Oddziały Commando, utworzone z inicjatywy Winstona Churchilla, stanowiły elitę alianckich sił zbrojnych podczas II światowej. Powierzano im operacje specjalne, które nie tylko zadawały straty, ale zasiewały strach w szeregach wroga. Aby osiągnąć zamierzony cel komandosi potrzebowali odpowiedniego uzbrojenia. O tym, jak byli wyposażeni pierwsi z nich pisze Tomasz Jarmoła w książce Saint-Nazaire-Dieppe 1942.
W [początkowym okresie istnienia formacji] (…) podstawową bronią osobistą żołnierzy Commando, tak jak całej armii brytyjskiej, były karabiny SMLE (ang. Short Magazine Lee-Enfield) No. 1 Mk III. Ten karabin uważa się za jeden z najdoskonalszych karabinów powtarzalnych wszech czasów.
Reklama
Wyjątkowa celność
Konstrukcja weszła do uzbrojenia armii Commonwealthu w 1906 roku, po drobnych modernizacjach była używana przez nie w linii do lat 50. XX wieku, a i teraz korzystają z tej broni bojownicy walczący w Afganistanie, Sri Lance i innych zapalnych regionach świata, gdzie kiedyś sięgały wpływy brytyjskie.
Ów karabin był wyjątkowo celny, ergonomicznie dopracowany (co zapewniało dużą szybkostrzelność jak na broń powtarzalną z zamkiem czterotaktowym) i miał w magazynku 10 nabojów – dwukrotnie więcej niż odpowiadający mu niemiecki karabin Mauser Kar 98k.
O ile Mauser jest lżejszy i równie celny, o tyle pojemność magazynka SMLE w połączeniu z szybkostrzelnością w bezpośrednim boju „karabin na karabin/człowiek na człowieka” decydowały często o przewadze użytkowników tego drugiego.
Szybkostrzelność zwiększano jeszcze bardziej, stosując odpowiednią technikę strzelania – ściąganie spustu palcem środkowym zamiast kciukiem, a przeładowywanie kciukiem i palcem wskazującym.
Reklama
Nawet przyjmując, że Niemcy mogli lepiej opanować technikę szybkiego przeładowywania klasycznie kciukiem (tak zaprojektowano karabin), to musieli znaleźć czas na doładowanie broni po wystrzeleniu pięciu nabojów, co Brytyjczyk robił dopiero po 10 wystrzałach.
Przed pojawieniem się pod koniec 1942 roku snajperskiej wersji zmodernizowanego karabinu SMLE snajperzy Commando używali pamiętających poprzednią wojnę, wyborowych karabinów p.14 z lunetą o trzykrotnym powiększeniu.
BREN-y i Tommyguny
Na poziomie drużyny piechoty w Commando królowały rkm-y BREN, czeskiej konstrukcji, wprowadzone do uzbrojenia w 1938 roku. Były wyjątkowo udaną bronią.
Zasilane z 30-nabojowych magazynków były lubiane przez żołnierzy za: niezawodność, poręczność i łatwość obsługi. Komandosi używali do nich często 100-nabojowych magazynków bębnowych przeznaczonych pierwotnie do wersji przeciwlotniczej montowanej na statywie.
Reklama
Magazynki te były znacznie cięższe od standardowych łukowych, ale bardzo sprawni fizycznie żołnierze Commando nie narzekali na ich noszenie, bo dzięki nim siła ognia niewielkiego oddziału znacząco wzrastała. Komandosi przez całą wojnę byli także największym brytyjskim użytkownikiem dostarczonych w ramach Lend-Lease amerykańskich pistoletów maszynowych M1 Thompson zwanych potocznie Tommygun.
Ta powstała w 1921 roku w USA konstrukcja najpowszechniej znana jest z filmów gangsterskich o czasach prohibicji. Jej dysponujący potężny nabój kal. 11,43 mm (0,45 cala), szybkostrzelność ok. 700 strz./min. i efektywny zasięg do ok. 150 metrów sprawiły, że była to mordercza broń w walce na bliskich dystansach, doskonale nadająca się dla sił specjalnych. Masa broni wynosiła z pełnym 20-nabojowym magazynkiem 4,7 kg, choć dostępne były też bębnowe magazynki na 50, a nawet 100 nabojów.
