Policja w przedwojennej Polsce stale zmagała się z brakami kadrowymi i niedoborem funduszy. Warunki były siermiężne, a wykształcenie i przygotowanie funkcjonariuszy często wprost żenująco niskie. Nic więc dziwnego, że uciekano się do metod pracy i instrukcji, które nawet 100 lat temu musiały się wydawać dalece archaiczne.
W przedwojennej Polsce ukazało się kilka różnych podręczników przeznaczonych dla funkcjonariuszy dochodzeniówki.
Reklama
Jednym z najważniejszych, a przy okazji najciekawszych, bo zdradzających doraźne szczegóły pracy policjanta, jest broszura Służba śledcza. Pytania i odpowiedzi z 1925 roku. Ukazała się ona nakładem warszawskiej księgarni F. Hoesicka, ale na zlecenie i potrzeby Komendy Głównej.
141 pytań i odpowiedzi. Przedwojenna broszura policyjna
Publikacja liczy niespełna 40 stron, ale zdołano zmieścić na niej łącznie 141 wątków. Każdy został – zgodnie z tytułem – ubrany w formę krótkiego pytania z konkretną odpowiedzią.
Publikacja mogła służyć podczas przygotowań do egzaminów policyjnych, ale też na co dzień, jeśli początkujący funkcjonariusz czuł się zagubiony w swojej pracy. Z racji skrótowej formy książeczka była jednak pełna ogólników i pustych frazesów.
Oto 10 wybranych paragrafów, rzucających światło na realia pracy śledczej przed stuleciem, a także na ówczesne przesądy i uprzedzenia, jakie charakteryzowały system sprawiedliwości.
Reklama
Treść kolejnych punktów pochodzi bezpośrednio z broszury Służba śledcza. Pytania i odpowiedzi. Nagłówki zostały w miarę potrzeby skondensowane i przeredagowane dla większej czytelności. Ich sens odpowiada jednak oryginałowi.
Jakie przyrządy powinien mieć przy sobie policjant, udając się na prowadzenie dochodzenia?
„Notatnik z ołówkiem, kajdanki z kłódeczkami, taśmę mierniczą, szpagat, pieczęć osobistą, blok daktyloskopijny. kawałek folii, proszek cynkowy z pędzlem, lupę i lampę elektryczną” (pytanie 41, strona 11).
Jakie powinno być zachowanie policjanta prowadzącego dochodzenie?
„Winno być nacechowane spokojem, rozwagą i zastanowieniem się” (pytanie 46, strona 12).
Do czego powinien dążyć prowadzący dochodzenie i co winien w nim wyjaśnić?
„1) Kto popełnił przestępstwo. 2) Jakie? Czym? Z kim? Kiedy? Gdzie? Dlaczego? I jak przestępstwo spełniono” (pytanie 47, strona 12).
Reklama
Przy pomocy czego sprawdza się tożsamość osobową przestępców?
„[Portret pamięciowy jest stosowany] jedynie jako środek pomocniczy przy identyfikacji, a to z powodu pewnych zmienności cech zewnętrznych przestępcy, jak: uwłosienia, wyglądu twarzy, łatwych sztucznych zmian powierzchowności” (pytanie 6, strona 4).
„Najpewniejszym środkiem sprawdzania tożsamości osoby jest daktyloskopia. (…) [Polega ona] na tym pewniku, że nie ma dwóch ludzi, którzy mieliby jednakowe linie papilarne” (pytania 12-13, strona 5).
Czy fotografia może służyć jako pewny środek identyfikacyjny?
„Nie, gdyż przestępcy często zmieniają swój wygląd zewnętrzny i udają różne ułomności ciała” (pytanie 11, strona 5).
W jaki sposób mogą złoczyńcy wprowadzić w błąd organy policji?
„Przez posługiwanie się specjalnym językiem złodziejskim, zmianę głosu, chodu, postawy i gestów” (pytanie 30, strona 8).
Co należy ustalić w celu wyświetlenia przyczyn śmierci?
„Z kim zmarły przed śmiercią obcował, kto go przed śmiercią widział i w jakich okolicznościach, w jakich warunkach spędził zmarły ostatnie godziny życia, kto mógł odnieść materialne korzyści z powodu jego- śmierci, czy nie jest kto w posiadaniu rzeczy zmarłego, które on miał przy sobie w ostatnim okresie życia, do kogo należą narzędzia śmierci, pozostawione na miejscu wypadku, na kogo i z jakiej przyczyny pada podejrzenie z krążących wieści i opinii publicznej” (pytanie 78, strona 19).
W jaki sposób dostarczamy psa policyjnego na miejsce przestępstwa?
„W dalszych odległościach furmanką, aby pies na miejsce wypadku przybył niezmęczony” (pytanie 56, strona 14).
Reklama
Czego należy szukać w domu złodzieja i co może go zdemaskować?
„Grube krótkie skarpetki, których w zimie używają, czarną materię na maskę lub gotową maskę, kawałek łoju, stearyny lub wosku, knot do sporządzenia świecy, klajster szewski lub klej do wyjmowania i wciskania szyb, wypchaną rękę z rękawiczką, cienki i silny sznur z hakiem, elektryczną latarkę, wytrychy i przyrządy do włamywania, liczne adresy wspólników albo ofiar, spisy miejscowości itp.” (pytanie 120, strona 31).
Czym jest hipnoza i jak działa?
[Stan hipnozy względnie sugestii osiąga się] przy pomocy wewnętrznego skupienia woli przejawionego w sile wzroku, oraz pewnych specjalnych ruchów ręki, skierowanych przeważnie na czoło lub kark hipnotyzowanego. (…)Zahipnotyzowany może bezwiednie popełnić czyn poddany mu przez hipnotyzera — nawet zbrodnię. Zahipnotyzowany traci pamięć czynów popełnionych, działa on pewnie, z niezwykłą odwagą i dlatego tez niektórzy przestępcy dobrowolnie poddają się przestępcom hipnotyzerom (pytania 36-37, strona 10).
Fascynujący kryminał rozgrywający się na ulicach dawnego Poznania
Nowa powieść Ryszarda Ćwirleja osadzona w przedwojennym Poznaniu. Błyskotliwa zagadka kryminalna i wciągający obraz życia w dwudziestoleciu międzywojennym: Ofiara twoim przeznaczeniem (Czwarta Strona 2023).
