Jeden z najczarniejszych dni Wojska Polskiego po II wojnie światowej. Szczera relacja dowódcy z Afganistanu

Strona główna » Historia najnowsza » Jeden z najczarniejszych dni Wojska Polskiego po II wojnie światowej. Szczera relacja dowódcy z Afganistanu

„Dwóch naszych niestety poległo na miejscu, mają rozległe obrażenia wewnętrzne, z nosów, uszu, ust – zewsząd płynie im krew”. Takie słowa zanotował w swoim dzienniku Marcin Szymański. 21 sierpnia 2008 roku okazał się jednym z najtragiczniejszych dni dla Wojska Polskiego od czasu zakończenia II wojny światowej.

Marcin Szymański w 2008 roku dowodził 1 Batalionem Piechoty Zmotoryzowanej w 12 Brygadzie Zmechanizowanej. Był to jeden z pierwszych w pełni uzawodowionych oddziałów Wojska Polskiego. Oficer na początku roku dowiedział się, że wraz ze swoimi podkomendnymi zostanie wysłany do Afganistanu.


Reklama


Atak na konwój

Podczas misji Szymański prowadził dziennik, opisując codzienność polskich żołnierzy w górach Hindukuszu. Na jego kartach znalazła się również relacja na temat dramatycznych wydarzeń, do jakich doszło 21 sierpnia 2008 roku w pobliżu wsi Shawal – miejscowości oddalonej o około 20 kilometrów od bazy Ghazni, gdzie stacjonowały nasze wojska.

Marcin Szymański (po lewej) na fotografii wykonanym podczas misji w Afganistanie. Zdjęcie z książki Na sprzedanej wojnie (materiały prasowe).
Marcin Szymański (po lewej) na fotografii wykonanym podczas misji w Afganistanie. Zdjęcie z książki Na sprzedanej wojnie (materiały prasowe).

Jak czytamy w książce Na sprzedanej wojnie, misja Afganistan po południu tego dnia Szymański został wezwany do dowództwa. Gdy dotarł na miejsce dowiedział się, że:

Nieopodal przeklętej wioski spawaczy zaatakowano nasz konwój. Duży ładunek eksplodował pod HMMWV – chłopaki mieli włączony zakłócacz sygnału, ale tym razem talibowie nas przechytrzyli.


Reklama


Odbiornik inicjujący był wyciągnięty na długim kablu poza zasięg urządzenia zakłócającego… Cholera. Dwóch naszych niestety poległo na miejscu, mają rozległe obrażenia wewnętrzne, z nosów, uszu, ust – zewsząd płynie im krew.

„To ilu macie wreszcie tych zabitych?”

Pojazdem jechało łącznie pięciu saperów. Poza zabitymi było jeszcze dwóch poważnie rannych. Jedynie dowódca drużyny wyszedł cało z ataku.

Artykuł powstał w oparciu o książkę Marcina Szymańskiego pt. Na sprzedanej wojnie, misja Afganistan  (Bellona 2022).
Artykuł powstał w oparciu o książkę Marcina Szymańskiego pt. Na sprzedanej wojnie, misja Afganistan (Bellona 2022).

Zgodnie z tym co pisał w swoim dzienniku Szymański: „Łukasz jest w ciężkim stanie, ale jego serce pracuje, Zbyszek kilkakrotnie odchodzi i wraca do życia. Jego serce traci rytm, momentami ustaje”. Tragizm sytuacji potęgowało to, że nie było „w pobliżu nikogo, kto mógłby im pomóc”.

Amerykański śmigłowiec medyczny był w stanie dotrzeć na miejsce dopiero za pół godziny. Wszystkie maszyny wykonywały bowiem w tym czasie inne misje.


