Nowożytność

Przez setki lat los dzieci polskich chłopów ulegał tylko niewielkim zmianom. Schyłek XVII wieku i stulecie XVIII przyniosły jednak znaczne pogorszenie doli najmłodszych mieszkańców wsi. Zachowane relacje nie pozostawiają wątpliwości co do tego jak...

Członkowie elit zachodniej i południowej Europy znali nowożytną Polskę głównie z opowieści, zresztą często zakłamywanych. Rzeczpospolitą ukazywano jako kraj osobliwy, nawet barbarzyński. Podróżnicy chętnie wyciągali na wierzch wady, nie zalety. A...

Niewielu ludzi w dziejach Rzeczpospolitej Obojga Narodów mogło poszczycić się takim awansem społecznym jak Adam Kotowski. Zaczynał dosłownie z niczym, a pod koniec życia zaliczał się do grona najzamożniejszych ludzi w kraju. Oto, jak wyglądała droga...

Gdańsk aż do połowy XVIII wieku stanowił najludniejsze i najbogatsze miasto Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Jednocześnie dysponował największą siłą militarną. O tym ostatnim, rzadko podnoszonym aspekcie pisze doktor Radosław Sikora w książce pt...

Obraza szlacheckiego honoru wymagała satysfakcji. Jeśli jednej ze stron nie wystarczyły solenne gwarancje, że wszystko było ledwie nieporozumieniem, chętnie decydowano się na pojedynek. Ten w czasach Rzeczpospolitej Obojga Narodów był często, jak...

Niezależnie od zamożności, pod względem prawnym szlachta Rzeczypospolitej była sobie równa. Nie istniały – jak to było w innych częściach Europy – wyższe i niższe poziomy szlachectwa. Mylił się jednak ten, kto sądzi, że wśród braci herbowej panowała...

Gdzie znajdowały się ziemie o kluczowym znaczeniu w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej? Jacek Komuda na kartach swojej nowej książki pisze o „rdzeniach” czy też „klejnotach” Korony i Litwy sprzed kilku stuleci. To były, w jego ocenie, prowincje...

Żaden inny rejon Rzeczpospolitej Obojga Narodów nie mógł się równać bogactwem z tą prowincją. Obszar diametralnie różnił się od pozostałej części kraju nie tylko zamożnością. O tym dlaczego tak się działo pisze doktor Radosław Sikora w książce pt...

Renesansowa rezydencja królów na Wawelu, którą do dzisiaj można podziwiać na szczycie sławnego wzgórza, nie została wzniesiona ani na raz ani od zera. Początkowo nie podjęto wcale jakiejś prawdziwie wielkiej inwestycji. Zadłużony król Aleksander...

Na początku XVIII wieku, w toku wielkiej wojny północnej, zajęty przez Szwedów zamek na Wawelu został strawiony przez pożar. Zachowały się wprawdzie mury – istniejące do teraz – ale wnętrza, stropy, okna czy dachy zostały w większości niemal...

„Państwo bez stosów” – pisze się powszechnie i z dumą na temat Rzeczpospolitej szlacheckiej. Określenie można znaleźć w niemal każdym podręczniku szkolnym do historii, używano go w kampaniach politycznych, cytował je nawet Jan Paweł II w kazaniu...

Husaria słynęła ze swej niezwykłej siły ofensywnej. Sukcesy odnoszone przez nią na nowożytnych polach bitew nie byłyby jednak możliwe bez odpowiedniej ochrony. O tym, jak sprawdzały się zbroje skrzydlatych kawalerzystów pisze Kuba Pokojski.

Wojna trzydziestoletnia była najbardziej niszczycielskim konfliktem w dziejach nowożytnej Europy. Konflikt, którego główną osią była rywalizacja Habsburgów z rządzoną przez Burbonów Francją odmienił oblicze kontynentu. O skutkach, jakie przyniosły...

Filip II Habsburg władał imperium, nad którym nigdy nie zachodziło słońce. Po tym jak w 1580 roku udało mu się zasiąść na portugalskim tronie, król Hiszpanii uznał, że przyszła pora na podbój Anglii. Przygotowania trwały wiele lat, a zgromadzona...

„Jacku, jaka jest i jaka była w XVII wieku różnica między nami a Moskalami?” – pyta Jacek Bartosiak, popularny publicysta znany przede wszystkim z komentarzy związanych ze strategią i geopolityką Jacka Komudę – historyka i pisarza. To wstęp do ich...

Pod koniec XVIII wieku aż 85 procent francuskiej populacji mieszkała na wsi, z czego dwie trzecie zajmowały się uprawą roli. Należy jednak podkreślić, że tylko niespełna połowa chłopów pracowała na ziemi, która należała do nich. O tym jak wyglądały...

Wizja unii polsko-kozackiej, asymilacja elit dawnej Rusi, kulisy powstania Chmielnickiego i obraz Kozaczyzny daleki od tego, co wyobrażał sobie Henryk Sienkiewicz. O tym wszystkim opowiada historyk i pisarz Jacek Komuda na kartach książki Rozmowy o...

Kiedy w latach 60. XVII wieku Ludwik XIV rozpoczął przebudowę niewielkiego dworku myśliwskiego w Wersalu, powiedział architektowi Louisowi Le Vau, że projektowany gmach ma być „bardzo, bardzo duży”. Efekt końcowy prac okazał się imponujący. Nowa...

Profesor Juwal Noach Harari podkreśla, że Rzeczpospolita Obojga Narodów oraz Republika Zjednoczonych Prowincji były „pierwszym demokratycznym eksperymentem na dużą skalę”. Los obu państw potoczył się jednak diametralnie inaczej. O tym dlaczego jego...

Skład albo skarbiec znakomitych sekretów ekonomii ziemiańskiej Jakuba Kazimierza Haura, wydany po raz pierwszy drukiem w 1689 roku, to – zgodnie z tytułem – niezrównane kompendium poglądów i porad typowych dla szlachty żyjącej ponad 300 lat temu...

Kiedy 17 września 1787 roku 39 delegatów podpisywało tekst konstytucji Stanów Zjednoczonych „ojcowie założyciele” mieli nadzieję, że dokument będzie spełniać swą funkcję chociaż przez jedno pokolenie. Od uchwalenia amerykańskiej ustawy zasadniczej...

Jakub Kazimierz Haur nie jest postacią, którą dzisiaj pamiętałby ktoś poza specjalistami. Ale chyba niesłusznie. Właściwie nikt nie zrobił tyle dla odmalowania realiów życia na szlacheckim folwarku z perspektywy samych ziemian, co ten zaradny (a...