W Komorze Króla, a więc najważniejszym i najwyżej ulokowanym pomieszczeniu piramidy Cheopsa, znajdują się dwa tajemnicze otwory. Umieszczono je w przeciwległych ścianach, północnej i południowej, na wysokości około 90 centymetrów. Mają prostokątny kształt i bardzo niewielkie wymiary – są szerokie na około 20 centymetrów i wysokie na 14. To wyloty dwóch szybów, które biegną przez dziesiątki metrów, aż do zewnętrznych ścian piramidy.
Dwa wąskie szyby czy też kanały najpierw biegną w linii prostej. Ale po minięciu bloków granitu, z których wykonano ściany Komory Króla, obydwa skręcają w górę. Na całej pozostałej długości – aż do ścian zewnętrznych Wielkiej Piramidy w Gizie – szyby są już pochylone, pod zmiennym kątem, mniej więc od 33 do 40 stopni.
Reklama
Wielkie wyzwanie i powietrze w piramidzie
Zbudowanie ich w taki sposób, nie zaś na wprost, musiało stanowić dla twórców piramidy Cheopsa olbrzymie wyzwanie inżynieryjne. Fakt, że kanały nie biegły idealnie równo, a oba rozpoczynały się od 2-metrowego poziomego odcinka, sprawiał, że przez otwory ani nie wpadało światło, ani tym bardziej nie była przez nie możliwa obserwacja nieba na zewnątrz piramidy.
Przez szyby przechodziło natomiast powietrze. Stąd wzięła się tradycyjna hipoteza na temat ich funkcji, którą przez większość XX wieku uznawano za najbardziej prawdopodobną. Wąskie tunele w piramidzie Cheopsa zostały przez egiptologów nazwane szybami wentylacyjnymi.
Miały one zapewniać, że podczas pogrzebu faraona oraz w trakcie wcześniejszych lub późniejszych ceremonii, ich uczestnicy będą w stanie swobodnie oddychać i że nie dojdzie do przypadków zasłabnięć i do zaburzenia rytuałów.
Dzisiaj taka interpretacja uchodzi już za mało prawdopodobną. Większość specjalistów ją odrzuciło, choć na przykład Miroslav Verner – autor wysoko cenionej pracy naukowej The Pyramids. The Archaeology and History of Egypt’s Iconic Monuments – wciąż się za nią opowiada, także w najnowszym wydaniu książki z 2021 roku. Ale i on przyznaje, że funkcja praktyczna nie musiała być tą podstawową i najważniejszą.
Reklama
Gwiezdna hipoteza na temat szybów w piramidzie Cheopsa
Ogółem dominuje pogląd, że dwa szyby „wentylacyjne”, a także dwa podobne kanały, na których wyloty natrafiono w Komorze Królowej, miały znaczenie rytualne czy też religijne.
Już w latach 60. XX wieku głośnym echem odbiła się teoria egiptologa Alexandra Badawy’ego, który wspólnie z astronomką Virginią Trimble ogłosił, że szyby wykonano tak, by „celowały” w konkretne gwiazdy na niebie, ważne w egipskiej kulturze duchowej.
Północny kanał miał trafiać idealnie w gwiazdę Thuban w konstelacji Smoka, która w czasie budowy piramidy była odpowiednikiem dzisiejszej Gwiazdy Północnej. Z kolei szyb południowy miał być wycelowany w najjaśniejszą gwiazdę Pasu Oriona.
Hipoteza Badawy’ego i Trimble do dzisiaj jest powszechnie powtarzana, w rzeczywistości jednak dawno już podważono jej kluczowe założenia.
Należy mieć świadomość, że w czasach, gdy badacze ci prowadzili swoje dociekania, wcale nie były jeszcze znane dokładne nachylenie i przebieg szybów. Dzisiaj, gdy wiadomo, że kanały nie są idealnie równe, a ich pochyłość się zmienia, sceptycy podkreślają, że mogły one celować… choćby w 100 rożnych gwiazd.
Nadal przekonująco brzmi natomiast trzon teorii. Wydaje się, że faktycznie szyby w piramidzie Cheopsa wykonano w celach kultowych i że miały one związek z tym, jak Egipcjanie rozumieli pośmiertną wędrówkę duszy.
Mogło być tak, że w przekonaniu ludzi żyjących 4500 lat temu otwory były konieczne, by faraon mógł dotrzeć do niebios i podjąć życie pozagrobowe.
Reklama
Nowa funkcja szybów w wielkiej piramidzie
Na koniec warto jeszcze wspomnieć, że choć szyby wentylacyjne nie powstały zapewne po to, by zapewniać cyrkulację powietrza wewnątrz piramidy Cheopsa, to dzisiaj pełnią właśnie taką funkcję.
Jak wyjaśnia Szymon Zdziebłowski na kartach książki Wielka Piramida, „w 1998 roku zainstalowano w nich dmuchawy, które mają za zadanie poprawiać powietrze wewnątrz piramidy. Ich koszt łącznie z instalacją systemu oświetleniowego wyniósł 200 tysięcy dolarów. W tym celu budowlę zamknięto na osiem miesięcy”.
Bibliografia
- Lehner M., The Complete Pyramids, Thames&Hudson 2008.
- Verner M., The Pyramids. The Archaeology and History of Egypt’s Iconic Monuments, AUC Press 2020.
- Zdziebłowski S., Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności, Wydawnictwo Poznańskie 2023.
