Nowożytność

Kiedy w latach 60. XVII wieku Ludwik XIV rozpoczął przebudowę niewielkiego dworku myśliwskiego w Wersalu, powiedział architektowi Louisowi Le Vau, że projektowany gmach ma być „bardzo, bardzo duży”. Efekt końcowy prac okazał się imponujący. Nowa...

Profesor Juwal Noach Harari podkreśla, że Rzeczpospolita Obojga Narodów oraz Republika Zjednoczonych Prowincji były „pierwszym demokratycznym eksperymentem na dużą skalę”. Los obu państw potoczył się jednak diametralnie inaczej. O tym dlaczego jego...

Skład albo skarbiec znakomitych sekretów ekonomii ziemiańskiej Jakuba Kazimierza Haura, wydany po raz pierwszy drukiem w 1689 roku, to – zgodnie z tytułem – niezrównane kompendium poglądów i porad typowych dla szlachty żyjącej ponad 300 lat temu...

Kiedy 17 września 1787 roku 39 delegatów podpisywało tekst konstytucji Stanów Zjednoczonych „ojcowie założyciele” mieli nadzieję, że dokument będzie spełniać swą funkcję chociaż przez jedno pokolenie. Od uchwalenia amerykańskiej ustawy zasadniczej...

Jakub Kazimierz Haur nie jest postacią, którą dzisiaj pamiętałby ktoś poza specjalistami. Ale chyba niesłusznie. Właściwie nikt nie zrobił tyle dla odmalowania realiów życia na szlacheckim folwarku z perspektywy samych ziemian, co ten zaradny (a...

Rozpoczęta 19 kwietnia 1775 roku wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych była jednym z najistotniejszych momentów w nowożytnej historii świata. Napięcie między mieszkańcami kolonii a Londynem narastało latami. O tym dlaczego ci pierwsi...

Okres od drugiej połowy XVI do XVII stulecia stanowił szczyt potęgi Hiszpanii. Ogromne imperium kolonialne, nad którym nigdy nie zachodziło słońce, przynosiło Madrytowi kolosalne zyski dzięki płynącym z Nowego Świata olbrzymim ilościom cennych...

20 września 1519 roku z portu Sanlúcar wypłynęła flotylla złożona z pięciu okrętów, którą dowodził Ferdynand Magellan. Był to początek jednej z najsłynniejszych wypraw w dziejach ludzkości. Kiedy trzy lata później rejs dobiegł końca do Hiszpanii...

Husaria święciła swoje triumfy w XVI i XVII wieku. Wraz z postępującym upadkiem Rzeczpospolitej również znaczenie skrzydlatej kawalerii stawało się coraz mniejsze. W XVIII wieku była ona już tylko wojskiem paradnym. Oto kiedy dokładnie po raz...

Kawaleria Rzeczpospolitej Obojga Narodów budzi odruchowo skojarzenie ze skrzydlatą husarią. Bardziej obeznani z tematem wymienią jeszcze jazdę pancerną zwaną również kozacką, lisowczyków, dragonów czy rajtarów. Mało kto jednak pamięta o...

W pierwszej połowie XVII wieku licząca zaledwie 1,25 miliona mieszkańców Szwecja stała się prawdziwym europejskim mocarstwem. Było to zasługą niezwykle sprawnie działającej machiny wojennej stworzonej przez króla Gustawa II Adolfa. O reformach...

Dzięki swym licznym triumfom husaria stała się symbolem nowożytnej polskiej wojskowości. Jednocześnie skrzydlata kawaleria obrosła wieloma mitami. Oto fakty na temat słynnej jazdy, które warto znać.

Husaria przez dwa stulecia odnosiła spektakularne triumfy w bitwach z często wielokrotnie liczniejszym przeciwnikiem. Uzbrojeni w długie kopie skrzydlaci jeźdźcy stanowili prawdziwą zmorę dla piechoty wroga, która w bezpośrednim starciu była skazana...

