Niemiecka okupacja Grecji trwała niespełna cztery lata i przyniosła krajowi zupełną katastrofę. Zginęło ponad pół miliona osób, z czego 300 tysięcy na skutek głodu. Przemysł upadł niemal w całości. Mosty, drogi i porty w większości nie nadawały się do użytku. Zostawała tylko płonna nadzieja na lepszą przyszłość.
Najpierw, 28 października 1940 roku, zaatakował Mussolini – chcąc zaimponować Hitlerowi szybką, zwycięską kampanią, bez jego zgody zamachnął się na Grecję. Lecz chociaż rzucił do boju całą masę żołnierzy, a w pewnym momencie nawet osobiście pokazał się na froncie, musiał uznać wyższość greckiej armii i szybko zarządził odwrót.
Reklama
Niedługo później, [w styczniu 1941 roku, premier Ioannis] Metaksas zmarł niespodziewanie na ropowicę gardła, a nowy rząd w Atenach zgodził się przyjąć pomoc ofiarowaną przez brytyjskiego premiera Winstona Churchilla. W Grecji wylądowały brytyjskie siły ekspedycyjne w liczbie 50 tysięcy żołnierzy.
Hitler był wściekły na włoskiego sojusznika, który bez pytania otworzył kłopotliwy front na Bałkanach. Musiał iść mu na ratunek, co oznaczało odwleczenie planowanego ataku na Związek Radziecki.
Walka bez szans
Był początek kwietnia 1941 roku, gdy niemiecka armia ruszyła z odsieczą, atakując Grecję od strony Jugosławii. Razem z Niemcami przeciwko Grekom i Brytyjczykom szli Bułgarzy i pojedyncze oddziały włoskie.
Obrońcy Grecji walczyli dzielnie, byli jednak bez szans. Rząd oraz rodzina królewska ewakuowali się na Kretę, a później do Egiptu. Zabrali ze sobą część armii wraz z siłami brytyjskimi.
Reklama
W Kairze powstał rząd emigracyjny. Nie miał on jednak większego znaczenia, bo w Atenach instalował się już nowy, kolaboracyjny ośrodek władzy.
Tysiąc razy drożej niż przed okupacją
Okupanci podzielili Grecję na trzy strefy: niemiecką, włoską i bułgarską. (…) Warunki życia w całym kraju pogarszały się z dnia na dzień. By wyżywić obcych żołnierzy, zarządzono konfiskatę zboża, warzyw i owoców, zwierząt hodowlanych, oliwy z oliwek. Zakazano transportu produktów rolnych między strefami okupacyjnymi, między miastami, między lądem a wyspami. Rekwirowano wozy i łódki rybackie.
Szybko opustoszały sklepowe półki i stoiska na lokalnych jarmarkach. Za to prężnie rozwijał się czarny rynek, gdzie ceny szybowały do niewiarygodnych poziomów – bochenek chleba kosztował 2 miliony drachm, czyli prawie tysiąc procent drożej niż przed okupacją.
Włosi i Niemcy przejmowali kontrolę nad najważniejszymi przedsiębiorstwami państwowymi, w tym także nad kopalniami, dzięki czemu do Rzeszy docierały niezliczone transporty złota, rudy żelaza, chromu, niklu, magnezytu, manganu czy boksytów.
Reklama
Wrodzy żołnierze rabowali, co się dało, nie oszczędzając nawet szpitali czy aptek.
Z powodu walk nie wszędzie udało się przeprowadzić żniwa i zasiewy, a Brytyjczycy przez wiele miesięcy nie chcieli poluzować blokady morskiej (zrobią to dopiero na skutek presji ze strony obywateli oraz po dyplomatycznych zabiegach Watykanu), bo uważali, że jakakolwiek pomoc humanitarna dostarczana na okupowane tereny wzmocni hitlerowców.
Lata strasznego głodu
Do kraju, gdzie żyzna ziemia potrafi rodzić dwa razy do roku, zbliżał się straszny głód. W dużych miastach dzienne racje żywnościowe zredukowano do 100 gramów chleba, kubka słodzonej herbaty i miski zupy, a więc do około 300 kalorii. Kto wytrzymałby taką dietę? Jak długo!?
Ci, którzy mieli siły, możliwości i odwagę, by złamać okupacyjne przepisy, uciekali przed głodem do wiosek i na wyspy.
Najgorsza była pierwsza okupacyjna zima na przełomie 1941 i 1942 roku. Każdego dnia umierało z głodu co najmniej czterysta osób, a bywało, że i tysiąc. Nie było komu uprzątać zwłok z ulic. Brakowało miejsca na indywidualne pochówki, więc grzebano ludzi w masowych grobach. (…)
Pół miliona ofiar
[Niemcy wycofali się z Grecji kontynentalnej w październiku 1944 roku]. Po blisko czterech latach okupacja dobiegła końca. Jej bilans był katastrofalny.Zginęło ponad pół miliona osób, z czego 300 tysięcy na skutek głodu. Przemysł upadł niemal w całości. Mosty, drogi i porty w większości nie nadawały się do użytku. Statki floty handlowej spoczywały na dnie morza. Ceny żywności i wszystkich najpotrzebniejszych towarów wzrosły o kilkaset procent. Jedna po drugiej wybuchały epidemie gruźlicy, duru brzusznego czy malarii.
Reklama
Mimo to Grecy trwali w euforii. 12 października 1944 roku niemiecki żołnierz tuż przed opuszczeniem greckiej stolicy zdjął nazistowską flagę z masztu na Akropolu. Kilka dni później jej miejsce na powrót zajęła flaga grecka.
W Atenach, Salonikach i wszędzie tam, skąd kolejno wychodzili hitlerowcy, eksplodowała radość i nadzieja na to, że nareszcie nastaną spokojne, normalne czasy.
Źródło
Powyższy tekst stanowi fragment książki Dionisiosa Sturisa pt. Nowe życie. Jak Polacy pomogli uchodźcom z Grecji. Ukazała się ona nakładem Wydawnictwa Poznańskiego w 2022 roku.
Tytuł, lead oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst został poddany podstawowej obróbce korektorskiej.
