larrington w książce pt. Skandynawia. Przewodnik po bogach, władcach i olbrzymach.
Czasami nazywa się go „wszechojcem”. Jest bogiem wojny, ale w przeciwieństwie do Freja pozostaje bardziej strategiem niż wojownikiem, uczy wybranych bohaterów skutecznych formacji bitewnych, w tym svínfylking, kształtem przypominającej świński ryj.
Reklama
Poświęcił oko dla tajemnej wiedzy
Odyn wywołuje konflikty, aby sprawdzić, kto jest godny wejścia do jego wielkiego pałacu, Walhalli (Valhöll), i dołączenia do szeregów Einherjarów, wojowników, którzy będą walczyć u boku bogów podczas ragnaröku.
Odyn decyduje o tym, kto wygra bitwę, i jest w stanie nadać odporność na rany swoją włócznią, chociaż bywa, że wysyła swoje walkirie, by to one zawyrokowały, kto zwycięży, a kto przegra.
Odyn jest również bogiem mądrości i poszukuje jej wszędzie, gdzie to możliwe. Poświęcił jedno ze swoich oczu w studni Mimira, aby zdobyć tajemną wiedzę, a także powiesił się na drzewie świata, Yggdrasillu, tym samym składając samego siebie sobie w ofierze, by poznać runy, germański system pisma, który umożliwiał bogom i ludziom przekazanie wiedzy potomnym.
Wiem, że wisiałem na wiatrem owianym drzewie
Przez dziewięć nocy,
Oszczepem zraniony, Odinowi ofiarowany
Sam sobie samemu.
Na tym drzewie, o którym nikt nie wie,
Z jakich wyrasta korzeni.
Reklama
Chlebem mnie nie nakarmiono, ni napojem z rogu,
Wypatrywałem ku dołowi,
Przyjąłem runy — wołając przyjąłem,
Spadłem potem stamtąd.
Pieśni Najwyższego, strofy 137, 1384
Odyn i ragnarök
Odyn zna również zaklęcia pozwalające mu wskrzeszać zmarłych, gasić ogień czy przywoływać wiatry. W poemacie Hávamál (Pieśni Najwyższego) wymienia osiemnaście tych zaklęć, ale odmawia ujawnienia ostatniego, którego nie zdradzi żadnej kobiecie, chyba że będzie to jego kochanka lub siostra.
Ponieważ jednak nie ma dowodów na to, że Odyn ma siostrę, a z byłymi kochankami niekoniecznie pozostaje w dobrych stosunkach, może minąć sporo czasu, nim ktokolwiek pozna tę tajemnicę.
Odyn pragnie dowiedzieć się jak najwięcej o ragnaröku, końcu świata. W tym celu odwiedza różne postaci w świecie bogów i ludzi. Wie, że jednym z najważniejszych znaków końca będzie śmierć jego syna Baldra, ale ma nadzieję, że znajdzie sposób na to, by przepowiednia o nadchodzącej katastrofie się nie spełniła.
Reklama
Patron królów
Jest również utalentowanym praktykiem magii, zwłaszcza cieszącej się złą sławą formy szamanizmu o nazwie seid (seiðr). Nie wiemy wiele o tej praktyce, ale najwyraźniej zajmują się nią głównie kobiety. Kiedy mężczyźni oddają się tej formie szamanizmu, przebierają się za kobietę, co w kulturze nordyckiej jest powodem do wstydu.
Odyn i Loki rozmawiają na ten temat w poemacie Lokasenna (Kłótnia Lokiego). Kiedy Odyn oskarża Lokiego, że spędził osiem zim pod ziemią, gdzie przybierał postać dojnej krowy oraz kobiety, a także rodził tam dzieci, Loki odpowiada, że jego brat na wyspie Sámsey (współczesna wyspa Samsø, położona pomiędzy Szwecją a Danią) „uprawiał czary wieszczkom właściwe”. Frigg szybko interweniuje i mówi dwóm bogom, by nie omawiali publicznie tak tajemnych i prastarych spraw.
Odyn jest również patronem królów. W rozdziale czwartym znajduje się więcej informacji o jego zainteresowaniu królami i bohaterami na ziemi. Chce, by jego ulubieńcy zasiedli na tronie i sprawowali skuteczne rządy.
Ponieważ jednak jego zadaniem jest wybór najlepszych bohaterów do Walhalli, przepowiada też śmierć królów i bohaterów, a to często jest postrzegane jako zdrada. W niektórych poematach wodzowie przybywający do Walhalli zarzucają Odynowi, słusznie zresztą, że nie można mu ufać.
Źródło
Tekst stanowi fragment książki Carolyne Larrington pt. Skandynawia. Przewodnik po bogach, władcach i olbrzymach (Wydawnictwo Poznańskie 2025). Przekład: Aleksandra Brożek-Sala.
Przewodnik bo bogach, władcach i olbrzymach
