Mieszkaniec doliny Pandższiru

Dolina Pandższir. To tam zginęło 60% wszystkich sowieckich ofiar wojny w Afganistanie

Strona główna » Historia najnowsza » Dolina Pandższir. To tam zginęło 60% wszystkich sowieckich ofiar wojny w Afganistanie

Dolina Pandższiru była nieustannie atakowana, oficjalnie można przeczytać o dziewięciu dużych ofensywach w jej rejonie. Żadna nie zakończyła się pokonaniem mudżahedinów i wyparciem ich z doliny. Oto jak swoją wizytę w miejscu najbardziej krwawych walk z okresu sowieckiej inwazji na Afganistan opisuje były operator GROM-u Naval.

To dla mnie pod względem turystycznym jedno wielkie haram. Miałem to szczęście, że jeden z patroli odbyłem prawie w turystycznym nastroju, do takiego właśnie „zakazanego” miejsca. Gdzie i po co… to nie powinno was obchodzić, ale część roboty polegała na wjeździe do prowincji Pandższir.


Reklama


W pobliżu naszego przejazdu znajdował się grób Ahmada Szacha Masuda, zwanego Lwem Pandższiru. Miałem więc możliwość odwiedzić miejsce pochówku tego dowódcy wojskowego i polityka, przez wielu uważanego za narodowego bohatera Afganistanu. Większość mieszkańców stanowią tu Tadżycy, zresztą sam Masud też był Tadżykiem.

Miejscowa ludność posługuje się językiem dari, który jest afgańską odmianą perskiego. Dopiero dziś doszukuję się w ich życzliwości powiązania z tym, czego doznałem wśród Persów w Iranie, łączą ich wspólne korzenie i to widać w ich zachowaniu.

Mauzoleum Ahmada Szacha Masuda, zwanego Lwem Pandższiru. Fotografia z książki Świat na celowniku.

Niezdobyta dolina

Pandższir to nazwa prowincji, rzeki i doliny, co od czego pochodzi, nie wiem, ale chcę się skupić na dolinie – bo to niesamowite miejsce, nie tylko z geograficznego, ale i strategicznego punktu widzenia.

Dolina rozdarta jest na pół rzeką Pandższir i przez lata była centralnym miejscem zaciekłych walk pomiędzy wojskami ZSRR a afgańskimi mudżahedinami, które toczyły się tu w czasie okupacji Afganistanu w latach 1979–1989.


Reklama


Dolina Pandższiru była nieustannie atakowana, oficjalnie można przeczytać o dziewięciu dużych ofensywach w jej rejonie.  Żadna nie zakończyła się pokonaniem mudżahedinów i wyparciem ich z doliny.

W walkach tych poniosło śmierć blisko 60 proc. żołnierzy radzieckich, którzy w ogóle zginęli podczas wojny w całym Afganistanie. Więc pomyślcie sobie, co czuliśmy, wjeżdżając w krętą drogę wijącą się zgodnie z biegiem rzeki, ograniczoną pionowymi ścianami z litej skały.

Tekst stanowi fragment nowej książki Navala pt. Świat na celowniku (Bellona 2021).

Prawdziwa sielanka

Jadąc doliną, nie dało się nie mówić o geografii i pięknie miejsca… To, co pozostawiła tam wojna, jest niesamowite i przerażające, bo w każdym z miejsc wskazujących na walkę stoją i straszą po dziś dzień spalone poradzieckie czołgi, ciężarówki, wozy pancerne i armaty, wszystko nieruszone, no, może zepchnięte z drogi na pobocze.

Ten widok do dziś przypomina o tym, jak wysoką cenę płacono za wjazd do doliny.

Z każdym z tych miejsc wiąże się tragiczny los wielu młodych Sowietów rzuconych w wir wojny, cholera wie, za co mieli walczyć. Będąc żołnierzem, ma się świadomość, co działo się z tymi chłopcami podczas ataku, po prostu nie mieli tu jak się bronić, a co dopiero walczyć.

Ale nas nie ruszał nikt, jechaliśmy przez przyjazny kraj, dzieci nam machały, dorośli kłaniali się w pas, a mijane wojskowe bazy, jak by to napisać… były na wpół otwarte. W tej prowincji panowała istna sielanka.


Reklama


Amerykanie powywlekali na umocnienia zbudowane z „hesco bastionów” łóżka i opalali się w najlepsze. Tam, gdzie my stacjonowaliśmy, w Kandaharze, taki obrazek i zachowanie były nie do pomyślenia.

Tu również talibowie nie byli w stanie podczas walk w latach 90. ubiegłego wieku pokonać Lwa Pandższiru, więc i teraz ich tu nie było. Po wojnie z Rosjanami rozgorzała tu wojna domowa i trwała w najlepsze między talibami a Sojuszem Północnym.

Mieszkaniec doliny Pandższiru
Mieszkaniec doliny Pandższiru na fotografii z książki Świat na celowniku.

Dwa dni przed atakiem na World Trade Center i Pentagon dokonano udanego zamachu na Masuda, o który posądzono Al-Kaidę. Masud został pochowany w dolinie, na wzgórzu obok rodzinnej wsi. Pewnie historia Afganistanu potoczyłaby się inaczej, gdyby nad tą doliną nadal czuwał Lew Pandżisziru.

Przeczytaj też o epidemiach, które zdziesiątkowały radziecką armię w Afganistanie. Czy to przez nie ZSRR przegrał wojnę?

Źródło

Powyższy tekst stanowi fragment książki Navala pt. Świat na celowniku. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Bellona w 2021 roku.

Tytuł, lead oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst został poddany podstawowej obróbce korektorskiej.

Nowa książka Navala już w sprzedaży

Autor
Naval
6 komentarzy

 

Dołącz do dyskusji

Jeśli nie chcesz, nie musisz podawać swojego adresu email, nazwy ani adresu strony www. Możesz komentować całkowicie anonimowo.


Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Kamil Janicki

Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Wawel. Biografia, Warcholstwo czy Cywilizacja Słowian. Jego najnowsza książka toŚredniowiecze w liczbach (2024).

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.