Broń krótka i biała
Broń krótką w jednostkach brytyjskich stanowiły zazwyczaj rewolwery na naboje 9 mm lub 11,43 mm Webley, Lee-Enfi eld oraz Smith & Wesson, ale komandosi preferowali pistolety Colt M1911 i M1911A1 kal. 11,43 mm – głównie ze względu na ten sam mocny nabój co w Tommygunach i szybkość wymiany magazynków pudełkowych.
Last but not least, w uzbrojeniu komandosów trzeba wspomnieć broń białą – żaden inny rodzaj brytyjskich sił zbrojnych nie był nią tak nasycony. W końcu Commando walczyło z założenia na niewielkich dystansach, a bezgłośne wyeliminowanie przeciwnika uznawano za jedną z podstawowych umiejętności.
Reklama
Długie bagnety do karabinów SMLE były zbyt duże i ciężkie, by ich skutecznie używać w walce wręcz. Wprawdzie część żołnierzy brała je ze sobą, bo zamocowane na karabinach bywały przydatne w walce, ale do atakowania bez broni palnej początkowo wybierano noże myśliwskie, tzw. noże okopowe (zwykle zeszlifowane bagnety) i innego rodzaju prywatne wynalazki.
Sporą popularnością cieszyły się też brytyjskie i amerykańskie sztylety z rękojeścią w formie kastetu ze szpikulcem u dołu, a także same kastety – broń taka uważana przez angielskich tradycjonalistów za „niesportową” doskonale oddawała charakter sił specjalnych.
Symbol komandosów
Szybko uznano jednak, że potrzebna jest jedna konstrukcja opracowana z rozmysłem i wydawana z magazynu. Tak powstał sztylet, którego pochodne używa się do dziś na całym świecie, a jako symbol występuje w godłach wielu jednostek specjalnych, jak np.: SAS, Royal Marine Commando, sił specjalnych USA, Belgii i Holandii czy polskiego JWK.
Owym legendarnym sztyletem był nóż szturmowy Fairbairn-Sykes, zwany tak od nazwisk twórców. William Fairbairn, oficer armii brytyjskiej i instruktor walki wręcz, oraz Eric Sykes, również brytyjski wojskowy, a później kontraktowy policjant w Szanghaju, opracowali wspólnie kilka typów noży jeszcze przed wojną.
W 1940 roku jedną z ich konstrukcji przyjęto na wyposażenie armii imperium z przeznaczeniem dla komandosów i spadochroniarzy, a w kolejnych latach nieco modyfikowano. Sztylet był dość lekki, smukły, aczkolwiek zwarty i wytrzymały.
Romboidalne w przekroju ostrze z bardzo dobrej stali miało, zależnie od wersji, od 285 do 306 mm. Jelec był niewielki, a rękojeść o okrągłym przekroju zwężała się ku dołowi i lekko rozszerzała na dole zakończonym metalowym zbijakiem lub szpikulcem.
Rękojeść z metalu, drewna lub ebonitu wykańczano na kilka sposobów: nacięciami, żłobieniami lub pierścieniami poprzecznymi, by sztylet nie wyślizgiwał się z dłoni po zamoczeniu w wodzie lub we krwi, co w połączeniu z dobrym wyważeniem konstrukcji pozwalało również na celne rzucanie nim do celu.
Innymi ciekawostkami duetu Fairbairn-Sykes stworzonymi do działań nieregularnych i używanymi przez komandosów oraz operatorów SOE były np. duże noże bojowe o szerokim ostrzu, zwane potocznie „mieczami rzymskimi”, oraz odmiana wspomnianych wcześniej sztyletów połączonych ze stylizowanymi kastetami.
Reklama
Trzeba przyznać, że „podżynacze gardeł”, jak pogardliwie nazywała ich niemiecka propaganda, mieli całkiem spore spektrum narzędzi do tej czynności.
Źródło
Artykuł stanowi fragment książki Tomasza Jarmoły pt. Saint-Nazaire-Dieppe 1942. Książka ukazała się nakładem wydawnictwa Bellona w 2022 roku.
