W XIX wieku wewnątrz wielkiej piramidy w Gizie udało się odnaleźć ślady prowizorycznych napisów, jakie na blokach kamiennych pozostawiali budowniczowie. Pierwotnie nie były to jednak jedyne inskrypcje. Jeszcze kilkaset lat temu na piramidzie Cheopsa, i to nawet na jej zewnętrznych ścianach, widniało o wiele więcej znaków. Co oznaczały?
Pierwsi europejscy podróżnicy, którzy [w XVIII wieku] zapuszczali się na płaskowyż Giza, koniecznie chcieli ujrzeć owianą legendami największą egipską piramidę. Robiła na nich potężne wrażenie. Była gigantyczna! Pamiętajmy, że wówczas najwyższymi budynkami w miastach były katedry, ale i one nie dorównywały rozmachem Wielkiej Piramidzie.
Reklama
Co śmielsi wchodzili do jej wnętrza. Ale wszyscy byli zaskoczeni jednym: brakiem jakichkolwiek inskrypcji na ścianach zewnętrznych i wewnątrz budowli. Jej twórca nie zadbał o tak istotną sprawę, jak własna chwała. (…)
Brak napisów z pewnością przyczynił się do powstania kolejnych mitów i różnego rodzaju najbardziej fantazyjnych domysłów na temat Wielkiej Piramidy. Prawda jest taka, że brak jakichkolwiek inskrypcji na piramidzie Cheopsa to nic więcej jak tylko kolejny mit na jej temat.
Zaginione inskrypcje na piramidach. „„Można by nimi wypełnić 10 tysięcy stron”
Arabski historyk Abd al-Latif, który w XIII wieku opisał m.in. Wielką Piramidę, stwierdził, że wielkie piramidy w Gizie były pokryte bardzo licznymi napisami. Napisał, że nikt nie jest w stanie ich odcyfrować i stanowią zagadkę.
Zdaniem części współczesnych badaczy al-Latif odnosił się do napisów, które pokrywały licówkę, czyli zewnętrzną warstwę piramidy. „Można by nimi wypełnić 10 tysięcy stron” – przekonywał. Czyżby poniosła go fantazja? Raczej nie.
Reklama
Pamiętajmy, że historyk oglądał piramidy jeszcze w czasach, kiedy ich stan zachowania był niemal idealny. Wielka Piramida była wówczas pokryta mlecznobiałymi blokami tzw. licówki. Te odpadły w kolejnych stuleciach, co zostało zapoczątkowane olbrzymim trzęsieniem ziemi na początku XIV wieku.
Potem na zniszczenie zewnętrznych warstw wpłynęła działalność lokalnych mieszkańców, dla których piramidy stały się po prostu bardzo wygodnymi kamieniołomami. Bloki z nich pozyskane były od razu gotowe do użytku.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że bloki licówki były wykonane z najlepszego gatunku wapienia wykorzystanego po to, aby piramidy wyglądały dostojnie. Budulec ten pochodził z kamieniołomów odległych o kilkanaście kilometrów, zlokalizowanych po wschodniej stronie Nilu. Jego łatwa dostępność nie mogła ujść uwadze okolicznym mieszkańcom. Bloki te stanowią dziś fundamenty i ściany licznych kairskich budowli, w tym meczetów.
„Powierzchnie dwóch wielkich piramid są pokryte tekstami od góry do dołu”
Można by podejść sceptycznie do rewelacji al-Latifa, gdyby nie to, że ta relacja nie była wcale jedyna.
Reklama
Mniej wylewny w opisach inskrypcji na piramidach był arabski historyk Masudi, żyjący w X wieku. Określany jest jako „arabski Herodot”. Napisał m.in., że powierzchnie piramid pokryte są inskrypcjami wykonanymi przez dawne cywilizacje, które już długo nie istnieją. Z kolei historyk Makrizi z XIV wieku powołał się na wcześniejsze źródła, gdzie napisano:
Widzieliśmy powierzchnie dwóch wielkich piramid pokryte tekstami od góry do dołu. […] Były napisane znakami, których używały osoby w czasie wznoszenia budowli; litery są nieznane i nie da się ich zrozumieć.
Inni z kolei sugerowali, że piramidy były częściowo pokryte napisami greckimi. Europejski podróżnik William de Baldensel, wizytując Gizę w XIV wieku, dostrzegł na „dwóch wielkich piramidach” napisy wykonane w różnych językach.
Co napisano na ścianach piramid w Gizie?
Możemy zatem przyjąć, że faktycznie na piramidach w Gizie znajdowały się napisy. Ale jakiego typu były to inskrypcje i jak dużo ich było?
Reklama
Możemy wykluczyć, że boczne ściany piramid były pokryte nimi od góry do dołu. Świadczy o tym na przykład ciągle całkiem dobrze zachowana górna część piramidy Chefrena, sąsiadującej z piramidą Cheopsa. Bloki tworzące licówkę przetrwały do naszych czasów, ale w żadnej publikacji nie dotarłem do informacji na temat znajdujących się tam starożytnych inskrypcji.
Przyjrzyjmy się jednej z najbardziej prawdopodobnych możliwości. Wielka Piramida stała się na powrót (po okresie Starego Państwa) miejscem kultu w VI i V wieku p.n.e. Panowała wtedy XXVI dynastia faraonów, której władcy szczególną uwagę zwracali na zabytki epoki piramid.
Naukowcy są przekonani, że kult Cheopsa został wówczas wznowiony, a w świątyniach obok jego piramidy czuwali kapłani. Na płaskowyż musieli zatem ściągać pątnicy z całego kraju, którzy chcieli oddać cześć legendarnemu, ubóstwianemu zapewne faraonowi.
Świadectwem takich wizyt w ważnych miejscach były od tysiącleci i nadal są na półlegalne gryzmoły wykonane różnymi technikami. Takie przykłady znane są z Egiptu – na przykład z otoczenia najstarszej piramidy w Sakkarze.
Reklama
Należy sądzić, że al-Latif zobaczył na piramidzie właśnie takie gryzmoły. Były to po prostu imiona pielgrzymów i ich wrażenia na widok Wielkiej Piramidy. A nie rozumiał ich, bo zapisane zostały w języku egipskim, a część zapewne po grecku.
Ten drugi język upowszechnił się w Egipcie po podboju państwa faraonów przez Aleksandra Wielkiego w IV wieku p.n.e.
Ślad po inskrybowanych blokach zaginął. Zewnętrzne bloki Wielkiej Piramidy przepadły. A niewykluczone, że niektóre z tych notatek byłyby pomocne w poznaniu Wielkiej Piramidy i jej historii.
Źródło
Powyższy tekst stanowi fragment książki Szymona Zdziebłowskiego pt. Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności (Wydawnictwo Poznańskie 2023).
Najbardziej fascynująca budowla starożytnego świata
