Józef Piłsudski na Syberii. Niewygodne fakty o "zsyłce" przyszłego Marszałka

Nie organizował zamachu na życie cara i nie został skazany na zesłanie. A za to, że zamieszkał w Kireńsku pobierał pensję od rosyjskich władz.

Zesłanie przyszłego Komendanta i Marszałka na Sybir przeszło do legendy. Widziano w nim dowód wielkiego hartu ducha. A także – przykład patriotyzmu, przejawianego już w latach młodości. Rzeczywistość była bardziej skomplikowana.

Dziewiętnastoletni Piłsudski był zagubionym, neurotycznym chłopakiem. Po latach sam przyznał – w wywiadzie, udzielonym Arturowi Śliwińskiemu – że w tym czasie trapiły go myśli samobójcze. Nie wiedział co ze sobą zrobić, a studia, na które uczęszczał w Charkowie porzucił już po pierwszym roku.

Reklama

To właśnie wtedy doszło do wydarzeń, które popchnęły jego życie na nowe tory. W 1886 roku Józef został uwikłany w terrorystyczny spisek, mający na celu zgładzenie cara Aleksandra III.

Czy Piłsudski organizował zamach na cara?

W intrydze brał udział jego starszy brat, Bronisław, ale sam Ziuk nawet nie wiedział, że coś się kroi. Miał natomiast ogromnego pecha. Jednemu z zamachowców podano jego adres jako możliwą kryjówkę podczas pobytu w Wilnie.

Na tym udział chłopaka w spisku właściwie się kończył. Były tego świadome nawet władze carskie. W przeciwieństwie do prawdziwych członków sprzysiężenia, Józef nie został w ogóle postawiony przed sądem. W jego sprawie wydano tylko decyzję administracyjną. Na jej mocy miał na pięć lat osiedlić się na Syberii.

Pensja za pobyt na Syberii

Nie była to zasadniczo zsyłka, a tym bardziej katorga. Piłsudski mieszkał w dość przestronnym domu i nikt nie oczekiwał, że weźmie się do jakiejkolwiek pracy. Ponieważ zaś nie był skazańcem, to za jego pobyt na Syberii… powinno było płacić państwo rosyjskie. Tak też się stało.

Zachowane zapiski przyszłego buntownika wskazują, że prowadził on w tej sprawie korespondencję z władzami. Wprawdzie nieregularnie, ale wypłacano mu pensję pokrywającą koszty osiedlenia. A problemy w tej materii wynikały tylko z tego, że zdaniem urzędników Józef był zbyt zamożny, by otrzymywać zapomogi.

***

Chcesz wiedzieć więcej? O młodości Piłsudskiego, a zwłaszcza o najważniejszych kobietach w jego życiu pisałem w mojej ostatniej książce – Niepokornych damach (Kraków 2018).