Średniowiecze

Kilka lat życia Władysława Łokietka pomiędzy jego wygnaniem, w następstwie przegranej rywalizacji o prymat z królem Czech (i następnie też Polski) Wacławem II, a powrotem do kraju stanowi okres pełen znaków zapytania. Świetnie scharakteryzował ten...

Niewiele lokalnych średniowiecznych bitew weszło na dobre do polskiej świadomości. Każdy kojarzy oczywiście Grunwald. Co poza tym? Na pewno jeszcze przegrane starcie pod Legnicą w roku 1241. Klęska księcia Henryka II Pobożnego przeszła do legendy. I...

Ludzie średniowiecza potrzebowali snu tak samo, jak ci dzisiejsi. Ale to jeszcze nie oznacza, że sypiali w taki sam, czy nawet podobny sposób, co my, w XXI wieku. To intrygujący temat – bądź co bądź chodzi o rzecz, na której nasz gatunek...

Przyszły książę śląski i krakowski Henryk Brodaty, urodzony między 1165 a 1170 rokiem, jako mniej więcej dwudziestopięcioletni mężczyzna ożenił się z bawarską księżniczką Jadwigą z domu hrabiów Andechs. Jego zapamiętano jako niedoszłego króla. Ją –...

Gdy w 1217 roku ruszyła piąta krucjata, skierowana do Egiptu, polski książę Leszek Biały – w imieniu swoim i innych piastowskich dynastów – w osobliwy sposób odmówił udziału w ekspedycji. Wymówka wymówką, ale nasi książęta tak naprawdę mieli na...

Na przełomie lipca i sierpnia 1409 roku relacje między Polską a państwem krzyżackim znalazły się na granicy wrzenia. Chyba właśnie wtedy, czyli najwyżej kilka tygodni przed wybuchem wielkiej wojny, która miała zaprowadzić dwie zwaśnione strony pod...

Żelazne pręty. Drewniane obręcze. Kubły pulpy papieru płótnowanego. Farby i tusz w wielu kolorach. Ręce i kunszt mistrzów rzemiosła – kowali, drukarzy i ludwisarza. Z tych materiałów wyłania się kula o średnicy około sześćdziesięciu centymetrów...

Według dzisiejszej doktryny katolickiej święci to wszyscy ludzie, którzy zasłużyli na zbawienie. Jak wyjaśniał papież Franciszek w podsumowaniu obrad synodu z 2018 roku termin może odnosić się zarówno do sławnych męczenników, jak i do „naszych...

W zmaganiach Bolesława Chrobrego z Henrykiem II na początku XI stulecia, najogólniej rzecz ujmując, stroną broniącą się byli Polacy, zaczepną zaś Niemcy. Warunki naturalne zdecydowanie sprzyjały obrońcom. Oto jak je wykorzystano, by doprowadzić...

Najbardziej charakterystyczną cechą średniowiecznego jadłospisu nie był ani niedobór mięsa ani ogólne ubóstwo zaopatrzenia. Badacze tematu podkreślają, że zjawiskiem najbardziej typowym była monotonia.

We wczesnośredniowiecznej Skandynawii już na pierwszy rzut oka można było rozpoznać wolnego człowieka. Każdy wiking był zobowiązany do noszenia przy sobie przedmiotu, który jasno dawał do zrozumienia, jak prezentuje się jego status społeczny.

Od późnej starożytności, a zwłaszcza w latach po upadku zachodniego Cesarstwa Rzymskiego, papiestwo co jakiś czas uciekało się do fałszerstw, aby podeprzeć swoje roszczenia do najwyższej pozycji w świecie chrześcijańskim. Oto po jakie sięgano...

Bitwa pod Grunwaldem nie przyniosła Polsce bezpośrednich korzyści terytorialnych, choć zapoczątkowała długi, powoli postępujący kryzys państwa zakonnego. W opinii większości historyków w ówczesnej sytuacji trudno było myśleć o lepszym rezultacie, a...

W gospodarce opartej niemal wyłącznie na rolnictwie, która dominowała w Europie tak w średniowieczu, jak i przez większość epoki nowożytnej, niezwykle ważną sprawą było określenie areału gruntów rolnych: a więc pól zajmowanych przez gospodarstwa...

