Jako przybysz z zewnątrz, zmuszony budować od zera swoją pozycję i walczyć o prawo do tronu dla potomków, Władysław Jagiełło nie miał innego wyjścia, jak tylko obsypywać polską szlachtę przywilejami. Jego syn Kazimierz Jagiellończyk posunął się...
Większość specjalistów zajmujących się tematem przyjmuje, że w czasach starożytnego Rzymu szczyt zaludnienia Europy osiągnięto najpóźniej w II wieku n.e. W czasach antyku kontynent miał maksymalnie 40–50 milionów mieszkańców. Później, między innymi...
Obszary wczesnej Słowiańszczyzny położone w rejonie Karpat i na północ od nich można podzielić na dwie części. Bardziej na południe – na terytoriach obecnej Ukrainy, Małopolski, Śląska, Słowacji i Czech – we wczesnym średniowieczu ludność mieszkała...
Ludwik Andegaweński zasiadał na polskim tronie przez ponad dekadę. Większość tego czasu poświęcił na przygotowania do sukcesji. Nie doczekał się syna, chciał więc, aby tytuł królewski przeszedł w ręce jednej z jego córek. Gdy odszedł projekty...
Wielu przedstawicieli dynastii Piastów cechowało się wybuchowym charakterem. Nie brakowało wśród nich również okrutników. Żaden jednak z członków rodu nie posiadał jednocześnie tylu negatywnych cech, co książę legnicki Bolesław II Rogatka. O jego...
Na przełomie XII i XIII stulecia, po całych dekadach zażartych sporów pomiędzy członkami rozrodzonej dynastii Piastów, postanowienia sławnego testamentu Krzywoustego zostały ostatecznie obalone. Średniowieczna Polska weszła w okres pełnego rozbicia...
Przy okazji wielkich inwestycji budowlanych media często informują, że takie czy inne prace opóźniły się z powodu prowadzonych wykopalisk archeologicznych. Mało kto zdaje sobie jednak sprawę z tego, jak przełomowe są rezultaty ratunkowych badań...
Bizantyńscy autorzy, którzy w połowie VI wieku jako pierwsi zaczęli opisywać wcześniej nieznaną społeczność Słowian, na każdym kroku podkreślali, że był to lud pogrążony w zamęcie, pozbawiony przywódców, a do tego niezdolny skutecznie sobą rządzić...
Ojciec i dziadek Jana Olbrachta słynęli z umiarkowania w jedzeniu i piciu. Nie sięgali nawet po wino. Król Polski i wielki książę litewski jednak zupełnie nie wdał się w Władysława Jagiełłę i Kazimierza Jagiellończyka. Władca uwielbiał biesiadować...
Kronika Galla Anonima, a więc najstarsza księga opisująca wczesne dzieje dynastii Piastów, różniła się od kolejnych dzieł tym, że autor bardzo ostrożnie dozował w niej nieprawdopodobne wątki. Tylko kilka historii przekazanych przez dziejopisa miało...
Według mitu najstarsze koreańskie królestwo powstało już w III tysiącleciu p.n.e. Pierwszy historyczny zapis na jego temat pochodzi jednak dopiero z końca II wieku p.n.e., gdy zostało zniszczone przez cesarza Wudi z chińskiej dynastii Han. O...
Fakt, że w czasach przed chrystianizacją Słowianie nie mieli własnego alfabetu, jest dziś akceptowany niemal powszechnie. Wciąż jednak budzi konsternację. Często pisze się, że Słowianie stanowili zaskakujący wyjątek, nawet ewenement. Byli ponoć...
W średniowieczu, zwłaszcza wczesnym, nie istniał jeden model życia monastycznego. Reguły zakonne dopiero się kształtowały, podobnie jak sama instytucja zorganizowanych opactw. Pewne zasady zaczynały już jednak zdobywać powszechną popularność. Czego...
„Podobny bardziej do miasta niż do zamku” – pisał o Wawelu znany niemiecki geograf Andreas Cellarius. Wprawdzie słowa padły na początku XVII wieku, ale bez ryzyka pomyłki można je odnieść także do stuleci wcześniejszych. Charakter, jaki nadano...
W XIX wieku w Polsce i nie tylko powszechna była opinia, że Słowianie już w czasach przedchrześcijańskich musieli posiadać własne pismo i rozwiniętą kulturę materialną. Takie przekonanie stało się pożywką dla sprytnych fałszerzy, produkujących...
