Starożytny Rzym był imperium pełnym kontrastów, gdzie skrajna nędza sąsiadowała z trudnym do wyobrażenia bogactwem. Wystarczy powiedzieć, że aż 200 tysięcy obywateli Wiecznego Miasta było tak ubogich, że co miesiąc otrzymywało przydział darmowego ziarna. Z drugiej strony najzamożniejsi obywatele imperium wydawali astronomiczne sumy na swoje zachcianki. Oto jakim majątkiem dysponowali najbogatsi antyczni Rzymianie.
Zwykle można spotkać się z informacją, że najbogatszym starożytnym Rzymianinem był Marek Licyniusz Krassus. Polityk i wódz żyjący w latach 114-53 p.n.e. miał zgromadzić dobra warte około 200 milionów sesterców. W rzeczywistości jego majątek bladł jednak w porównaniu z bogactwem najzamożniejszych senatorów z I wieku n.e.
Reklama
Ranking najzamożniejszych Rzymian
Gnejusz Korneliusz Lentulus miał posiadać 400 milionów sesterców. Na tyle samo wyceniano wyzwoleńca Narcyza. Z kolei słynny mówca i filozof Seneka dorobił się podobno 300 milionów sesterców. Takim samym majątkiem mógł pochwalić się Pallas.
Starożytne źródła wymieniają jeszcze kilku senatorów, których majątek miał wynosić od 60 do 250 milionów sesterców. Według Pliniusza Starszego „najbiedniejszy” z nich Gajusz Cecyliusz Izydor w swoim testamencie pozostawił 4000 niewolników, 7200 wołów i ponad ćwierć miliona sztuk innego bydła. I to mimo, że wcześniej „wiele stracił w wojnach domowych”.
Bajecznie bogaci byli również najsłynniejsi rzymscy wodzowie. Zgodnie z tym, co pisze Garrett Ryan w książce Nagie posągi, brzuchaci gladiatorzy i słonie bojowe „po jednym ze swoich triumfów Pompejusz [Wielki] rozdał podwładnym 384 miliony sestercji, a następnie przekazał państwu 200 milionów”.
Z kolei Jeffrey A. Winters w publikacji Oligarchy podaje, że po zwycięstwie nad Galami Juliusz Cezar przywiózł do Rzymu łupy o wartości od 600 milionów do nawet 1,75 miliarda sesterców. Ilość złota, która zalała wówczas rynek sprawiła, że wartość cennego kruszcu w Wiecznym Mieście spadła aż o 25%
Reklama
Bogactwo cesarzy antycznego Rzymu
Rzecz jasna największe bogactwa mieli do swej dyspozycji rzymscy cesarze. Jeżeli wierzyć starożytnym przekazom lubujący się w zbytku Neron pewnego razu kazał przynieść sobie 10 milionów sesterców, aby zobaczyć jak wygląda taka ilość pieniędzy. W czasie swego 13-letniego panowania, jedynie na prezenty władca ten miał wydać aż 2,2 miliarda sesterców.
Kaligula z kolei podobno uwielbiał wylegiwać się na złotych monetach. Jego żona pojawiła się zaś na jednym z przyjęć obwieszona biżuterią o wartości 45 milionów sesterców.
Bajeczne wydatki rzymskiej elity
Biorąc przykład z imperatorów również „zwykli” rzymscy bogacze prowadzili niezwykle wystawny styl życia. Nie szczędzili przy tym grosza na wszelkiego rodzaju luksusy. Jak podaje Garrett Ryan:
Rzymska elita wydawała ogromne sumy na meble: Cyceron kupił za 500 tysięcy sestercji kredens z drewna cytrusowego, a jeden z jego przyjaciół zapłacił dwa razy więcej za stół. Równie wygórowane ceny osiągały najlepsze antyki. Pewien wybredny Rzymianin zapłacił okrągły milion sestercji za statuetkę wyrzeźbioną przez greckiego mistrza.
Jeszcze większe kwoty wydawano na wille i kamienice. Cyceron za 3,5 miliona sestercji kupił dom z widokiem na Forum, a jeden z jego współczesnych nabył sąsiednią posiadłość za 15 milionów
Reklama
Co te kwoty oznaczają w dzisiejszych pieniądzach?
Podane sumy można spróbować przeliczyć na współczesną walutę. Zgodnie z metodą zaproponowaną przez Alberta Angelę w książce Jeden dzień w starożytnym Rzymie sesterc z I wieku n.e. to równowartość jakieś trzech euro. Przy obecnym kursie daje to około 13 złotych.
Przyjmując taki przelicznik Gnejusz Korneliusz Lentulus zgromadził majątek o wartości 5,2 miliarda PLN. Z kolej Neron przepuścił na prezenty oszałamiające 28,6 miliarda złotych! Choć oczywiście to tylko bardzo luźna dywagacja.
Lepsze wyobrażenie o tym, jak wielkie majątki posiadali najbogatsi Rzymianie daje porównanie ich z zarobkami przeciętnych obywateli imperium. I tak szeregowy legionista przez większość I wieku p.n.e. otrzymywał rocznie zaledwie 900 sesterców. Z kolei wykwalifikowany robotnik z Pompejów mógł liczyć w latach 70. I wieku p.n.e. na maksymalnie cztery sesterce dziennie.
Zachowane źródła pozwalają przyjąć, że w II wieku n.e. czteroosobowa rzymska rodzina potrzebowała 1200 sesterców na godne życie. Z kolei dochód w wysokości 20 tysięcy sesterców rocznie zapewniał już przynależność do wyższej klasy średniej.
Bibliografia
- Alberto Angela, Jeden dzień w starożytnym Rzymie. Życie powszednie, sekrety, ciekawostki, Czytelnik 2020.
- Anthony Everitt, Hadrian and the Triumph of Rome, Recorded Books LLC 2011.
- Garrett Ryan, Nagie posągi, brzuchaci gladiatorzy i słonie bojowe, Dom Wydawniczy Rebis 2023.
- Jeffrey A. Winters, Oligarchy, Cambridge University Press 2011.
