Psy miały istotne miejsce w sztuce wojennej starożytnych Egipcjan. Źródła historyczne dowodzą, że doskonale wyszkolone czworonogi brały udział w licznych bitwach. Oto czego dokładnie oczekiwano od nich podczas antycznych batalii.
Starożytny Egipt kojarzy się nam głównie z kotami, ale także psy odegrały tam swoją znaczącą rolę. Chowano je tam do grobu razem z właścicielami, a pochówki były godne arystokratów. Pies w roli stróża przydawał się zarówno śmiertelnikom, jak i bogom.
Reklama
Kara za złe traktowanie psa
Jeden z egipskich bogów, Anubis, miał głowę szakala lub psa. Anubis był bogiem zmarłych, co świadczy o tym, że psa kojarzono ze śmiercią i życiem pozagrobowym. W pobliżu egipskiej świątyni Anubisa, w Sakkarze (nekropolii położonej na południe od Kairu), odnaleziono podziemny system korytarzy wypełniony zmumifikowanymi czworonogami.
Osiem milionów większych i mniejszych psów poddano specjalnym zabiegom umożliwiającym przetrwanie ich ziemskiej powłoki przez tysiące lat i złożono je w ofierze Anubisowi. W wypadku śmierci psa jego właściciel golił głowę na znak żałoby. Egipt jako pierwszy stworzył też prawo chroniące interesy psów. Za złe traktowanie podopiecznego właściciel mógł ponieść karę.
Takich praw nie znały wówczas inne cywilizacje, nie mówiąc już o tym, że na ustawy o prawach zwierząt trzeba było czekać kilka tysięcy lat. Szczególny stosunek dawnych Egipcjan do psów potwierdza w Dziejach grecki historyk Herodot, który pisał, że „wszyscy inni ludzie spędzają życie odseparowani od zwierząt, zaś Egipcjanie mieszkają razem z nimi”.
Wymarła rasa
Podobne do chartów psy egipskie dawno wymarłej rasy tesem, uważane za jedną z najstarszych ras psów na świecie, były specjalnie hodowane dla faraonów jako psy strażnicze, które chroniły królewskie domy i pałace przed intruzami i niepożądanymi osobami.
Reklama
Tesemy były znane ze swojej czujności i zdolności do rozpoznawania wrogów. Ich obecność miała działać odstraszająco i zapobiegać ewentualnym atakom. Według niektórych źródeł używane były również jako psy bojowe, ale nie jest to jednoznacznie potwierdzone dowodami archeologicznymi czy pisemnymi.
Wielu badaczy uważa, że tesemy były głównie psami strażniczymi i to była ich główna rola na dworze faraonów. Niektóre rzeźby i malowidła ścienne mogą sugerować obecność tesemów na polu bitwy, ale ich interpretacja jest przedmiotem debaty.
Żywa linia obrony
W ciągu tysiącleci Egipt wielokrotnie jednak wykorzystywał psy jako cenne narzędzia wojenne, zapewniając sobie ich wsparcie w bitwach i działania zwiadowcze. Ich wyszkolenie, zdolności i lojalność uczyniły z psów niezastąpionych sprzymierzeńców dla egipskich wojsk. Psy były doskonale wyszkolone do obrony swoich właścicieli i terytorium.
Służyły jako żywa linia obrony, przerażając wrogów swoją obecnością i odstraszały ich od atakowania. Dodatkowo, ich wyczulony słuch i węch pozwalały wykrywać niebezpieczeństwo z dużym wyprzedzeniem, dając egipskim żołnierzom cenny czas na przygotowanie się do walki.
Reklama
Psy bojowe były starannie szkolone przez egipskich żołnierzy. Proces ten obejmował uczenie ich posłuszeństwa, dyscypliny, walki i obrony. Były również poddawane specjalnym ćwiczeniom, które wzmacniały ich kondycję fizyczną i wytrzymałość. W czasie bitew ubierano je w specjalne zbroje, które miały chronić zwierzęta przed ranami. Egipcjanie bardzo dbali o swoje psy bojowe, uznając ich wartość i znaczenie dla sił zbrojnych.
