Budowa piramidy faraona Cheopsa (Chufu) stanowiła przedsięwzięcie na ogromną skalę. Trwające blisko 30 lat prace nie byłyby jednak w ogóle możliwe bez surowca, który ponad 4500 lat temu nad Nilem uważano niemal za metal szlachetny. Do wzniesienia grobowca słynnego faraona potrzebne były zaś jego setki ton.
Podczas budowy piramidy Cheopsa wykorzystano olbrzymie ilości kamiennych bloków (ile dokładnie ich było przeczytacie w innym artykule). Każdy z nich musiał zostać najpierw wydobyty z kamieniołomu, a następnie obrobiony. Tego nie dało się rzecz jasna zrobić gołymi rękoma.
Reklama
Taktowana, jak metal szlachetny
Starożytni Egipcjanie żyjący ponad 4500 lat temu nie znali jeszcze procesu wytwarzania brązu, a tym bardziej żelaza. W związku z tym wszystkie narzędzia, jakimi posługiwali się robotnicy wznoszący Wielką Piramidę w Gizie były wykonane z drewna, kamienia oraz miedzi.
Jak podkreśla archeolog i egiptolog John Romer w książce The Great Pyramid. Ancient Egypt Revisited „miedź, którą trudno było wydobywać i wytapiać, była z definicji metalem szlachetnym”.
Podstawowymi miedzianymi narzędziami starożytnych kamieniarzy znad Nilu były dłuta. Archeolodzy podczas wykopalisk odnaleźli takie mierzące nawet blisko pół metra! Zachowane egzemplarze sugerują, że zwykle były one jednak sporo krótsze i ważyły około kilograma. Dodatkowo antyczni rzemieślnicy mieli do swojej dyspozycji miedziane świdry oraz piły.
Te ostatnie były niezbędne do cięcia twardego bazaltu oraz granitu i miały co najmniej 2,44 metra długości. Romer sugeruje jednak, że najpewniej używano takich, które mierzyły nawet 4,5 metra i obsługiwało je kilkunastu ludzi, ważyły bowiem około 140 kilogramów.
Reklama
Z kolei Craig B. Smith w pracy pt. How the Great Pyramid Was Built podaje, że „piły mogły być używane z proszkiem ściernym”. Na to właśnie wskazują bowiem badania doktora Marka Lehnera, który odnalazł jego ślady w wyżłobieniach pozostawionych przez „zębate” narzędzia.
Setki tysięcy miedzianych dłut
Ogółem szacuje się, że przez trzy tysiące lat starożytni Egipcjanie wydobyli około 10 tysięcy ton miedzi, z czego około 8 tysięcy pochodziło z kopalń na Synaju. Jako że narzędzia wykonywane z tego metalu były miękkie szybko się zużywały podczas pracy.
W związku z tym w trakcie 30 lat budowy piramidy Cheopsa potrzebne były ogromne ilości miedzi. Autor książki The Great Pyramid. Ancient Egypt Revisited szacuje, że przy wznoszeniu grobowca słynnego faraona użyto około 300 000 dłut, do których produkcji konieczne było aż 290 ton miedzi! Dalej zaś dodaje:
To niezwykle wysokie zużycie miedzi podczas trwających stulecia rządów trzech największych budowniczych piramid — Snofru, Cheopsa i Chefrena — oraz ogromny wzrost wydobycia i wytopu, który musiał im towarzyszyć, miały pewne niezwykłe konsekwencje.
Reklama
Na przykład w ostatnich latach budowy Wielkiej Piramidy rzemieślnicy musieli wykorzystać około 8 ton miedzi. Na początku prac ilość ta była jednak ośmiokrotnie większa. (…)
Po ukończeniu budowy piramid w Gizie pod koniec IV Dynastii, wykorzystanie miedzi w starożytnym Egipcie uległo znacznej zmianie. Podczas gdy za panowania Snofru, Cheopsa i Chefrena użycie miedzianych dłut było praktycznie ograniczone do wznoszenia piramid królewskich i powiązanych z nimi cmentarzy, później wykute w skale grobowce budowano coraz częściej poza cmentarzami królewskimi i w coraz większej liczbie.
Długo nie odeszli od miedzi
Co ciekawe, mimo upowszechniania się w innych rejonach starożytnego świata brązu Egipcjanie bardzo długo nie odeszli od miedzianych narzędzi. Najlepiej świadczy o tym wyposażenie grobowca faraona Tutanchamona, zmarłego w 1323 roku p.n.e.
Nawet w momencie, gdy nad Nil zaczęły już napływać przedmioty wykonane z żelaza, najwięcej złożonych tam artefaktów w dalszym ciągu wykonane było z miedzi. A od wybudowania Wielkiej Piramidy minęło wówczas blisko 1250 lat. To najlepiej pokazuje jak ważna dla antycznych mieszkańców państwa faraonów pozostawała miedź.
Bibliografia
- John Romer, The Great Pyramid. Ancient Egypt Revisited, Cambridge University Press 2007.
- Craig B. Smith, How the Great Pyramid Was Built, Smithsonian Books 2004.
Ilustracja tytułowa: Wielka Piramida w Gizie ( Myousry6666/CC BY 4.0).
