W ponurym, przepełnionym pracą ponad siły, pełnym wyrzeczeń i tragedii świecie polskich chłopów nie było wiele miejsca na optymizm. Mieszkańcy dawnej wsi przede wszystkim się bali: nie tylko sił natury, głodu i świeckiego pana, ale też pana w...
Historia kryminalna, która rozegrała się w Warszawie w ostatnich dniach września 1938 roku była niby dość zwyczajna, a jednak jedyna w swym rodzaju. Wpływowy i zamożny architekt Zbigniew Gierszewski zginął we własnym mieszkaniu, od strzału oddanego...
Ciąża i poród wiązały się na dawnej polskiej wsi z ogromnym zatrzęsieniem przesądów i zabobonnych praktyk. Obawiano się zarówno wrogich guseł, jak i zwłaszcza prowokowania losu poprzez niewłaściwe zachowanie. Polscy chłopi oczekiwali, że ich żony...
6 czerwca 1932 roku przed warszawskim sądem ruszył proces Zyty Woronieckiej – zbiedniałej arystokratki, która związała się z oszustem pragnącym jej (nieistniejącego) majątku. I która, przez wiele miesięcy poniżana i niszczona psychicznie, wreszcie...
Dzisiaj aż trudno to sobie wyobrazić, ale jeszcze na przełomie XVIII i XIX wieku ogromna część, a zapewne nawet większość chat wiejskich w Polsce, w ogóle nie miała kominów wyprowadzonych ponad strzechę. Nad nalepą (a więc cokołem z gliny służącym...
Powiem wam, że zajmuję się publicystyką historyczną już prawie dwie dekady, i przez ten czas przynajmniej dziesiątki, jeśli nie setki razy wytykano mi pewien „błąd”. Zawsze trafia się serdeczny czytelnik, który daje mi znać, że jestem dyletantem, bo...
Na dawnej polskiej wsi panowało powszechne przeświadczenie, że odpowiedzialność za to, by dziecko urodziło się żywe, silne i zdrowe, spoczywa tylko na matce. Ona, przez nieostrożność, ignorowanie starych nakazów, złe instynkty czy choćby błądzące...
Podczas II wojny światowej w Górach Sowich powstało przynajmniej sześć podziemnych kompleksów wchodzących w składa tajemniczego przedsięwzięcia o kryptonimie „Riese”. Na polecenie władz III Rzeszy w tajemnicy stworzono ogromną sieć korytarzy i komór...
Miejsce akcji to Skolimów. Kiedyś odrębna wieś, dzisiaj część Konstancina-Jeziorny, położona zaledwie kilka kilometrów od krańcowej stacji warszawskiego metra – Kabaty. Rzecz dzieje się 4 lutego 1922 roku, chwilę po godzinie dziewiątej...
Na wczesnej Słowiańszczyźnie nikt nie wybijał metalowych monet. Nie robiły tego ani starszyzny, ani pierwsze państwa czy wodzostwa. Już pod koniec VIII wieku na ziemie Słowian zaczęły jednak docierać znaczne ilości srebrnych pieniędzy. Przez długi...
Żadna inna zbrodnia w całej historii przedwojennej Polski nie odbiła się tak szerokim echem jak sprawa Rity Gorgonowej. Guwernantki, która związała się ze swym pracodawcą, nie zdołała jednak wzbudził sympatii jego nastoletniej córki. Wreszcie...
Przez całe średniowiecze niemal w ogóle nie używano takich map, jakie znamy dzisiaj – wskazujących dokładne położenie miejscowości, trasy między nimi, granice państw. No i przede wszystkim: praktycznych, przeznaczonych do codziennego zastosowania w...
30 stycznia 1938 roku na komendę policji w Łodzi wparowała zdesperowana kobieta, raportująca, że właśnie otrzymała list od porywaczy. Trzy dni wcześniej Maria Zajdlowa zgłosiła zaginięcie 12-letniej córki Zosi. Teraz przyniosła odręczną wiadomość, w...
Jeden z wybitnych badaczy nowożytnej Polski napisał swego czasu, że w chłopskich chatach, przynajmniej w dobie renesansu, nigdy nie brakowało żywności, nie było głodu. Dowodem powszechnej obfitości zasobów miałby zaś być jeden konkretny obyczaj...
Jeszcze w czerwcu 1936 roku Wanda Parylewiczowa była powszechnie szanowaną siostrą poległego bohatera i żoną jednego z najbardziej wpływowych urzędników w regionie. W lipcu siedziała za kratami, zza których już nigdy miała nie wyjść. Oto jak zaczęła...
Wyobraźmy sobie pana X. Postać fikcyjną, ale tylko w tym sensie, że nie znamy jego personaliów… i że nie było to jeden Pan, ale zdecydowanie większa liczba podobnych mu, poznańskich „dżentelmenów”. To mężczyzna w średnim wieku, zapewne...
Dawna wieś znała wyłącznie porody domowe. I wyłącznie takie w asyście członków społeczności, bez pomocy fachowych akuszerek czy lekarzy, przybyłych spoza gromady. Do rozwiązania dochodziło na ogół w izbie. W niektórych regionach pozwalano, by mąż...
Bezpośrednio po odzyskaniu przez Polskę niepodległości na wsi niemal żadnych toalet. Nie licząc byłego zaboru pruskiego, wszędzie chodzono za stodołę, do chlewu, pod krzaczek. A nie do osobnego, specjalnie wzniesionego budynku z siedziskiem...
Polska królowa zbiła ogromną fortunę. Dzisiaj nikt by jej nie pochwalił za to, do czego się posunęła
Doskonale poinformowany sekretarz Ludwiki Marii Gonzagi, żony dwóch polskich królów, kolejno Władysława IV Wazy i Jana Kazimierza, twierdził, że w ostatnich latach życia tak zarabiała łącznie do 370 000 złotych polskich. Dzisiaj byłoby to ponad...
Wejście do tradycyjnej chaty chłopskiej – takiej sprzed ponad 100 czy nawet 200 lat – nie było przedsięwzięciem łatwym. U schyłku XIX wieku bardzo obrazowo pisał o tym architekt osiadły w Krakowie, Maciej Moraczewski.