Zwiad i ochrona
Wielu egipskich wodzów wykorzystywało psy bojowe jako formę zwiadu na polu bitwy. Wysyłano je do rozpoznania wrogich linii i zbierania informacji. Dzięki swojej zdolności do tropienia i śledzenia mogły odkrywać ukryte pułapki i wykrywać zasadzki.
Do celów bojowych używano różnych ras psów. Egipcjanie cenili szczególnie molosy, które były znane ze swojej siły, masywności i odwagi. Psy te były wykorzystywane jako zwierzęta obronne, zdolne do walki w zwarciu. Innymi popularnymi rasami były psy myśliwskie, takie jak chart egipski, które dzięki niesamowitej szybkości i zwinności były niezwykle przydatne w ściganiu nieprzyjaciela.
Podczas słynnej bitwy pod Kadesz psy bojowe zostały wykorzystane do ochrony egipskich wojsk. Były wyszkolone tak, aby bronić pozycji i atakować wrogów, zwiększając morale egipskich żołnierzy. Kadesz w językach semickich oznacza miejsce święte. Nazwano tak ufortyfikowaną osadę nad rzeką Orontes w starożytnej Syrii, miejsce starcia pomiędzy wojskami egipskimi a hetyckimi w piątym roku panowania faraona Ramzesa II, przypuszczalnie w roku 1274 p.n.e..
Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.
W bitwie pod Kadesz siłami najeźdźców dowodził jeden z najsłynniejszych faraonów Ramzes II, przez wielu badaczy uważany za najpotężniejszego i najwybitniejszego władcę starożytnego Egiptu. Naprzeciwko niego stał Muwatallis II – król państwa Hatti, rozciągającego się w większości na obszarze Azji Mniejszej.
Choć sama bitwa została nierozstrzygnięta, to bez wątpienia druga kampania syryjska Ramzesa II zakończyła się fiaskiem. Egipcjanie ani nie zdobyli Kadesz, ani nie utrzymali kraju Amurru, ani nie pokonali armii hetyckiej.
Reklama
Obrońcy twierdzy
W bitwie pod Peluzjum na Synaju, stoczonej w 525 roku p.n.e. przez wojska perskiego króla Kambyzesa II z siłami faraona Psametycha III, te pierwsze miały zdobyć przewagę psychologiczną nad Egipcjanami, używając przed swymi nacierającymi szykami psów atakujących. Głównym powodem klęski Egipcjan stała się jednakowoż zdrada dowódcy ich wojsk Fanesa z Halikarnasu, który zdradził przeciwnikom wszelkie miejsca obrony Egipcjan. W rezultacie tej bitwy Persowie zdobyli Egipt.
Buhen było starożytnym miastem w Nubii, na terytorium dzisiejszego północnego Sudanu, gdzie Egipcjanie wybudowali potężną twierdzę obronną, strzegącą ich południowych granic. Twierdzę o wymiarach 147 x 90 metrów otaczał mur z cegieł o wysokości 10 metrów i szerokości do pięciu metrów (obecnie najpotężniejsza z zachowanych fortyfikacji starożytności).
Wzdłuż muru wznosiły się baszty. Egipcjanie wykorzystywali psy bojowe do ochrony twierdzy przed wrogimi najeźdźcami. Psy były również wysyłane wraz z żołnierzami do zwiadu i patrolowania okolicy, aby wykrywać ewentualne zagrożenia. Egipskie malowidła ścienne z okresu XVI–XI wieku p.n.e. przedstawiają psy bojowe noszące specjalne zbroje i atakujące nieprzyjaciół.
Wśród malowideł ściennych z IV wieku p.n.e. można natknąć się na sceny przedstawiające egipskiego wojownika z trzymanym na smyczy psem, który atakuje nieprzyjaciela, greckich hoplitów prowadzonych przez psy do walk z Persami oraz Asyryjczyków z potężnymi czworonogami w najeżonych kolcami obrożach, atakującymi piechotę wroga. Wszystkie te obrazy wykazują jasno, że psy odgrywały aktywną rolę w bezpośrednich walkach, wspierając egipskich żołnierzy w szarży i konfrontacjach z wrogiem.
Źródło
Tekst stanowi fragment książki Przemysława Słowińskiego i Teresy Kowalik pt. Zwierzęta na wojnie. Ukazała się ona w 2023 roku nakładem Wydawnictwa Fronda.
