Ile pomieszczeń miał typowy dom w starożytnym Egipcie? Do czego służyły i jak były wyposażone poszczególne pokoje? Czym siedlisko zwyczajnej rodziny różniło się od willi bogacza? Historyczka Charlotte Booth opisuje życie Egipcjan na przykładzie Teb w XIV wieku p.n.e.
Większość ludności żyje w bardzo prostych budynkach, zbudowanych z cegły mułowej z gliny wydobytej z Nilu. Dachy tych domów zrobione są z gałęzi drzew.
Reklama
Nie zdarza się, aby ktoś mieszkał sam ani by w domach rodzinnych był jakiś wolny pokój do wynajęcia nowo przybyłym. Większość wiejskich domów jest mała, liczy około czterech pokoi i ma zwykle zaledwie 40 metrów kwadratowych. Nie zdziw się, gdy przekonasz się, iż mieszkają w nich trzy pokolenia, być może nawet dwanaście osób.
Dom dla ludzi i zwierząt
Oprócz mieszkańców ludzkich w wielu domach żyją też koty odstraszające gryzonie, pies strażniczy lub myśliwski, kaczki lub gęsi (dla jajek, a później również mięsa) oraz kozy (dla mleka). Domy zazwyczaj nie są więc spokojnymi, zacisznymi przystaniami. To samo dotyczy należących do ludzi z klas wyższych dużych willi, gdzie zwierzęta domowe trzyma się na otwartych dziedzińcach.
Zwierzęta są kluczem do samowystarczalności i bardzo cennym towarem. Właściciele zatem pilnie ich strzegą.
Pierwszy pokój. Kolumna czyli bogactwo
[W typowym domu o czterech pomieszczeniach] do pierwszego pokoju wchodzi się prosto z ulicy. Często znajduje się w nim duże łóżko-skrzynia, zdobione niekiedy wizerunkiem boskiego karła o lwiej głowie, Besa, oraz ciężarnej krokodylej bogini Ta-Uret.Reklama
Pierwszy pokój – miejsce, do którego najpierw wkracza gość – jest najprzyjemniejszy wizualnie. Wielu ludzi, jeśli to możliwe, ma w tym pokoju kolumnę, lub dwie, jeśli mają skłonność do ostentacji. Kolumny są oznaką bogactwa, a kolumny kamienne robią szczególnie duże wrażenie. Nierzadko więc maluje się kolumny drewniane tak, by wyglądały na granitowe i wzbudzały podziw sąsiadów.
Domy są albo podłużne (wąski korytarz prowadzi z pierwszego pokoju do drugiego, i tak dalej) albo kwadratowe. Zależy to od dostępności ziemi i sposobu rozbudowy domu wraz z upływem lat. Nie trzeba mieć na to zgody władz. Wystarczy posiadać ziemię i środki niezbędne do budowania.
Pokój rodzinny
W drugim pokoju zwykle centralnym miejscem jest duża platforma służąca do siedzenia za dnia i spania w nocy. Dla wygody na tym podwyższeniu rozłożyć można rozmaite koce i poduszki.
Jako że pokój przeznaczony jest do zebrań rodzinnych, mile widziani są w nim również przodkowie, dlatego też zgodnie z tradycją umieszcza się tu ślepe wrota poświęcone ulubionemu bóstwu lub przodkowi, wymalowane na ścianie lub wyrzeźbione w niej.
Reklama
Przez te ślepe wrota domownicy pozwalają duchom przodków wchodzić do środka i brać udział we wszystkim, co dzieje się w tym pokoju.
Zależnie od potrzeb. Trzecie pomieszczenie
Trzecie pomieszczenie, do którego przechodzi się bezpośrednio z pokoju rodzinnego, to miejsce wielozadaniowe, wykorzystywane zgodnie z potrzebami danej rodziny. Może być miejscem pracy, magazynem czy warsztatem.
Rzemieślnicy realizują tu prywatne zamówienia, kobiety szyją ubrania i buty na sprzedaż. W nocy ten pokój może być sypialnią dla kobiet. (…).
Kuchnia w egipskim domu
Pokój ostatni i bez wątpienia najważniejszy to kuchnia, zazwyczaj znajdująca się na tyłach domu. Nie ma w niej dachu i przypomina otoczony murami dziedziniec. Przy jednej ze ścian zbudowany jest gliniany piec, a w podłodze wykopane są doły, by można w nich było przechowywać amfory.
Reklama
W niektórych kuchniach znajduje się również silos do magazynowania zboża, co może być cennym udogodnieniem w czasie głodu.
Światło, dym, sadza
Ogólnie rzecz biorąc, jedynym źródłem naturalnego światła w domach z cegły mułowej są małe szczeliny przy szczytach ścian w pierwszym pokoju.
Ściany w tym pokoju są nieco wyższe niż w innych. To oznacza, że niekiedy domy są dość zadymione, jeśli równocześnie palą się lampy olejne i piec. Przez to nieraz na ścianach gromadzi się sadza.
Domy bogaczy
Główna różnica między tymi przeciętnymi domami a domami bogaczy polega na połączeniu większej dodatkowej przestrzeni życiowej oraz na dodaniu ogrodu, w którym można uprawiać warzywa. (…)
Reklama
Domy bogaczy często zwrócone są na północ, by wykorzystać orzeźwiające północne wiatry. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe, a jeśli nie jest, to wówczas buduje się korytarzyk od nie do końca idealnego wejścia do drugiego, skierowanego na północ, tak aby stworzyć na gościach wrażenie, że lokalizacja jest idealna.
W dużych willach może być nawet trzydzieści pokoi, w tym sala przyjęć z kolumnami, a także pokoje dla kobiet z domu lub służby wraz z rodzinami, a do tego ogród z małym jeziorem do połowu ryb.
Źródło
Powyższy tekst stanowi fragment książki Charlotte Booth pt. Jak przeżyć w starożytnym Egipcie. Ukazała się ona nakładem Wydawnictwa Poznańskiego w 2022 roku.
Tytuł, lead oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst został poddany podstawowej obróbce korektorskiej.
Fascynujący przewodnik po państwie faraonów
