Jacek Malczewski – największy symbolista wśród malarzy, czy malarz, który stał się symbolem? Można się zastanawiać czy do roli symbolu Malczewski nie był przeznaczony już… na długo przed urodzeniem. Cały poczet jego przodków zmierzał w tym...
Jednym z symboli bajecznego bogactwa Radziwiłłów był zamek w Nieświeżu. Rezydencja budziła podziw nie tylko swymi rozmiarami, ale również ogromną kolekcją dzieł sztuki oraz bogatą biblioteką i bezcennymi zbiorami archiwalnymi. Pod koniec 1812 roku...
Przez niemal całą historię łóżko z prawdziwego zdarzenia, podobne do tych, na których sypiamy dzisiaj, było na polskiej wsi widokiem niemal niespotykanym. Nawet u schyłku XVIII wieku, a więc tylko nieco ponad 200 lat temu, łóżka trafiały głównie do...
Róża Luksemburg była na początku XX wieku jedną z najbardziej znanych Polek w Europie. Jako pierwsza kobieta z naszego kraju otrzymała doktorat z ekonomii. Stała się też ikoną całego ruchu politycznego, ale dzisiaj próżno szukać jej „fanów” nad...
Odwiedzając różne polskie skanseny można odnieść wrażenie, że dawni chłopi żyli na ogół w bardzo przestronnych, wielopokojowych chatach, zapewniających bez porównania więcej przestrzeni niż typowe mieszkania w bloku w XXI wieku. To jednak osąd...
Z powodu okoliczności swojej śmierci Róża Luksemburg stała się dla komunistów nie tylko ikoną, ale wręcz męczennicą. Mimo że za życia wygłaszała poglądy, z którymi na ogół nie zgadzali się ani bolszewicy ani socjaliści, to po śmierci zaczęto...
Na dawnej wsi świece były przedmiotami kosztownymi i otoczonymi masą przesądów, zniechęcających do używania ich na co dzień, w zwyczajnych warunkach. Polscy chłopi bardzo rzadko sięgali też po lampki olejne, kaganki. Jak zatem radzili sobie do...
Muzea etnograficzne i skanseny ugruntowały wyobrażenie, zgodnie z którym dawni polscy chłopi nosili piękne, wielobarwne i często niezwykle złożone stroje. Garderoba, którą można podziwiać na wystawach lub na rycinach w książkach wcale jednak nie...
Do typowej wiejskiej chaty sprzed 100 czy 200 lat prowadziły niskie drzwi, pod którymi znajdował z kolei bardzo masywny i wysoki próg, który często trudno było przekroczyć. Takie rozwiązanie nie miało zbyt wielu uzasadnień praktycznych. W wielkich...
Nie bez powodu znakomitego pisarza i reportażystę Melchiora Wańkowicza nazywano ostatnim Litwinem nad Wisłą. Kumulował bowiem w sobie ogrom cech typowych dla potomka ziemian z dawnego Wielkiego Księstwa, którego obywatelem uważał się zresztą do...
Obejście typowej rodziny chłopskiej żyjącej na przykład 150 czy 200 lat temu w żadnym razie nie wyglądało tak, jak sugerują rekonstrukcje ze skansenów albo literackie wizje. Powszechna nędza i ugruntowany obyczaj sprawiały, że egzystowano w...
Przez niemal całą historię, zresztą nie tylko Polski, ale świata zachodniego ogółem, za rzecz zupełnie oczywistą uważano nazywanie żywności… po imieniu. Przez stulecia oczekiwano, że wędliny będą przygotowywane z mięsa, chleb z mąki, a chociażby sok...
Życie polskiego chłopa, gospodarza toczyło się wokół pola. Życie gospodyni – przede wszystkim wokół pieca. W realiach sprzed 150 czy 200 lat jej rolą było dbać o ogrzanie domu oraz o przygotowanie strawy. Poza tym zaś – o utrzymanie ognia. Ostatnie...
Tradycyjną wiejską chatę można było wznieść na różne sposoby, a gusta wyraźnie różniły się między regionami, osadami czy nawet… sąsiadami, budującymi się po dwóch stronach płotu. Pewne kwestie pozostawały jednak stałe, jak kraj długi i szeroki. Na...
„Ja zdecydowanie uważam, że w polskiej opowieści o nas samych jest tego za dużo. To znaczy, za dużo jest mówienia o tym, że byliśmy ofiarami, że byliśmy poddani opresji. To oczywiście bardzo często prawda. Ale to jest tylko część prawdy”. Między...