Towarzysze husarscy, z reguły wywodzący się z zamożnej szlachty posesjonatów, stanowili kręgosłup chorągwi skrzydlatej jazdy. W teorii byli równi hetmanowi, a nawet królowi. To właśnie oni spełniali rolę współczesnych oficerów. Na ich barkach...

Hiszpanie potrzebowali zaledwie kilkudziesięciu lat, aby podbić większość terenów Ameryki Środkowej i Południowej. Stworzone przez Madryt imperium kolonialne przetrwało blisko 400 lat. Oto dlaczego przybyszom z Półwyspu Iberyjskiego udało się tak...

Zachowane źródła, ale też publikacje naukowe, często zakłamują obraz życia dworskiego doby renesansu w zamku na Wawelu (i we wszelkich innych miejscach pobytu króla). Jest w nich mowa głównie o bezpośrednim otoczeniu najjaśniejszego pana. A więc na...

Dowódcą roty husarskiej był rotmistrz. Z reguły kandydatów na rotmistrzów przedstawiał królowi hetman wielki. Rotmistrz dowodził chorągwią, odpowiadał za dyscyplinę podległych mu husarzy oraz przekazywanie żołdu w ręce towarzyszy. To on nadzorował...

Harówka trwająca nawet 20 godzin na dobę. Głodowa dieta i wysokie podatki płacone właścicielom ziemskim. Życie milionów japońskich chłopów w epoce Tokugawa było ciągłą walką o przetrwanie. Tak 300 lat temu wyglądała codzienność mieszkańców wsi w...

Szwedzki król Gustaw II Adolf był bez wątpienia jednym z największych wodzów XVII-wiecznej Europy. Wielokrotnie prowadził swoje wojska do spektakularnych triumfów. Nigdy też nie uchylał się od walki na pierwszej linii. Za swoją brawurę zapłacił...

Pospolite ruszenie, a więc formacja zbrojna złożona nie z zawodowców, ale z mas nieprzeszkolonej i nieprzygotowanej do walki szlachty, było rozwiązaniem nader archaicznym już u schyłku średniowiecza. W Polsce przetrwało jednak do samego końca...

Hiszpańscy konkwistadorzy potrzebowali zaledwie kilkudziesięciu lat, aby zbudować olbrzymie imperium kolonialne w „Nowym Świecie”. Przynosiło ono niewyobrażalne wręcz bogactwa, potworną cenę za co płaciła rdzenna ludność Ameryki. O tym jaki los...

Na początku XVI wieku dynastia Jagiellonów znajdowała się u szczytu potęgi. Jej przedstawiciele zasiadali nie tylko na tronie Polski i Litwy, ale również Czech oraz Węgier. Zdecydowanie nie było to w smak cesarzowi Maksymilianowi I z dynastii...

Podboje prowadzone w pierwszych dekadach XVI wieku przez Hernanda Korteza, Francisca Pizarro oraz ich następców sprawiły, że Hiszpania zdobyła ogromne posiadłości w Ameryce Środkowej i Południowej. Sukcesy konkwistadorów okupione były jednak...

Kiedy w XVII wieku Japonia wkroczyła w długotrwały okres stabilizacji i pokoju, a także znikło zagrożenie zagraniczne, wojownicy stali się zbędni. Oprócz stłumienia kilku powstań chłopskich, nielicznych przypadków konieczności walki o honor panów i...

Od początku XVII wieku polska lekka jazda cieszyła się dużym uznaniem w armii cesarskiej z racji posiadanego doświadczenia wojskowego i zaangażowania po stronie katolickiej. Tak było w pierwszych latach wojny trzydziestoletniej, choć w gronie...

Tokugawa Ieyasu, to jedna z najważniejszych postaci w długiej historii Japonii. Po tym, jak w 1603 roku rozprawił się z przeciwnikami, jego ród dzierżył faktyczne władzę nad krajem kwitnącej wiśni przez ponad ćwierć tysiąclecia. O człowieku, który...