Już od wczesnego średniowiecza źródła wzmiankowały istnienie ludzi stojących na czele świeckiego społeczeństwa: może poniżej królów, książąt czy wodzów, ale przed całą resztą populacji. Określano ich mianem szlachetnych, nobiles. Nie należy jednak...
Dzisiaj zarówno ściany, okiennice, kolumny krużganków, jak i dachy zamku na Wawelu mają stonowane barwy. Rezydencja, w której 500 lat temu mieszkali Zygmunt Stary i Bona Sforza wyglądała jednak zupełnie inaczej. Dzisiaj mogłaby się wydać pstrokata i...
Nie istniał wspólny model rodziny właściwy dla całej średniowiecznej Europy. To, ile osób zamieszkiwało pod jednym dachem i ile dzieci wychowywała typowa para, zmieniało się zależnie od regionu, czasu, zamożności, a w dużym stopniu też od...
Szczyt rozwoju demograficznego i gospodarczego średniowiecznej Europy przypadł na początek XIV stulecia. Kontynent był już wówczas wyraźnie przeludniony, a przy ówczesnym poziomie rozwoju rolnictwa coraz trudniej było wyżywić jego mieszkańców...
We wczesnym średniowieczu poziom analfabetyzmu przekraczał zapewne 95%. Do końca epoki, w całym społeczeństwie kontynentu nigdy nie spadł raczej poniżej 80%. I to przy uwzględnieniu, że wielu ludzi potrafiących czytać, nie umiało samodzielnie...
Pomysł, by wszystkie daty znanej historii układać w jednym ciągu i nadawać im wspólną numerację od konkretnego momentu (zaczynającego chociażby „naszą erę”), obecnie wydaje się zupełnie oczywisty, a nawet nieodzowny. Takie rozwiązanie było jednak...
Jaką dokładnie długość miała średniowieczna mila? Ile mierzył łokieć, a ile stopa, piędź albo sążeń? Na żadne z tych pytań nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi. To fakt, który sam w sobie bardzo wiele mówi o rzeczywistości dawnych wieków.
Przez większość średniowiecza ogół mieszkańców Europy z powodzeniem radził sobie bez dokładnych czasomierzy. Zapotrzebowanie na precyzję na dobre wzrosło dopiero u schyłku epoki, w okresie rozwoju rzemiosła i handlu oraz nasilania się dalekosiężnych...
W średniowieczu przytłaczająca większość populacji poświęcała życie zdobywaniu żywności. Uprawa roli, hodowla, rybołówstwo i łowiectwo łącznie odpowiadały za sporo ponad 90% tego, co dzisiaj nazywamy produktem krajowym brutto. Pomimo tak wielkiej...
Obyczaje związane z pogrzebem przez tysiąc lat zmieniły się nie do poznania. Dzisiaj takie ceremonie są w krajach słowiańskich podniosłe i pełne smutku. We wczesnym średniowieczu nasi odlegli przodkowie postępowali jednak… o wiele bardziej swobodnie.
Krajobraz późnośredniowiecznej Europy był usiany zamkami. Ruiny wielu przetrwały kolejne stulecia, podsycając romantyczne, dalece przejaskrawione czy wprost fałszywe wyobrażenia o życiu, jakie niegdyś toczyło się w ich murach. Dzisiaj mało kto zdaje...
Przeliczenie pieniędzy używanych w średniowieczu na dzisiejsze kwoty nastręcza trudności, ale nie jest niemożliwe. Porównując siłę nabywczą, a zwłaszcza realny koszt wyżywienia teraz i przed wiekami, da się w przybliżeniu określić ile były warte...
Władze austriackie doskonale rozumiały symboliczną rolę zamku na Wawelu. Bezpośrednio po rozbiorach, gdy Kraków, wraz ze sławną rezydencją królów, dostał się w ich ręce, zaczęto usuwać ślady jego dawnej roli i adaptować wzgórze do celów wojskowych...
W krajach zachodnich o historii opowiada się często tak, jakby w średniowieczu rozgrywała się ona głównie w Europie. Niemal cały nacisk jest kładziony na wydarzenia kształtujące losy Anglii, Francji, Włoch czy Niemiec. Przy takiej perspektywie łatwo...
Wielkie wędrówki ludów, niewydolność administracji, władcy niezdolni udźwignąć swoich obowiązków, rozkład armii. Przyczyny upadku starożytnego Rzymu można wymieniać długo. Ostatnio w nauce coraz głośniej mówi się o jeszcze jednej, której dawniej...
„Na Ziemi jedni się modlą, inni walczą, inni z kolei pracują. Wszyscy są jednak złączeni i nie można ich rozerwać. Na funkcji każdych, zasadza się praca pozostałych” – pisał na początku XI stulecia Adalberon, biskup francuskiego Laon. Panuje opinia...
Zamek na Wawelu pozostawał ważnym symbolem aż do upadku pierwszej Rzeczpospolitej. Od przełomu XVI i XVII wieku nie mieszkał w nim jednak żaden król Polski. Główna rezydencja monarsza została przeniesiona do Warszawy przez Zygmunta III Wazę. Zarazem...
Europejska instytucja małżeństwa, opisywana często jako ostoja tradycji, nie odwołuje się wcale do wzorców tak odległych i trwałych, jak niektórzy sądzą. Przez większość średniowiecza małżeństwo było zupełnie czym innym niż dzisiaj. Nie było też...
„Bieg życia każdego śmiertelnika liczy się w chwilach, godzinach, dniach, miesiącach, latach, wiekach” – pisał w 725 roku Beda Czcigodny w jednym z najstarszych łacińskich traktatów poświęconych mierzeniu czasu. W innym miejscu wspomniał też o nawet...
Bona Sforza była pierwszą Włoszką wyniesioną na polski tron. I trafiła nad Wisłę akurat w chwili, gdy finalizowano przebudowę spektakularną przebudowę zamku na Wawelu czerpiącą pełnymi garściami z renesansowych wzorców przyjętych za Alpami. Monarsze...
Reklama
Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Wawel. Biografia, Warcholstwo czy Cywilizacja Słowian. Jego najnowsza książka to Życie w chłopskiej chacie (2024). Strona autora: KamilJanicki.pl.
Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.