W sielankowych wizjach dawnej polskiej wsi lata dzieciństwa są często przedstawiane niezwykle pogodnie, jako okres niemal zupełnej beztroski. Takim wyobrażeniom dają się ponieść nawet naukowcy. Jak jednak naprawdę wyglądała młodość polskich chłopów...
Biały Dom jest jednym z najważniejszych symboli Stanów Zjednoczonych. Budowa siedziby prezydentów USA rozpoczęła się w 1792 roku jednak wraz z rozrastaniem się administracji dobudowywano kolejne skrzydła. O tym jak wyglądały dzieje gmachu przy 1600...
Dawni polscy chłopi niemal zawsze mieszkali wspólnie ze zwierzętami. I to nie z kotami czy psami, ale krowami, owcami, królikami, kurczętami. W ubogich chatach ryczały one i gdakały zaraz obok ludzkich legowisk. W nieco dostatniejszych zajmowały...
Przez całą pierwszą wojnę światową operacje wojskowe pozostawały w dużym stopniu zależne od transportu kolejowego, jednak około 1918 roku można było zaobserwować zachwianie dotychczasowej równowagi. W miarę ciągły, choć nierównomierny puls...
Prawdziwe chłopskie jadło z dawnych czasów zupełnie nie przypominało potraw, które dzisiaj określa się taką etykietą. Jeszcze nieco ponad 100 lat temu na polskiej wsi ponurą normą był głód, powracający regularnie zwłaszcza na przednówku. Do czego...
Polscy chłopi, powodowani jednocześnie biedą i tradycją, przez stulecia radzili sobie w domach bez jakichkolwiek mebli stolarskiej roboty. Używali sprzętów, które byli w stanie sami sklecić i ociosać z materiału dostępnego pod ręką. Jeśli od...
Kiedy w 1807 roku Napoleon Bonaparte powołał do życia Księstwo Warszawskie wielu łudziło się, że będzie to pierwszy krok do odrodzenia Polski. Wierzył w to nawet przyjaciel i doradca cara Aleksandra I Romanowa, Jerzy Czartoryski. Tak naprawdę...
Ból towarzyszył rodzącym kobietom od zarania dziejów. Pojawienie się w pierwszej połowie XIX wieku środków znieczulających dawało nadzieję na zmianę tego stanu rzeczy. Początkowo jednak w środowisku medycznym panował silny opór przeciwko stosowaniu...
W latach 1880–1914 poddani austro-węgierscy wciąż mocniej i ściślej wiązali swe codzienne życie z imperium. Szkoła, wybory lokalne, udział w corocznym rytuale poboru do armii i także dorocznych, obejmujących całe państwo obchodach urodzin władcy...
O matkach wielkich artystów pisze się o wiele rzadziej niż o nich samych. A jednak to one nieraz odpowiadały za ich sukcesy i ponosiły cenę ich drogi do sławy. Matka Witkacego nie tylko dała synowi pole do rozwoju, ale też łożyła na wiecznie...
Stanisław Witkiewicz miał 38 lat kiedy ożenił się z wnuczką Juliusza Kossaka, Jadwigą Unrug. Niewiele jednak zabrakło, a Witkacy stanąłby na ślubnym kobiercu już 10 lat wcześniej. Ostatecznie do małżeństwa z Anną Oderfeld nie doszło. O tym kim była...
W XIX stuleciu zamek na Wawelu służył między innymi za przytułek dla bezdomnych, kwaterę milicji, siedzibę dla szkółki muzycznej, a wreszcie, przez drugą połowę wieku, za koszary armii austriackiej, w których na potrzeby wojska wystawiono cały...
Mimo całej swojej potęgi i oszałamiających zysków masowy przemysł branży modowej jest stosunkowo świeżym zjawiskiem. Jeszcze nowszym jest próba stworzenia standardowej rozmiarówki. Aż do XIX wieku prawie wszystkie ubrania były produkowane ręcznie...
Pańszczyzna nie była charakterystyczna wyłącznie dla Polski. Nad Wisłą chłopów wyzyskiwano szczególnie bezwzględnie, ale podobny model zależności obowiązywał też w innych krajach środkowej Europy. Interesujące spojrzenie na los chłopów sprzed ponad...
O upadku Napoleona Bonaparte opowiada się zwykle z perspektywy Francji, którą rządził. Należy jednak pamiętać, że konflikt z cesarzem Francuzów odcisnął też głębokie piętno na krajach, których nigdy nie udało mu się podbić, w tym na opornej do końca...