Pierwsze roczniki, notujące na bieżąco ważne fakty z dziejów kraju i dynastii, zaczęto spisywać w państwie Piastów dopiero w drugiej połowie X wieku, po przyjęciu chrztu przez Mieszka I. Najstarsza kronika, zawierająca szerszy kontekst zdarzeń...
Pierwsi polscy królowie – Bolesław Chrobry, Mieszko II Lambert i Bolesław Śmiały – koronowali się w Gnieźnie. Po przeszło dwustuletniej przerwie podobnie postąpili Przemysł II i Wacław II. Kiedy jednak o koronę postarał się Władysław Łokietek...
Mniszki i mnisi żyjący we wspólnotach funkcjonowali w sposób zsynchronizowany, według tego samego rozkładu zajęć. Współuczestnictwo w nim miało pomagać wszystkim w osiągnięciu skupienia. Reguły były różne, zależnie od miejsca i czasu, pewne...
W dawnej nauce panowała opinia, że u Słowian ustrojem prawdziwie pierwotnym i rodzimym było ludowładztwo. Decyzje miały być podejmowane przez całą wspólnotę, plemię, na walnych zgromadzenia nazywanych wiecami.
Japońskie miasto Seki przez setki lat było kojarzone z produkcją doskonałej jakości mieczy. Nie bez powodu nazywane je „Miastem Ostrzy”. Począwszy od XIII wieku wyroby tamtejszych kowali były bardzo wysoko cenione przez samurajów. O tym, jak...
Pustelnictwo było zjawiskiem niezwykle charakterystycznym dla wczesnego Kościoła. U schyłku starożytności i na początku epoki średniowiecznej nie działały jeszcze złożone i sformalizowane wspólnoty zakonne. Ludzie pragnący poświęcić się kontemplacji...
Wszystkie wzmianki z wczesnego średniowiecza na temat zadaszonych świątyń pogańskich z obszaru Słowiańszczyzny pochodzą z północnego Połabia. Wszystkie też odnoszą się do schyłkowego okresu tradycyjnych wierzeń, głównie do stuleci XI i XII. Łącznie...
Konrad Mazowiecki w powszechnej świadomości kojarzony jest właściwie tylko ze sprowadzeniem Krzyżaków nad Bałtyk. Piastowski książę zapisał się jednak w historii również jako człowiek, który aby zasiąść na Wawelu był gotów niemal na wszystko. Nie...
Jeszcze na początku XV wieku Hohenzollernowie byli zaledwie burgrabiami Norymbergii. Potem przejęli Brandenburgię – krainę ubogą, z kulejącym przemysłem, bez ścisłych granic i perspektyw. Trzy czynniki sprawiły jednak, że zaczęli ekspresowo...
Dla współczesnej nauki jest rzeczą oczywistą, że Słowianie nie posiadali własnego alfabetu i w okresie przed chrystianizacją z powodzeniem radzili sobie bez dostępu do liter. Do niedawna nie było jednak wiadomo czy mieli oni we wczesnym...
Relacje Władysława Jagiełły i jego stryjecznego brata Witolda Kiejstutowicza były niezwykle burzliwe. Doszło nawet do tego, że w 1390 roku książę sprzymierzył się z Krzyżakami, stanowiącymi stałe zagrożenie dla Polski i Litwy. O tym dlaczego tak się...
Cukierkowa i wciąż powielana przez podręczniki wizja wczesnych średniowiecznych państw jako owocu postępu i pokojowej konsolidacji niewiele ma wspólnego z rzeczywistością. Silne wodzostwa opierały się nie na współpracy, ale na przymusie i szantażu...
W średniowieczu, zwłaszcza tym wczesnym, najwyżej kilka procent całej ludności potrafiło czytać. Rzeczą niezwykle rzadką były też wówczas zadbane i utrzymywane trakty. Na słabo zaludnionych obszarach, a więc chociażby na niemal całej...
„Ozdobił [król Kazimierz] zamek krakowski podziwu godnymi domami, wieżami, rzeźbą, malowidłami, dachami wielkiej piękności” – twierdził kronikarz z końca XIV wieku. Człowiek anonimowy, ale tworzący prawdopodobnie na Wawelu i znający z bliska dwór...
Życie w ciasnej, zadymionej, zimnej i zawilgotniałej ziemiance, a więc w typowym słowiańskim domostwie sprzed ponad 1000 lat, nie mogło być zdrowe ani długie. Oczywiście pierwsi Słowianie byli bardziej zahartowani i odporni na kaprysy przyrody niż...
