Przeliczenie pieniędzy używanych w średniowieczu na dzisiejsze kwoty nastręcza trudności, ale nie jest niemożliwe. Porównując siłę nabywczą, a zwłaszcza realny koszt wyżywienia teraz i przed wiekami, da się w przybliżeniu określić ile były warte pieniądze używane na przykład 600 lat temu. Można też zestawić zarobki ówczesnych mieszczan i rycerzy z pensjami dzisiejszych Polaków.
Wszystkie poniższe porównania kwot zostały wyliczone metodą tak zwanej trofy. Opisałem ją w mojej nowej książce pt. Średniowiecze w liczbach, a także w TYM artykule.
Reklama
Sowite pensje urzędników w średniowieczu
W odniesieniu do mieszkańców polskich miast z czasów średniowiecza najwięcej można powiedzieć na temat zarobków osób zatrudnianych przez władze: zarówno do zadań urzędowych, jak i rzemieślniczych.
Zgodnie z zestawieniem przygotowanym przez przedwojennego historyka gospodarki Juliana Pelca w Krakowie główny pisarz czy też notariusz miejski otrzymywał na początku XV wieku gażę roczną na poziomie 1800 groszy. Jego zastępca zarabiał z kolei 700 groszy.
Pierwsza kwota odpowiada około 108 000 PLN w dzisiejszych pieniądzach druga zaś 42 000. Jak widać główny pisarz zarabiał bardzo godziwie, także jak na XXI-wieczne standardy – w przeliczeniu 9000 PLN na miesiąc.
Na tym zresztą jego faktyczne wynagrodzenie się nie kończyło. Z późniejszych źródeł wiadomo, że urzędnicy mogli też liczyć na różne premie w naturze, na przykład na pół baryłki wina i 6 kapłonów z okazji Wielkanocy albo na dziczyznę (całą sarnę) przy okazji Bożego Narodzenia.
Reklama
Kto zarabiał najmniej i najwięcej w średniowiecznych miastach?
Główny cieśla zatrudniany przez władze zarabiał 1250 groszy rocznie (75 000 PLN na rok, 6250 PLN na miesiąc). O wiele słabiej wynagradzano trębaczy i masztalerzy, a więc stajennych. Ci pierwsi mogli liczyć na zarobek na poziomie nieco ponad 400 groszy (25 000 PLN na rok, 2080 PLN na miesiąc). Drudzy dostawali ponad 600 groszy rocznie (37 500 PLN na rok, 3120 PLN na miesiąc).
Na samym dole drabiny zarobków byli jednak czeladnicy i robotnicy niewykwalifikowani, angażowani do różnych prac naprawczych i budowlanych zlecanych przez władze miejskie.
Dostawali oni zwykle 1, czasem 2 grosze dziennie. Jeśli więc pracowali nawet przez wszystkie dni w roku poza świętami, co zwykle było nieprawdopodobieństwem, w najbardziej typowym przypadku mogli uzyskać łącznie tylko 240 groszy (14 400 PLN na rok, 1200 PLN na miesiąc).
Na przeciwległym biegunie znajdował się miejski zegarmistrz, opłacany dużo lepiej nawet od głównego notariusza. Człowiek, który miał dbać o to, by w mieście zawsze wybijała właściwa godzina, zarabiał 2200 groszy rocznie (132 000 PLN na rok, 11 000 PLN na miesiąc).
Reklama
Zarobki szlachty w średniowiecznej Polsce
Pewne wyobrażenia o bogactwie polskich elit dają zeznania z drugiej połowy XV stulecia składane w poznańskim konsystorzu, sądzie kościelnym.
Wynika z nich, że w latach 1471–1478 12% szlachciców zaliczało się do grupy najbiedniejszej: uzyskiwali roczne dochody na poziomie poniżej 1440 groszy, a więc w przybliżeniu mniejsze niż 100 000 dzisiejszych PLN. 18% waćpanów zarabiało od 1441 do 2880 groszy rocznie (100 000–200 000 PLN).
Historyk Jan Szymczak ocenia, że właśnie 2880 groszy, czy też 60 grzywien, stanowiło „próg średniej zamożności w tym czasie”, przynajmniej w gronie nobiles. 70% członków wielkopolskiej elity znajdowało się powyżej niego.
Ponad jedna czwarta wszystkich panów, konkretnie 26% ogółu, deklarowała, że zarabiają od 2881 do 7200 groszy rocznie (maksymalnie 500 000 PLN). Tyle samo było nobilów uzyskujący od 7201 do 28 800 (500 000–2 000 000 PLN).
Reklama
Ponad nimi plasowała się już sama śmietanka wysoko urodzonych. 11% szlachciców mogło się pochwalić dochodami na poziomie sięgającym od 28 801 do aż 288 000 groszy (do 20 000 000 PLN rocznie!).
Wreszcie było względnie wąskie, choć nie tak wąskie jak można by sądzić, grono ludzi naprawdę najbogatszych. Według akt konsystorskich 7% szlachty w latach 70. XV stulecia zarabiało powyżej 288 000 groszy – 20 000 000 PLN – na rok.
Historia średniowiecza, jakiej jeszcze nie było
Powyższy artykuł powstał na podstawie najnowszej książki Kamila Janickiego pt. Średniowiecze w liczbach. Pozycja już dostępna w księgarniach. Dowiedz się więcej na Empik.com.
