Lenin chciał, aby po śmierci pochowano go obok matki w Piotrogrodzie. Tego samego pragnęła jego żona Nadieżda Krupska. Ciało wodza rewolucji zostało jednak zabalsamowane i wystawione na widok publiczny. Do dzisiaj można je oglądać w mauzoleum na Placu Czerwonym. Zdecydowało o tym kierownictwo partii ze Stalinem na czele. O tym dlaczego przyszłemu czerwonemu carowi tak bardzo zależało na takiej demonstracji pisał profesor Richard Pipes w książce Rosja bolszewików.
Lenin zmarł wieczorem 24 stycznia 1924 roku. Oprócz rodziny i lekarzy jedynym świadkiem jego ostatnich chwil był Bucharin. Natychmiast po otrzymaniu wiadomości Zinowiew, Stalin, Kamieniew i Kalinin pośpieszyli do Gorek na motorowych saniach; reszta kierownictwa dojechała później pociągiem.
Reklama
Dlaczego Trockiego nie było na pogrzebie?
Stalin, który prowadził pochód do łóżka zmarłego przywódcy, podniósł jego głowę, przycisnął do serca i ucałował. Nazajutrz Dzierżyński napisał krótkie zawiadomienie o śmierci Lenina, ostrzegając ludność, żeby nie wpadała w „panikę”, bo GPU będzie musiał dokonać masowych aresztowań.
W dniu śmierci Lenina Trocki był przejazdem w Tyflisie – udawał się na wakacje do uzdrowiska Suchumi na Kaukazie. O zgonie wodza dowiedział się nazajutrz z zaszyfrowanej depeszy podpisanej przez Stalina. W odpowiedzi na jego telegraficzne zapytanie Stalin poinformował, że pogrzeb odbędzie się w sobotę 26 stycznia.
Dodał też, że ponieważ Trocki nie zdąży na pogrzeb, Politbiuro uważa, że nie powinien zmieniać planów, lecz jechać dalej do Suchumi . Pogrzeb odbył się jednak w niedzielę. Trocki oskarżył później Stalina, że celowo wprowadził go w błąd, aby nie mógł wziąć udziału w uroczystości.
Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.
Zarzut ten jest jednak bezpodstawny. Lenin zmarł w poniedziałek, a Trocki otrzymał wiadomość we wtorek rano. Podróż z Moskwy do Tyflisu zajęła mu trzy dni. Gdyby natychmiast zawrócił, najpóźniej w piątek dotarłby do Moskwy, a więc zdążyłby na pogrzeb, nawet gdyby odbył się w sobotę.
Trocki jednak, z niewyjaśnionych nigdy powodów, poszedł za radą Stalina i pojechał do Suchumi. Tam wygrzewał się na słońcu, podczas gdy w skutej mrozem Moskwie stara gwardia niosła trumnę z ciałem Lenina. Jego nieobecność wywołała powszechne zdziwienie i zgorszenie.
Reklama
Pochówek „na rosyjską modłę”
Zastanawiano się, co zrobić ze szczątkami Lenina. W testamencie, którego na razie nie opublikowano, Lenin wyraził życzenie, aby pochowano go obok matki w Piotrogrodzie. Tego samego pragnęła Krupska. W liście do „Prawdy” sprzeciwiła się zdecydowanie kultowi Lenina – nie życzyła sobie żadnych pomników, uroczystości, a więc i żadnego mauzoleum.
Przywódcy partii mieli jednak inne plany. Politbiuro omawiało kwestię zabalsamowania Lenina na wiele miesięcy przed jego śmiercią. Pomysł ten popierali zwłaszcza Stalin i Kalinin, którzy chcieli, aby zmarły przywódca został pochowany „na rosyjską modłę”. Potrzebowali ciała Lenina wystawionego na widok publiczny, aby podtrzymywać wśród ludu wiarę zakorzenioną w prawosławiu, że szczątki świętych nie podlegają rozkładowi.
Żaden z nich, z wyjątkiem ich wspólnego wroga, Trockiego, nie był szerzej znany. O Stalinie, który zdążył już dzięki biurokratycznym intrygom zdobyć władzę niemal dyktatorską, słyszało niewielu. Martwy, a więc niemy, ale fizycznie obecny Lenin stałby się namacalnym symbolem wiary, której był prorokiem, i zapewniłby zabalsamowania szczątków Lenina i wystawienia ich w mauzoleum na placu Czerwonym podjęto mimo zastrzeżeń Bucharina i Kamieniewa.
Komisja nieśmiertelności
Ciało Lenina wystawiono na widok publiczny w Sali Kolumnowej Domu Związków Zawodowych, gdzie obejrzały je dziesiątki tysięcy ludzi. 26 stycznia Stalin wygłosił mowę pogrzebową. Używając cerkiewnych kadencji, których nauczył się w seminarium, przysięgał w imieniu partii, że wypełni przykazania Lenina. W niedzielę 27 stycznia ciało wodza złożono w tymczasowym drewnianym mauzoleum.
Reklama
Niestety, już w marcu, z nadejściem wiosny, zwłoki zaczęły się rozkładać. Krasin, który kierował organizacją pogrzebu, wierzył w zmartwychwstanie i zaproponował zamrożenie ciała. Z Niemiec sprowadzono specjalne urządzenie do tego celu, ale pomysł okazał się niepraktyczny.
Potem Dzierżyński, którego zadaniem było wiedzieć wszystko, zdobył informację, że pewien anatom z Charkowa, Władimir Worobiow, wynalazł nowe metody konserwacji żywych tkanek. Po długich dyskusjach kierownictwo postanowiło powierzyć mu zabalsamowanie Lenina.
Kierowany przezeń zespół nosił nazwę Komisji Nieśmiertelności. Przy pomocy asystenta Worobiow przez trzy miesiące wymieniał wodę w komórkach ciała zmarłego na roztwór chemiczny własnego pomysłu.
Związek ten miał nie parować przy normalnej temperaturze i wilgotności, niszczyć bakterie i grzyby oraz neutralizować skutki fermentacji. Balsamowanie zakończono pod koniec lipca i w następnym miesiącu ciało wystawiono w nowym drewnianym mauzoleum.
Komunistyczna relikwia
W 1930 roku zastąpiono je granitowym, które uroczyście odsłonił Stalin; stało się ono miejscem kultu popieranego przez państwo. W 1939 roku na polecenie Stalina 22 naukowców oddelegowano do laboratorium zajmującego się zmumifikowanym Leninem, którego ciało, mimo usilnych starań, nadal podlegało procesom chemicznym. Zastosowano najnowocześniejsze metody, aby powstrzymać dalszy rozkład i zmiany wyglądu mumii.
Tak oto bolszewicy, pięć lat wcześniej wśród głośnych bluźnierstw i szyderstw obnażający fałsz relikwii prawosławnych świętych, stworzyli własną relikwię. W przeciwieństwie do cerkiewnych świętych, których trumny nie zawierały nic prócz kości i szmat, ich bóg, jak przystało epoce nauki, składał się z alkoholu, gliceryny i formaliny.
Reklama
Ostatni tom monumentalnej trylogii
