Życie dawnych chłopów stanowiło ciągłą walkę o przetrwanie. Zaledwie około połowa wiejskich dzieci osiągała pełnoletność. Na tych, którym się to udało czekało kilkadziesiąt lat harówki w pocie czoła. Oczywiście o ile nie padli ofiarą choroby lub...
Zofia Opalińska pochodziła z jednego z najpotężniejszych rodów Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Ojciec był wojewodą wielkopolskim, brat z czasem został zaś marszałkiem nadwornym koronnym. Nic więc dziwnego, że o jej rękę ubiegało się wielu kandydatów...
Wielu spośród najsłynniejszych polskich intelektualistów doby nowożytnej – jak choćby Andrzej Frycz Modrzewski czy Piotr Skarga – wypowiadało się wylewnie na temat potencjału, roli i możliwości kobiet. Ludzie, na których cześć wciąż...
Zgodnie z tradycją sięgającą czasów Władysława Jagiełły na polskim dworze król i królowa zawsze pożywiali się osobno. Mieli nie tylko odrębne spiżarnie i piwnice, ale też kuchnie – z innymi pomieszczeniami i kadrą. W każdej z nich potrawy...
Pod koniec września 1794 roku insurekcja kościuszkowska chyliła się ku upadkowi. W kierunku Warszawy zbliżały się dwa silne rosyjskie korpusy generałów Fersena i Suworowa. Kiedy wojska tego pierwszego 4 października sforsowały Wisłę Tadeusz...
Szczególnym pokazem unikatowej obyczajowości, jaką wytworzyła szlachecka, sarmacka kultura w Polsce, były pogrzeby ludzi wysokiego stanu. Pompa, jaka towarzyszyła ostatniej drodze pana herbowego, dziwiła i zachwycała postronnych. Z kolei otoczka...
Wcześni Słowianie nie mieli jednego, ściśle ustalonego kalendarza, który znajdowałby zastosowanie na ogromnych obszarach, jakie zasiedlali. Naukowcy znają łącznie setki słowiańskich nazw miesięcy, sięgających epoki średniowiecza lub wczesnych czasów...
Za sprawą Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza obrońcy Zbaraża stali się symbolem bohaterstwa i hartu ducha. Mimo że przeciwnik posiadał ogromną przewagę to załoga twierdzy stawiała czoła wojskom Chmielnickiego od 10 lipca aż do 22 sierpnia 1649...
W Trylogii Henryka Sienkiewicza Jerzy Michał Wołodyjowski, to pierwsza szabla Rzeczpospolitej i uosobienie wszelkich cnót rycerskich. Podobnie jak było w przypadku Jana Skrzetuskiego, pisarz nie wymyślił swojego bohatera od zera. Dzielny obrońca...
Starożytne Chiny pod niemal każdym względem, który da się wyrazić w liczbach, dorównywały Cesarstwu Rzymskiemu lub je prześcigały. W przeciwieństwie do starożytnego Rzymu „Państwo Środka” jednak nie upadło. Wiodło prym wśród organizmów politycznych...
Od przeszło stulecia panuje opinia, że naczelną przyczyną kryzysu i upadku demokracji szlacheckiej, a w konsekwencji też Rzeczpospolitej Obojga Narodów, była zasada jednomyślności. Nie jest to prawdą. Liberum veto, a więc uprawnienie każdego...
Żadna inna stolica nowożytnej Europy nie ucierpiała tak mocno w wyniku katastrofy naturalnej, jak Lizbona 1 listopada 1755 roku. Potężne trzęsienie ziemi, a następnie tsunami obróciły w perzynę znaczną część portugalskiej stolicy, pociągając za sobą...
Pogrążone w kryzysie państwo Kawalerów Mieczowych stało się w połowie XVI wieku areną zmagań o dominację w Europie Wschodniej. Podbój lub podporządkowanie Inflant, a więc ziem obecnej Łotwy i Estonii, miały kluczowe znaczenie zarówno dla cara Iwana...
W czasach średniowiecznych oraz nowożytnych wierzono, że porządek i spokój da się zagwarantować tylko dzięki bezwzględnej surowości kar. Tak rozumowano w każdym razie w miastach, w odniesieniu do plebejuszy, nie zaś przedstawicieli szlachty...
Podpisany 19 października 1466 roku drugi pokój toruński zakończył prowadzoną od 1454 roku wojnę Kazimierza Jagiellończyka z Krzyżakami. Dzięki zwycięstwu nad zakonem do Korony wróciły ziemia michałowska i chełmińska oraz Pomorze Gdańskie. W efekcie...