Nowogród Wielki, którego początki sięgają, jak się zdaje, VIII stulecia, był północną bramą wielkiego szlaku handlowego, łączącego Skandynawię z Konstantynopolem. To w nim, nie zaś w Kijowie, zaczęła się historia Rusi. Absolutna koncentracja na...

Hipoteza, że drogi w Toskanii wytyczano ze względu na ich walory widokowe, sprawdza się w przypadku miasteczka nazywanego Manhattanem średniowiecza. San Gimignano liczy obecnie niespełna 8 tysięcy mieszkańców, ale zachowało charakter sprzed wieków...

Dzieje Japonii pełne są wewnętrznych konfliktów oraz wojen o władzę. Znacznie rzadziej mieszkańcy Nipponu mogli liczyć na okresy wewnętrznego spokoju. Najdłuższy z nich nosi miano Heian i trwał blisko 400 lat. O tym, co działo się wówczas w Kraju...

U schyłku VIII wieku Karol Wielki zbudował mocarstwo zdolne rywalizować ze swym poprzednikiem – antycznym cesarstwem rzymskim zachodu – nawet jeśli jego centrum znajdowało się teraz na północ od Alp. Rozpoczęła się druga epoka chrześcijańskiego...

Podróżnicy z Zachodu, zmierzający w późnym średniowieczu do Konstantynopola czy Ziemi Świętej, często byli zmuszeni zatrzymać się na pewien czas w Wenecji. Aby to jednak zrobić musieli posiadać bollettę – rzecz, której istnienie już setki lat temu...

Obecny system wyboru papieża funkcjonuje już tak długo, że często myśli się o nim odruchowo jako o mechanizmie odwiecznym, zawsze stanowiącym formułę działania Kościoła. Przez przeszło połowę całej historii chrześcijaństwa ojca świętego nie...

U schyłku starożytnego cesarstwa rzymskiego w imperium istniał złożony system pieniężny, z monetami wybijanymi ze złota, srebra oraz miedzi. Świat łaciński średniowiecza właściwie natychmiast odszedł od tak złożonego rozwiązania. Przez 800 lat w...

Zbiorcza nazwa ciemnych czy też mrocznych wieków została już w nauce dawno odrzucona. Dzisiaj wiadomo, że średniowiecze było w rzeczywistości epoką zmiany, ale nie fundamentalnego upadku. Jeśli historycy jakąś część tych czasów nazywają nadal...

Przed upowszechnieniem w Europie druku, a więc przed samym schyłkiem średniowiecza, nie można było realistycznie myśleć o tym, że na całym obszarze kultury łacińskiej będzie funkcjonować ten sam tekst Biblii. Długo nie można było liczyć nawet na to...

W latach 1245-1247 odbyła się pierwsza dobrze znana wyprawa europejskich wysłanników na dwór chana Mongołów w Karakorum. Do stolicy koczowniczego imperium, odległej od Rzymu o 9000 kilometrów, wyruszyli trzej franciszkanie: Jan di Piano Carpini, a...

Średniowieczny system pieniężny z dzisiejszej perspektywy robi wrażenie czarnej magii. Wydaje się absolutnie niezrozumiałą plątaniną odmiennych rozwiązań, określeń i przeliczników. Jego podstawowe reguły wcale jednak nie były aż tak skomplikowane...

Ogólnie rzecz biorąc w średniowieczu architektura murowana nigdy nie dominowała na tą drewnianą. Były jednak pewne obszary, gdzie rewolucja budowlana pełnego średniowiecza przybrała skalę prawdziwie spektakularną. Trudno o lepszy przykład niż...

Urodzony w 1020 roku Su Song bywa często nazywany chińskim Leonardem da Vinci. Biorąc jednak pod uwagę, że przyszedł on na świat ponad cztery stulecia wcześniej, to raczej genialnego Włocha, można by nazywać europejskim Su Songiem. Zwłaszcza o...

Surowy klimat, niedostatek pożywienia oraz ciężka praca mocno odbijały się na życiu mieszkańców Skandynawii we wczesnym średniowieczu. Badania archeologiczne jasno dowodzą, że ból był stałym elementem codzienności wikingów. Oto jakie konkretnie...