Niewiele jest wydarzeń z dziejów morskich podróży, które wzbudziły na przestrzeni ostatnich dekad równie wielką fascynację, co bunt na HMS „Bounty”. Rebelia załogi brytyjskiego okrętu stała się tłem dla pięciu filmów, musicalu, dziesiątek książek. W pełnej zwrotów akcji, przygodowej epopei, wciąż pomija się jednak najbardziej ponure fakty.
Bunt na „Bounty” zdaje się mieć wszystko, czego wymaga porywający film akcji. 28 kwietnia 1789 roku załoga brytyjskiego okrętu przemierzającego Ocean Spokojny ogłosiła rebelię przeciwko coraz bardziej sadystycznemu i nieobliczalnemu kapitanowi. Dowódca i jego ludzie zostali porzuceni pośrodku morza, podczas gdy buntownicy wyruszyli w poszukiwanie nowego domu…
Reklama
Nawet te szczegóły nie są wolne od mitów. Przemilczany horror zaczął się jednak później. Buntownicy marzący o swobodzie i niezależności doszli do przekonania, że osiągną je tylko dzięki cudzej krzywdzie.
Dowódca zrewoltowanej załogi, Fletcher Christian, chciał założyć całkiem nową osadę. Aby osiągnąć cel, podstępem, kłamstwami lub wprost siłą kazał porywać rdzenną ludność wysp Polinezji. Mężczyźni mieli pracować pod rozkazami garstki Brytyjczyków, kobiety – być nałożnicami białych.
Masakra na Tubai
Pierwsza próba osiedlenia, na wyspie Tubuai, zakończyła się krwawą masakrą. „Przemoc eskalowała zarówno wewnątrz kłótliwej kompanii, jak i w jej otoczeniu, kiedy to załoga »Bounty« rozpoczęła walki z rdzennymi mieszkańcami o dobytek i kobiety” – opowiada Caroline Alexander na kartach nowej książki pt. Bunt na Bounty. Historia prawdziwa.
Wreszcie doszło do otwartej bitwy, w której uzbrojeni w broń palną Brytyjczycy położyli trupem dziesiątki tubylców. Zginęło 60 wyspiarzy, w tym 6 kobiet.
Reklama
Buntownicy w głosowaniu zdecydowali się porzucić Tubuai, ale w żadnym razie nie zmienili swojego odrażającego sposobu postępowania. Załoga podzieliła się, pod koniec września, podczas postoju na Tahiti, Christian miał przy sobie już tylko ośmiu Brytyjczyków. Porwał jednak nową partię tubylców, zaproszonych na okręt pod pretekstem udziału w zabawie.
Kilku Polinezyjczyków, którzy wpadli w jego ręce, było w zaawansowanym wieku, Christian kazał więc porzucić ich na pastwę losu na kolejnej mijanej wyspie. Pozostało mu dwudziestu uprowadzonych, w tym 14 kobiet.
Przemilczany horror na Pitcairn
Taka grupa osiedliła się na Pitcairn, daleko na wschód od Tahiti. Dalsze wydarzenia są w dużym stopniu owiane tajemnicą, a sprzeczne wersje utrudniają rozpoznanie prawdy. Kilka kwestii zdaje się jednak nie ulegać wątpliwości.
Polinezyjczycy na tym etapie byli już traktowani przez Christiana i towarzyszy wprost jak przedmioty albo niewolnicy. Bez nich jednak załoganci byliby zupełnie bezradni.
Reklama
„Jako więźniowie wyspy kobiety zabrały się do pracy. To dzięki ich umiejętności prowadzenia domu, ich wiedzy o przyrządzaniu znanych sobie owoców, ryb i drobiu oraz o tradycyjnym sposobie wykonywania sukna i ubrań osada przetrwała” – wyjaśnia autorka książki Bunt na Bounty. Historia prawdziwa.
Ostatni świadek
Zniewolone kobiety były „przekazywane z rąk do rąk, od jednego »męża« do drugiego”. Brytyjczycy bili je, zwłaszcza te, które w ich opinii „miały kłótliwe usposobienie”. Znęcali się też nad nimi psychicznie, robili okrutne żarty. W pewnym momencie pozwolili na przykład części kobiet odejść, ale oddali im do dyspozycji uszkodzoną łódkę, która… natychmiast zatonęła.
Zachowane relacje wskazują, że zdesperowane „żony” snuły plany wymordowania swoich oprawców. Nie wiadomo do jakiego stopnia im się to udało. Jest faktem, że w 1794 roku, pięć lat po osiedleniu się na Pitcairn, wszyscy polinezyjscy mężczyźni byli martwi, a spośród ośmiu buntowników żyło tylko czterech.
W roku 1800 ostał się jeden ostatni członek załogi: John Adams. Pozostali zmarli od chorób, odebrali sobie życie, zginęli z ręki towarzyszy, albo zostali zabici przez żądne zemsty i pragnące wolności kobiety.
Niezwykła historia najsłynniejszego buntu w dziejach żeglugi
Bibliografia
- Alexander Caroline, Bunt na Bounty. Historia prawdziwa, Wydawnictwo Poznańskie 2022.
- Dening Greg, Mr Bligh’s Bad Language: Passion, Power and Theatre on the Bounty, Cambridge University Press 1992.