Reklama


Szymański, starając się ocalić swoich ludzi, skontaktował się nawet z pułkownikiem Johnem Johnsonem – dowódcą 4 Brygady, w skład której wchodził polski kontyngent. Amerykanin obiecał co prawda pomóc, ale nie mógł zagwarantować „że przyspieszenie ewakuacji będzie możliwe”. W tym czasie:

Zbyszek jeszcze parę razy schodzi z tego świata i do niego powraca. Z brygady dzwoni jakiś poirytowany medyk.

– To ilu macie wreszcie tych zabitych? Dwóch czy trzech? – Przejmuję słuchawkę. – Chłopie, ten człowiek zmarł już kilka razy od czasu naszej pierwszej rozmowy! Zapisz dwóch i daj nam spokój!

Jeden z naszych HMMWV zniszczonych podczas ataku talibów. Zdjęcie i podpis z książki Na sprzedanej wojnie (materiały prasowe).
Jeden z naszych HMMWV zniszczonych podczas ataku talibów. Zdjęcie i podpis z książki Na sprzedanej wojnie (materiały prasowe).

Odliczam minuty od posłania nine linera [dziewięciopunktowego meldunku], śmigłowiec jest w drodze, ale to jeszcze o wiele za długo, zanim dotrze na miejsce. Nagle pojawia się przypadkowa szansa. Z Bagram akurat lecą w tę stronę dwie nasze transportowe siedemnastki. Mogą być na miejscu za pięć minut.

„Jedna z najtrudniejszych w życiu decyzji”

Mimo że na pokładzie śmigłowców Mi-17 nie było urządzeń do podtrzymywania życia liczyła się każda minuta. W związku z tym zdecydowano o skierowaniu ich na miejsce ataku.

Po rozmowie z ratowniczką, która prowadziła reanimację rannych, Szymański musiał podjąć „jedną z trudniejszych w życiu decyzji”:

(…) rokujący na przeżycie ranny wraz z ratownikiem i większością sprzętu ma być wniesiony na pokład śmigłowca… Zbyszek z częścią sprzętu, z pomocnikiem ratownika i niestety mocno już niestabilną pracą serca czeka na amerykański MEDAVAC.

Liczą się minuty, musimy skupić wysiłek na jednym poszkodowanym. Po drugiego za kilkanaście minut przyleci UH-60 ze specjalistami na pokładzie, być może się uda… Jest źle, mogę wybrać wyłącznie mniejsze zło – jest szansa uratować jednego z nich, wciąż łudzę się, że może obaj jakimś cudem to przeżyją.

Przykra powinność wygłoszenia kilku zdań po śmierci towarzyszy broni
Przykra powinność wygłoszenia kilku zdań po śmierci towarzyszy broni. Zdjęcie i podpis z książki Na sprzedanej wojnie (materiały prasowe).

Tragiczny bilans

W chwili startu jeden z polskich śmigłowców został ostrzelany przez talibów, ale „na szczęście nieskutecznie”. Dzięki szybkiej operacji, jaką ranny Polak przeszedł w bazie Bagram, udało się ocalić jego życie. Jego kolega nie miał tyle szczęścia.

Amerykański śmigłowiec medyczny dotarł do drugiego z rannych Polaków dopiero po kilkunastu minutach. Gdy wreszcie wylądował okazało się, że zabrał na pokład „niestety już trzech poległych żołnierzy. Misja MEDAVAC otrzymuje status »casevac« – staje się ewakuacją ciał”. 21 sierpnia 2008 roku zapisał się w historii jako jeden z najczarniejszych dni dla polskiej armii od czasu zakończenia II wojny światowej.

Przeczytaj również o historii Osamy bin Ladena. Jak przedsiębiorca budowlany i milioner został najsłynniejszym terrorystą świata?


Reklama


Dziennik dowódcy grupy bojowej

Bibliografia

Autor
Daniel Musiał

Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Kamil Janicki

Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Wawel. Biografia, Warcholstwo czy Cywilizacja Słowian. Jego najnowsza książka to Życie w chłopskiej chacie (2024). Strona autora: KamilJanicki.pl.

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.