Policjanci służby śledczej podczas szkolenia. Fotografia przedwojenna.

Poradnik przedwojennego policjanta. Zasady pracy śledczej w II Rzeczpospolitej wprawiają w osłupienie

Strona główna » Międzywojnie » Poradnik przedwojennego policjanta. Zasady pracy śledczej w II Rzeczpospolitej wprawiają w osłupienie

Policja w przedwojennej Polsce stale zmagała się z brakami kadrowymi i niedoborem funduszy. Warunki były siermiężne, a wykształcenie i przygotowanie funkcjonariuszy często wprost żenująco niskie. Nic więc dziwnego, że uciekano się do metod pracy i instrukcji, które nawet 100 lat temu musiały się wydawać dalece archaiczne.

W przedwojennej Polsce ukazało się kilka różnych podręczników przeznaczonych dla funkcjonariuszy dochodzeniówki.


Reklama


Jednym z najważniejszych, a przy okazji najciekawszych, bo zdradzających doraźne szczegóły pracy policjanta, jest broszura Służba śledcza. Pytania i odpowiedzi z 1925 roku. Ukazała się ona nakładem warszawskiej księgarni F. Hoesicka, ale na zlecenie i potrzeby Komendy Głównej.

141 pytań i odpowiedzi. Przedwojenna broszura policyjna

Publikacja liczy niespełna 40 stron, ale zdołano zmieścić na niej łącznie 141 wątków. Każdy został – zgodnie z tytułem – ubrany w formę krótkiego pytania z konkretną odpowiedzią.

Warszawski policjant pomaga staruszce przejść przez ulicę. Fotografia z 1925 roku (domena publiczna).
Warszawski policjant pomaga staruszce przejść przez ulicę. Fotografia z 1925 roku (domena publiczna).

Publikacja mogła służyć podczas przygotowań do egzaminów policyjnych, ale też na co dzień, jeśli początkujący funkcjonariusz czuł się zagubiony w swojej pracy. Z racji skrótowej formy książeczka była jednak pełna ogólników i pustych frazesów.

Oto 10 wybranych paragrafów, rzucających światło na realia pracy śledczej przed stuleciem, a także na ówczesne przesądy i uprzedzenia, jakie charakteryzowały system sprawiedliwości.


Reklama


Treść kolejnych punktów pochodzi bezpośrednio z broszury Służba śledcza. Pytania i odpowiedzi. Nagłówki zostały w miarę potrzeby skondensowane i przeredagowane dla większej czytelności. Ich sens odpowiada jednak oryginałowi.

Jakie przyrządy powinien mieć przy sobie policjant, udając się na prowadzenie dochodzenia?

„Notatnik z ołówkiem, kajdanki z kłódeczkami, taśmę mierniczą, szpagat, pieczęć osobistą, blok daktyloskopijny. kawałek folii, proszek cynkowy z pędzlem, lupę i lampę elektryczną” (pytanie 41, strona 11).

Nowa powieść Ryszarda Ćwirleja osadzona w przedwojennym Poznaniu. Błyskotliwa zagadka kryminalna i wciągający obraz życia w dwudziestoleciu międzywojennym: Ofiara twoim przeznaczeniem (Czwarta Strona 2023).

Jakie powinno być zachowanie policjanta prowadzącego dochodzenie?

„Winno być nacechowane spokojem, rozwagą i zastanowieniem się” (pytanie 46, strona 12).

Do czego powinien dążyć prowadzący dochodzenie i co winien w nim wyjaśnić?

„1) Kto popełnił przestępstwo. 2) Jakie? Czym? Z kim? Kiedy? Gdzie? Dlaczego? I jak przestępstwo spełniono” (pytanie 47, strona 12).


Reklama


Przy pomocy czego sprawdza się tożsamość osobową przestępców?