Zamek na Wawelu nie został zdobyty siłą przez zewnętrznego agresora ani za czasów dynastii Piastów, ani w epoce Jagiellonów. Po raz pierwszy stało się to dopiero w stuleciu XVII. Pomimo nikłych szans obrońcy stawili niezwykle zaciekły opór.
Pierwsze domy bankowe pojawiły się w Europie u schyłku średniowiecza. W XV wieku prym wiedli, pochodzący z Florencji Medyceusze. Ich metody finansowe i księgowość cechowały się jednak niechlujnością, a na porządku dziennym były kradzieże i złe...
W 1655 roku, po błyskawicznej napaści z północy i szybkiej rejteradzie króla Jana Kazimierza Wazy na Śląsk, niemal cała Polska wpadła w ręce Szwedów. Karol X Gustaw wkroczył do Rzeczpospolitej w drugiej połowie lipca, a już 19 października był na...
W XVII stuleciu, po krótkim okresie reformacyjnego wzmożenia, katolicyzm odzyskał w Polsce pełen prymat. Był to już jednak katolicyzm bardzo różny od tego, jaki znano w czasach przed Lutrem i Kalwinem. Zwłaszcza życie religijne szlachciców uzyskało...
Podczas wizyty na Wawelu trudno oprzeć się wrażeniu, że jest tam… zaskakująco pusto. Poza zamkiem górnym, a więc dawną siedzibą monarchów, i katedrą obszar wzgórza w większości nie ma zabudowy, stanowi zielony trawnik obsadzony klombami. Dawniej...
Według podręczników szkolnych nowożytną Polską aż do rozbiorów rządziła szlachta. To jednak pewne uproszczenie. Faktyczna demokracja szlachecka stanowiła ustrój z czasów pokoju i prosperity gospodarczej. Po serii niszczycielskich konfliktów...
We wrześniu 1609 roku armia króla Zygmunta III Wazy rozpoczęła oblężenie Smoleńska. Rosyjska załoga nie miała jednak zamiaru się poddać i wojska polskiego monarchy utknęły pod murami twierdzy. W tej sytuacji car Wasyl Szujski zdecydował się wysłać...
O szlacheckim parlamentaryzmie pisze się często jako o wielkim, choć zaprzepaszczonym osiągnięciu przedrozbiorowej Polski. Opisuje się go też jako niezaprzeczalny powód do dumy z dokonań dawnej polskiej szlachty. Można się spotkać z opiniami, że...
Odzyskanie Smoleńska, utraconego w 1611 roku, było jednym z najważniejszych celów polityki moskiewskiej w latach 20. XVII wieku. Rosjanie uznali, że doskonałym momentem na atak będzie bezkrólewie po śmierci Zygmunta III Wazy. Pod koniec 1632 roku...
W średniowieczu głównymi towarami eksportowymi Europy Środkowej były bydło oraz rudy metali. Z nastaniem XVI wieku sytuacja uległa jednak zmianie. Na zachodzie kontynentu znacznie wzrosły ceny zboża. Miało to ogromny wpływ na życie milionów chłopów...
Chińczycy strzegli tego sekretu przez wieki. Tak w Europie poznano tajniki produkcji „białego złota”
Chińska i japońska porcelana była niezwykle poszukiwanym towarem na dworach nowożytnych europejskich monarchów. Mimo wielu prób przez stulecia nikomu w Starym Świecie nie udało się poznać sekretu wytwarzania tego „białego złota”. Na przełom trzeba...
Struktura społeczności wiejskiej i panujące w niej stosunki były o wiele bardziej skomplikowane, niż mogłoby to wynikać ze świadectw odwiedzających kraj cudzoziemców, którzy spodziewali się najgorszego, więc powielali to, co znaleźli w relacjach...
Jeśli ktoś pamięta dzisiaj o Bartłomieju Paprockim, to tylko z racji jego niezwykle wpływowych prac heraldycznych, zgłębiających rzekomą genezę polskich herbów szlacheckich. Paprocki miał też jednak inne pasje i dyskusyjne dokonania. Był na przykład...
Dynastia Ming rządziła Chinami przez blisko trzy stulecia. Okres między drugą połową XIV a pierwszymi dekadami XVII wieku zapisał się w historii Państwa Środka jako czas dobrobytu, kiedy kraj cieszył się rozbudowanym handlem wewnętrznym i kwitnącym...
W roku 1768 szlachta ziemi krakowskiej przystąpiła do konfederacji barskiej – zbrojnej rebelii przeciwko Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i wojskom rosyjskim, stanowiącym na tym etapie podporę jego panowania. Zaciekłe walki trwały przeszło...