Średniowiecze

Angielski kronikarz John z Wallingfordu twierdził, że wikingowie, którzy osiedlili się w jego ojczyźnie, „czesali włosy codziennie, a kąpali się w każdą sobotę. Zmieniali też często ubrania i pielęgnowali ciało na wiele różnych sposobów”. Słowa te...

Powiem wam, że zajmuję się publicystyką historyczną już prawie dwie dekady, i przez ten czas przynajmniej dziesiątki, jeśli nie setki razy wytykano mi pewien „błąd”. Zawsze trafia się serdeczny czytelnik, który daje mi znać, że jestem dyletantem, bo...

Dysponujemy tylko nielicznymi wiarygodnymi relacjami na temat wikingów spisanymi we wczesnym średniowieczu. Jedną z najważniejszych jest ta pozostawiona przez arabskiego podróżnika Ibn Fadlana. Opisał on barwnie nie tylko wygląd wikingów, czy też...

Koniec świata, zwany przez wikingów ragnarök odgrywał kluczową rolę w nordyckiej mitologii. To właśnie przygotowując się na „zmierzch bogów” Odyn gromadził najlepszych poległych wojowników w Walhalli, aby w kluczowym momencie stanęli u jego boku. O...

Na wczesnej Słowiańszczyźnie nikt nie wybijał metalowych monet. Nie robiły tego ani starszyzny, ani pierwsze państwa czy wodzostwa. Już pod koniec VIII wieku na ziemie Słowian zaczęły jednak docierać znaczne ilości srebrnych pieniędzy. Przez długi...

Ragnar Lodbrok był bohaterem skandynawskich sag i kronik. Niemal wszystko, co o im opowiadano to legendy, choć niezwykle popularne i wpływowe. Ponoć był groźnym wojownikiem, który zapisał na swoim koncie spektakularne triumfy. W 845 roku miał nawet...

Gdy dogorywało cesarstwo rzymskie, miasta na wybrzeżu dzisiejszej Chorwacji miały już długą tradycję. W V wieku naszej ery Dalmacja przeszła pod władzę Konstantynopola, a wschodnia część imperium przetrwała najazdy barbarzyńców i kontynuowała...

Przez całe średniowiecze niemal w ogóle nie używano takich map, jakie znamy dzisiaj – wskazujących dokładne położenie miejscowości, trasy między nimi, granice państw. No i przede wszystkim: praktycznych, przeznaczonych do codziennego zastosowania w...

Już na długo przed epoką wikingów surowe, lecz zasobne wybrzeże Hålogalandu, terenów rozciągających się na północ od fiordu Trondheim wzdłuż łańcucha górzystych wysp i lofockich fiordów, stało się gospodarczym i politycznym ośrodkiem władzy...

Sławne sagi, dzięki którym dzisiaj z tak wieloma barwnymi szczegółami możemy śledzić mity i legendy dawnych Skandynawów, są kojarzone z wikingami, ale wcale nie powstały w ich czasach. Były spisywane kilka wieków później – dopiero we względnie...

W nordyckiej mitologii istniały dwie odrębne grupy bogów. Większa z nich to Asowie (Æsir), a mniej liczna, za to bardziej tajemnicza, to Wanowie (Vanir). Najważniejszym ze skandynawskich bóstw był Odyn, którego imię oznaczało „wściekły, gniewny”. O...

Jeden z wybitnych badaczy nowożytnej Polski napisał swego czasu, że w chłopskich chatach, przynajmniej w dobie renesansu, nigdy nie brakowało żywności, nie było głodu. Dowodem powszechnej obfitości zasobów miałby zaś być jeden konkretny obyczaj...

Przemysł II ogłosił się królem Polski w 1295 roku, mimo że podlegały mu tylko Wielkopolska i Pomorze. Badacze wciąż spierają się czy faktycznie rościł sobie pretensje do symbolicznej zwierzchności nad całym krajem, czy tylko wyniósł się na króla...

Rozpoczęte w 1002 roku wojny cesarza Henryka II z Bolesławem Chrobrym toczyły się ze zmiennym szczęściem przez bisko 16 lat. Podczas ostatniej kampanii niemieckiego władcy, wspieranego przez Czechów oraz pogańskich Wieletów, doszło do oblężenia...

