Hanaczów, kresowa wieś w powiecie przemyślańskim (przed wojną w województwie tarnopolskim Drugiej RP), położona 50 km na południowy wschód od Lwowa, w latach 1943–1944 stała się schronieniem dla około 3 tys. Polaków i Żydów, ratujących się przed niemieckim terrorem i napaściami nacjonalistów.
Byli wśród nich uciekinierzy z Wołynia, gdzie Ukraińska Powstańcza Armia dokonywała krwawych rzezi. Wieś ochraniała miejscowa samoobrona podlegająca Armii Krajowej oraz oddział żydowskich partyzantów.
W lutym i kwietniu 1944 roku odparli oni dwa napady oddziałów UPA wspieranych przez ukraińską policję w służbie niemieckiej. Cena była jednak wysoka: około 170 ofiar i zniszczenie znacznej części zabudowań. Po drugim napadzie część mieszkańców ewakuowała się do Przemyślan. Ci, którzy pozostali, 2 maja padli ofiarą niemieckiej pacyfikacji. Hanaczów przestał istnieć.
Damian K. Markowski, opierając się na relacjach świadków, stworzył przejmującą opowieść o wsi i jej mieszkańcach, którzy próbowali za wszelką cenę przetrwać krwawą pożogę. To także historia ratowania Żydów przed Holokaustem i polsko-żydowskiego braterstwa broni.
Dr Damian K. Markowski – historyk, znawca dziejów Kresów. Autor książek: Płonące Kresy. Operacja „Burza” na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej (2011), Anatomia strachu. Sowietyzacja obwodu lwowskiego 1944–1953. Studium zmian polityczno-gospodarczych (2018), Dwa powstania. Bitwa Lwów 1918 (2019), Lwów 1944 (Bellona, 2021). Laureat Nagrody im. Janusza Kurtyki oraz Nagrody „Przeglądu Wschodniego”.
Polsko-żydowskie braterstwo w czasach Zagłady
