Trwające od końca grudnia 1944 do 13 lutego 1945 roku oblężenie Budapesztu obrosło wieloma mitami. Dotyczą one w głównej mierze liczebności oddziałów Armii Czerwonej biorących udział w walkach o miasto oraz ich strat. Czasami pisze się nawet o ponad 320 tysiącach sowieckich żołnierzy, którzy zginęli lub zostali ranni podczas zdobywania węgierskiej stolicy. A jak było w rzeczywistości?
Wbrew obiegowej opinii sowieckie i rumuńskie wojska biorące udział w bezpośrednich walkach o Budapeszt nie miały wcale miażdżącej przewagi nad niemieckimi oraz węgierskimi jednostkami broniącymi miasta.
Reklama
Liczebność wojska sowieckich i rumuńskich
Kamen Nevenkin w opartej na szerokiej bazie źródłowej pracy Festung Budapest podkreśla, że „Sowieci ledwo, ledwo przewyższali liczebnie swoich przeciwników, a w niektórych sektorach utrzymywali jedynie słabe siły ochronne (tak było na przykład w dzielnicach Újpest i Óbuda)”. Liczby mówią zresztą same za siebie:
(…) do 1 stycznia 1945 r. siły 2. Frontu Ukraińskiego rozmieszczone na przyczółku peszteńskim liczyły ok. 62 500 Sowietów i 22 500 Rumunów, podczas gdy 46. Armia walczyła w Budzie siłami około 58 000 Sowietów. Oznacza to, że w żadnym momencie stolica Węgier nie była oblegana przez więcej niż 143 000 żołnierzy.
Tymczasem w wielu publikacjach poświęconym walkom o Budapeszt można znaleźć informację o tym, że atakujących było co najmniej 250 000. Zdarzają się też autorzy podający liczbę nawet dwukrotnie wyższą.
Z drugiej zaś strony mocno zaniża się siły obrońców pisząc, że było ich zaledwie 70 000. Przywoływane przez Kamena Nevenkina źródła jasno zaś wskazują, że zamienionej w twierdzę węgierskiej stolicy broniło około 100 000 żołnierzy Osi. Z czego blisko 48 000 stanowili Niemcy, a pozostałą część Węgrzy.
Reklama
Tylu zginęło i zostało rannych przez 3,5 miesiąca
Jeszcze większe dysproporcje występują między obiegową opinią na temat sowieckich strat, a tym ilu faktycznie żołnierzy Armii Czerwonej zginęło lub zostało rannych w czasie oblężenia Budapesztu. W wielu publikacjach książkowych oraz w internecie pojawia się informacja, że łącznie ofiar miało być rzekomo aż 320 000.
Tymczasem zgodnie z zachowanymi sowieckimi źródłami 2. oraz 3. Front Ukraiński poniosły łącznie takie straty od 29 października 1944 roku do 13 lutego 1945 roku na szerokim froncie rozciągającym się „od rzeki Drawy na południowym zachodzie do słowackich Karpat na północnym wschodzie”. Jak zatem w świetle źródeł wyglądały straty formacji atakujących sam Budapeszt?
Sowieckie ofiary walk o Budapeszt
Według tego, co podaje autor książki Festung Budapest były one nieporównywalnie mniejsze i wyniosły „około 34 000 żołnierzy (w tym ok. 3000 Rumunów), z czego ok. 7000 zginęło w akcji (w tym mniej niż 500 Rumunów). Do tego dochodziło około 1000 zabitych i rannych członków batalionów karnych oraz oficerskich batalionów „szturmowych”. Szczegółowy podział prezentuje się następująco:
Straty poniesione przez 46. Armię podczas pierwszej bitwy o Budę (25 grudnia 1944 – 20 stycznia 1945): ok. 1700 zabitych, 8200 rannych, 700 chorych i mniej niż 100 zaginionych.
Reklama
Straty poniesione przez 2. Front Ukraiński podczas zdobywania Pesztu (25 grudnia 1944 – 19 stycznia 1945): ok. 2600 zabitych, 9100 rannych, 240 chorych i 120 zaginionych. Poza tym rumuński 7. Korpus Armijny stracił ok. 3000 mężczyzn, z których prawie 500 poległo w boju.
Straty poniesione przez Grupę „Budapeszt” podczas likwidacji przyczółka budeńskiego (22–31 stycznia 1945 r.): około 800 zabitych i 2300 rannych oraz nieujawniona liczba chorych i zaginionych.
Straty poniesione przez dywizje artylerii, pułki wyrzutni rakiet i brygady inżynieryjne 2. Frontu Ukraińskiego w styczniu 1945 r.: ok. 250 zabitych, 800 rannych, 100 chorych i 25 zaginionych.
Straty Grupy „Budapeszt” poniesione podczas likwidacji przyczółka budeńskiego (1–10 lutego 1945 r.): ok. 1100 zabitych, 3500 rannych, 300 chorych i 50 zaginionych.
Reklama
Chroniczne braki w piechocie
Mimo że straty te były nieporównywalnie mniejsze niż na przykład podczas walk o Stalingrad czy bitwy na Łuku Kurskim to jednak Kamen Nevenkin podkreśla, że stanowiły spory uszczerbek dla siły bojowej jednostek zdobywających węgierską stolicę.
Posiadały one co prawda silną artylerię, ale przez cały czas borykały się z ogromnymi brakami jeżeli chodziło o zwykłych żołnierzy. Dywizje walczące na ulicach miasta dysponowały bowiem oddziałami piechoty liczącymi zwykle jedynie od 300 do 600 strzelców.
Historia bitwy o węgierską stolicę
Bibliografia
- Kamen Nevenkin, Festung Budapest. Zdobycie węgierskiej stolicy 1944-45, Bellona 2024.
