Dziesięć przykazań dla polskich chłopów. Takie "złote" rady dawał im XIX-wieczny ziemianin

Strona główna » XIX wiek » Dziesięć przykazań dla polskich chłopów. Takie "złote" rady dawał im XIX-wieczny ziemianin

Szanuj fortunę i kochaj ziemię twoją. Nie kradnij sobie czasu, służbie płacy, strawy ni okrasy, a dobytkowi paszy. Nie pożądaj na skromnej niwie twojej świetnych zysków bankierskich. To tylko niektóre z przykazań dla polskich chłopów, jakie opublikowano w 1888 roku na łamach „Gazety Rolniczej”. Autorem był rzecz jasna szlachcic.

Tygodnik, który ukazywał się w Warszawie od 1862 roku był w drugiej połowie XIX wieku jednym z najbardziej opiniotwórczych periodyków przeznaczonych dla mieszkańców wsi Królestwa Polskiego.


Reklama


Poza wszelkiego rodzaju poradami z dziedziny uprawy roli sporo miejsca poświęcano na jego łamach listom nadesłanym przez czytelników. Właśnie w tej rubryce na początku lutego 1888 roku znalazły się przykazania dla chłopów.

Jak podawała redakcja, ich autorem był jeden ze znanych ziemian, który zastrzegł sobie „bezimienność”, czemu też z „żalem czyniono zadość”.

Przy kopaniu kartofli (Józef Eismont/domena publiczna).
Przy kopaniu kartofli (Józef Eismont/domena publiczna).

Chłopski dekalog

Na wstępie autor pisał, że „oszczędność, praca i przezorność” miały pomóc biednym rolnikom uwolnić się od długów. Dalej zaś znajdował się chłopski dekalog w wyobrażeniu szlachcica. Oto jak się prezentował:

1) Nie będziesz obciążał ziemi Twojej długiem wymagalnym, którego by sama w Twoim ręku, spłacić nie zdołała.

2) Nie będziesz brał pieniędzy ani podpisu bliźniego Twego bez zupełnej pewności oddania długu.

3) Pamiętaj, abyś terminów święcie dotrzymywał.

4) Szanuj fortunę i kochaj ziemię Twoją.


Reklama


5) Nie zabijaj mienia Twego ryzykownymi wkładami.

6) Nie gospodaruj na oślep wedle wzorów cudzych. Ucz się z przykładów i książek, a stosuj podług rozsądku własnego.

7) Nie kradnij sobie czasu, służbie płacy, strawy ni okrasy, a dobytkowi [zwierzętom] paszy.

8) Nie mów bliźniemu Twemu fałszywego świadectwa o powodzeniu gospodarki twojej.

9) Nie pożądaj na skromnej niwie Twojej świetnych zysków bankierskich.

10) Ani blasku, ani sławy, ani zbytku, ani żadnej rzeczy która z wielkiego świata jest.

Uboga chłopska rodzina. Rysunek z drugiej połowy XIX wieku (domena publiczna).
Uboga chłopska rodzina. Rysunek z drugiej połowy XIX wieku (domena publiczna).

Na koniec anonimowy autor dodawał jeszcze jedną radę: „Będziesz miłował zagrodę Twoją nade wszystko, a pracował na szacunek współobywateli twoich”.

Przedrukowane w wielu gazetach

Biorąc pod uwagę wielką skalę analfabetyzmu wśród mieszkańców polskiej wsi trudno powiedzieć ilu rolników rzeczywiście miało okazję zapoznać się z chłopskim dekalogiem.


Reklama


Na pewno spotkał się on ze zainteresowaniem ówczesnej prasy. Przedrukowało go bowiem kilka tytułów. W kwietniu 1888 roku donoszono nawet, że przykazania:

(…) wyszły obecnie w formie nader ozdobnej we Lwowie pt. „Najtańsze i niezawodnie najskuteczniejsze lekarstwo przeciw biedzie, które powinno znajdować się w każdej apteczce domowej”. Rzecz ta sprzedaje się na korzyść miejscowych powodzian, a ponieważ, jak nam donoszą, rozchodzi się szybko, przysporzy więc nieco grosza biedakom.

Bibliografia

  • „Gazeta Rolnicza” 1888.
  • „Korespondent Rolniczy, Handlowy i Przemysłowy” 1888.
  • „Słowo” 1888.
Autor
Rafał Kuzak

Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.