Henryk Sienkiewicz w 1869 roku - jako 23-latek.

Trudna młodość Henryka Sienkiewicza. Porzucił szkołę i studia, podjął decyzję, którą do dzisiaj mu się wypomina

Strona główna » XIX wiek » Trudna młodość Henryka Sienkiewicza. Porzucił szkołę i studia, podjął decyzję, którą do dzisiaj mu się wypomina

Henryk Sienkiewicz zaczynał życie zawodowe jako dziennikarz bez grosza przy duszy, a zakończył – jako niezwykle zamożny człowiek i ulubieniec całego narodu. Nie zmienia to jednak faktu, że Sienkiewicz zawsze był snobem, jeśli chodzi o pochodzenie społeczne.

Przez całe życie czuł nieprawdopodobną dumę, że po matce wywodzi się ze starej i zamożnej rodziny Cieciszowskich, której przedstawiciele pełnili zaszczytne funkcje w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. (…)


Reklama


Henryk Sienkiewicz przyszedł na świat w Woli Okrzejskiej na Podlasiu w maju 1846 roku. Wczesne dzieciństwo spędził w dzierżawionym przez rodziców pobliskim majątku Grabowce Górne, miał pięcioro rodzeństwa.

Kilka lat później jego rodzice, Józef i Stefania, zakupili wioskę Wężyczyn niedaleko Mińska Mazowieckiego, niebawem też Henryk rozpoczął naukę w jednym z warszawskich gimnazjów.

Henryk Sienkiewicz na zdjęciu z lat 80. XIX wieku.
Henryk Sienkiewicz na zdjęciu z lat 80. XIX wieku.

Interesy rodzinne szły jednak nie najlepiej, a Sienkiewiczowie podejmowali coraz gorsze decyzje finansowe. Sprzedali więc zadłużony majątek, nabywając w zamian kamienicę na warszawskiej Pradze. Przy okazji wpadli w jeszcze większe długi, co miało zaważyć na dalszych losach rodziny.

Fatalna sytuacja finansowa sprawiła, że przyszły pisarz musiał przerwać naukę na rok przed maturą i przyjąć posadę guwernera u państwa Weyherów w Poświętnem pod Płońskiem. Tam też przygotowywał się do eksternistycznego egzaminu dojrzałości, który zdał bez większych problemów.


Reklama


Prezentował wówczas bardzo trzeźwy stosunek do otaczającej go rzeczywistości. Nie przyłączył się do powstania styczniowego, które wybuchło, gdy miał niespełna 17 lat.

Wprawdzie apologeci pisarza twierdzili, że zadecydował o tym wyłącznie jego młody wiek, ale nie było to prawdą. Nic bowiem nie przeszkodziło wziąć udziału w walkach 16-letniemu Aleksandrowi Głowackiemu (przyszłemu Bolesławowi Prusowi), a ochotnicy w wieku Sienkiewicza nie należeli do rzadkości w powstańczych oddziałach.

Tekst stanowi fragment książki Sławomira Kopra pt. Szokujące tajemnice autorów lektur szkolnych (Wydawnictwo Fronda 2022).

Do insurekcji przyłączył się także starszy brat Sienkiewicza, 19-letni Kazimierz, i kilku jego kuzynów. Wprawdzie po latach pisarz oddawał hołd powstańcom, jednak podczas walk uważał zryw za szaleństwo, które przynosi tylko niepotrzebne ofiary i pogorszy sytuację Polaków.

Natomiast Kazimierz Sienkiewicz nie powrócił już do rodziny – po upadku powstania wybrał emigrację i poległ w czasie wojny francusko-pruskiej, walcząc w szeregach Legii Cudzoziemskiej.


Reklama


Przyszły pisarz marzył o studiach w Szkole Głównej w Warszawie, chociaż jego świadectwo maturalne raczej nie upoważniało go do snucia podobnych planów. Głównie widniały na nim bowiem oceny dostateczne, a tylko z geografii, historii i języka polskiego uzyskał bardzo dobre stopnie.

Doskonale to ilustruje jego zainteresowania i predyspozycje, przy okazji też potwierdza tezę, że wybitne jednostki rzadko odnajdują się w ramach zinstytucjonalizowanej edukacji…

Henryk Sienkiewicz w 1869 roku - jako 23-latek.
Henryk Sienkiewicz w 1869 roku – jako 23-latek. Negatyw w zbiorach Library of Congress.

Sienkiewicz dostał się jednak na wybraną uczelnię, ale z powodu trudnej sytuacji materialnej nie ukończył nauki.

Czasami, by przetrwać do końca miesiąca, był zmuszony prosić znajomych nawet o pożyczki w wysokości kilku rubli. Wreszcie uznał, że może zostać pisarzem bez dyplomu. Bo już wtedy zdecydował się na karierę literacką.

Źródło

Powyższy tekst stanowi fragment książki Sławomira Kopra pt. Szokujące tajemnice autorów lektur szkolnych. Ukazała się ona nakładem Wydawnictwa Fronda w 2022 roku.

Autor
Sławomir Koper

Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Kamil Janicki

Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Wawel. Biografia, Warcholstwo czy Cywilizacja Słowian. Jego najnowsza książka toŚredniowiecze w liczbach (2024).

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.