Stworzenie wszechświata, w którym nie istnieje nic poza Ginnungagapem (ziejącą pustką), nie jest łatwym zadaniem. Do realizacji swojego dzieła bogowie potrzebują kreatywności i umiejętności planowania, a także odpowiedniego materiału. O tym jak miał...

Podczas swego ponad 30-letniego panowania Mieszko I zbudował rozległe i silne państwo. Po jego śmierci 25 maja 992 roku groziło mu jednak rozbicie. Z dwóch małżeństw Piast doczekał się bowiem aż czterech prawowitych następców. Pierworodny Bolesław w...

Według skandynawskich sag sport stanowił bardzo ważny element życia wikingów. W świecie, gdzie tężyzna fizyczna odgrywała ogromną rolę rywalizację traktowano niezwykle poważnie. Często wystarczyła chwila i zabawa zamieniała się w starcie, którego...

Przełom pierwszego i drugiego tysiąclecia uważa się dziś za wielki i ważny przełom w historii Europy. Lata około roku 1000 zdają się swego rodzaju punktem zero, czasem, gdy wieki stagnacji powoli przechodziły w rozwój kiełkującej cywilizacji...

Wikingowie zamieszkiwali Grenlandię przez ponad 400 lat. Szacuje się, że w szczytowym momencie na wyspie żyło ich od dwóch do nawet czterech tysięcy. Oto jak zaczęła się historia kolonizacji największej wyspy świata przez ludzi Północy.

Pierwsze bandy skandynawskich rozbójników przepłynęły morze i zaczęły łupić leżące na uboczu klasztory w Anglii pod koniec VIII wieku. Przybywali z różnych miejsc w Skandynawii i jej okolicznych terenów, lecz Anglosasi znali ich pod wspólną nazwą...

Na początku XII wieku nie tylko państwo Piastów zmagało się problemami, jakie niosło z sobą przesadne rozrodzenie dynastii. Na Rusi i w Czechach już wcześniej podejmowano próby zorganizowania formalnych podziałów dzielnicowych. Wschodni eksperyment...

Medycynę okresu wikingów można by w najlepszym razie określić mianem mało zaawansowanej. Opierała się na stosowaniu ziół, nastawianiu złamanych kości, wypalaniu i opatrywaniu ran oraz upuszczaniu krwi. W późniejszych opowieściach, które znamy z sag...

Po upadku cesarstwa rzymskiego szkoły nie zniknęły nigdy zupełnie z Europy. We wczesnym średniowieczu były to jednak placówki nieliczne, bardzo małe, no i przede wszystkim przeznaczone tylko dla wybrańców. Nie tworzono wtedy jeszcze żadnych...

20 sierpnia 636 roku stoczono batalię, która na zawsze zmieniła losy świata. Arabskie wojska, które jeszcze niedawno wydawały się ledwie zastępem grabieżców, rozbiły całą armię Imperium Bizantyńskiego, mimo że ta miała wyraźną przewagę liczebną. Od...

Kontakty ludzi średniowiecza ze świętymi miały w przeważającej części przypadków dalece transakcyjny charakter. Na dobrą sprawę rządziły nimi podobne reguły i oczekiwania, co pogańskimi kultami z wcześniejszych stuleci. Wierni poświęcali swój czas...

Kolebki państwa Piastów szukano w przeróżnych miejscach. Dzisiaj wśród archeologów przeważa opinia, że najwcześniejszą siedzibą tego rodu, już w IX stuleciu jeśli nie wcześniej, był Giecz: miejscowość, która teraz ma poniżej 200 mieszkańców...

W grudniu 639 roku Amr ibn al-As – dawny towarzysz i uczeń Mahometa – opuścił wschodnie wybrzeże Morza Śródziemnego, świeżo podporządkowane siłom arabskim i na czele tysięcy żądnych łupów Beduinów udał się do Egiptu, wówczas będącego nadal...

Chorwacja dynastia narodowa, Trpimirowicze, rządziła znacznie krócej od polskich Piastów. Gdy jednak upadła losy kraju potoczyły się inaczej niż historia Polski. Chorwacja straciła niezależność już w średniowieczu, odzyskała ją zaś dopiero pod sam...

Czwarta krucjata zapisała się ponuro w dziejach jako moment, gdy krzyżowcy, zamiast płynąć do Ziemi Świętej, spustoszyli ostatnią stolicę Cesarstwa Rzymskiego – Konstantynopol. Zanim jednak w 1204 roku doszło do tego porażającego aktu, uczestnicy...