„[Portret pamięciowy jest stosowany] jedynie jako środek pomocniczy przy identyfikacji, a to z powodu pewnych zmienności cech zewnętrznych przestępcy, jak: uwłosienia, wyglądu twarzy, łatwych sztucznych zmian powierzchowności” (pytanie 6, strona 4).

„Najpewniejszym środkiem sprawdzania tożsamości osoby jest daktyloskopia. (…) [Polega ona] na tym pewniku, że nie ma dwóch ludzi, którzy mieliby jednakowe linie papilarne” (pytania 12-13, strona 5).

Czy fotografia może służyć jako pewny środek identyfikacyjny?

„Nie, gdyż przestępcy często zmieniają swój wygląd zewnętrzny i udają różne ułomności ciała” (pytanie 11, strona 5).

W jaki sposób mogą złoczyńcy wprowadzić w błąd organy policji?

„Przez posługiwanie się specjalnym językiem złodziejskim, zmianę głosu, chodu, postawy i gestów” (pytanie 30, strona 8).

Policjanci służby śledczej podczas szkolenia. Fotografia przedwojenna.
Policjanci służby śledczej podczas szkolenia. Fotografia przedwojenna.

Co należy ustalić w celu wyświetlenia przyczyn śmierci?

„Z kim zmarły przed śmiercią obcował, kto go przed śmiercią widział i w jakich okolicznościach, w jakich warunkach spędził zmarły ostatnie godziny życia, kto mógł odnieść materialne korzyści z powodu jego- śmierci, czy nie jest kto w posiadaniu rzeczy zmarłego, które on miał przy sobie w ostatnim okresie życia, do kogo należą narzędzia śmierci, pozostawione na miejscu wypadku, na kogo i z jakiej przyczyny pada podejrzenie z krążących wieści i opinii publicznej” (pytanie 78, strona 19).

W jaki sposób dostarczamy psa policyjnego na miejsce przestępstwa?

„W dalszych odległościach furmanką, aby pies na miejsce wypadku przybył niezmęczony” (pytanie 56, strona 14).


Reklama


Czego należy szukać w domu złodzieja i co może go zdemaskować?

„Grube krótkie skarpetki, których w zimie używają, czarną materię na maskę lub gotową maskę, kawałek łoju, stearyny lub wosku, knot do sporządzenia świecy, klajster szewski lub klej do wyjmowania i wciskania szyb, wypchaną rękę z rękawiczką, cienki i silny sznur z hakiem, elektryczną latarkę, wytrychy i przyrządy do włamywania, liczne adresy wspólników albo ofiar, spisy miejscowości itp.” (pytanie 120, strona 31).

Czym jest hipnoza i jak działa?

[Stan hipnozy względnie sugestii osiąga się] przy pomocy wewnętrznego skupienia woli przejawionego w sile wzroku, oraz pewnych specjalnych ruchów ręki, skierowanych przeważnie na czoło lub kark hipnotyzowanego. (…)

Zahipnotyzowany może bezwiednie popełnić czyn poddany mu przez hipnotyzera — nawet zbrodnię. Zahipnotyzowany traci pamięć czynów popełnionych, działa on pewnie, z niezwykłą odwagą i dlatego tez niektórzy przestępcy dobrowolnie poddają się przestępcom hipnotyzerom (pytania 36-37, strona 10).

Fascynujący kryminał rozgrywający się na ulicach dawnego Poznania

Nowa powieść Ryszarda Ćwirleja osadzona w przedwojennym Poznaniu. Błyskotliwa zagadka kryminalna i wciągający obraz życia w dwudziestoleciu międzywojennym: Ofiara twoim przeznaczeniem (Czwarta Strona 2023).

WIDEO: Najbardziej wpływowa Polka XIX stulecia

Autor
Kamil Janicki

Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Kamil Janicki

Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Wawel. Biografia, Warcholstwo czy Cywilizacja Słowian. Jego najnowsza książka toŚredniowiecze w liczbach (2024).

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.