Zachód stanowczo sprzeciwiał się niepodległości Ukrainy. O tych faktach Amerykanie wolą dzisiaj nie pamiętać

Strona główna » Historia najnowsza » Zachód stanowczo sprzeciwiał się niepodległości Ukrainy. O tych faktach Amerykanie wolą dzisiaj nie pamiętać

W 1990 roku kontrola komunistów nad Ukrainą wyraźnie się chwiała. Setki tysięcy osób rzuciły legitymacje partyjne. Naciski społeczne wymusiły uznanie ukraińskiego za język państwowy. Coraz głośniej mówiono o powołaniu niezależnych sił zbrojnych, a nawet o odłączeniu się od Związku Sowieckiego. Ten ostatni postulat wcale nie spotykał się z poparciem zachodnich polityków.

Wydarzenia mające miejsce w Związku Radzieckim zaskakiwały zachodnich obserwatorów. Tylko nieliczni sowietolodzy, a do najwybitniejszych należał amerykański analityk urodzony w Cieszynie Richard Pipes, przewidzieli nie tyle kryzys, ile koniec państwa radzieckiego.


Reklama


Strach przed załamaniem się imperium i m.in. utratą przez nie kontroli nad bronią jądrową spowodował, że teraz czołowi politycy, analitycy i opiniotwórczy intelektualiści państw Europy Zachodniej i Ameryki Północnej szukali środków mających utrzymać je przy życiu.

Nie tylko z otwartym sceptycyzmem odnosili się do niepodległościowych aspiracji Ukrainy, Białorusi czy Gruzji, ale też wyrażali poparcie dla ZSRR i prezydenta Gorbaczowa, widząc w nim wizjonera i demokratę.

Pierwszy prezydent Ukrainy Leonid Krawczuk udzielający wywiadu w 1994 roku.

Amerykanie: Ukraina musi pozostać w federacji z Rosją

Prezydent George W. Bush, goszcząc na początku sierpnia 1991 r. w towarzystwie wiceprezydenta ZSRR Giennadija Janajewa w Kijowie, apelował o utrzymanie federacyjnych więzów między Rosją a Ukrainą.

Odmówił rozmowy z przywódcami [opozycyjnego Ukraińskiego] Ruchu [Ludowego], którzy jedynie otrzymali zaproszenie na obiad wydany przez [prezydenta Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Ludowej Leonida] Krawczuka na cześć Busha i jego doradców.


Reklama


Wymowne było to, że Krawczuk nie uczestniczył w przygotowaniach do pobytu amerykańskiego prezydenta w Związku Radzieckim. Niewiele wiedział o programie i szczegółach rozmów między Gorbaczowem a Bushem. (…)

Zbliżone stanowisko wobec kwestii przyszłości Ukrainy zajmowała brytyjska premier Margaret Thatcher, która również zdążyła odwiedzić Kijów.

Tekst stanowi fragment książki Zbigniewa Karpusa i Michała Klimeckiego pt. Czas samotności. Ukraina i Ukraińcy 1914-2018
Tekst stanowi fragment książki Zbigniewa Karpusa i Michała Klimeckiego pt. Czas samotności. Ukraina w latach 1914-2022 (Bellona 2022).

Wizja ograniczonej suwerenności

Dopiero z czasem co bardziej śmiali zachodni politycy godzili się z perspektywą suwerenności Ukrainy, ale apelowali o uznanie prawa Moskwy do opiniowania zmian w kierunkach polityki zagranicznej poradzieckich republik — w praktyce do pogodzenia się z jej przywództwem w Europie Środkowej i Wschodniej oraz środkowej Azji.

Michaił Gorbaczow i George H.W. Bush w 1990 roku.

Pojawiały się nawet dziwaczne sugestie, aby Ukraina swoje stanowisko określała z mocnym uwzględnieniem interesów Rosji, zarówno rozwiązując wewnętrzne problemy, jak i określając miejsce w międzynarodowej społeczności.

Niepodległość dla krajów bałtyckich, status wasala dla Ukrainy

Na Zachodzie już nie kwestionowano prawa Litwy, Łotwy i Estonii do pełnej, niczym nieograniczonej niepodległości. Widziano w tym powrót do porządku sprzed lata 1940 r., a więc sprzed radzieckiej okupacji. Wobec Ukrainy, podobnie jak Białorusi i Gruzji, zachowywano o wiele większy dystans.

W Waszyngtonie i stolicach europejskich rozumiano, że bez tych trzech republik przetrwanie radzieckiego państwa, nawet w formie konfederacji i pod zmienioną nazwą, jest wątpliwe.

[Na Zachodzie dalsze istnienie Związku Sowieckiego uważano za warunek politycznej stabilności w regionie.


Reklama


Dlatego Amerykanie czy Brytyjczycy usilnie popierali wszelkie działania mające na celu utrzymanie Ukrainy w sowieckiej lub wprost rosyjskiej strefie wpływów. Sytuacja uległa radykalnej zmianie dopiero po tzw. puczu Janajewa, o którym przeczytacie w TYM artykule].

Źródło

Powyższy tekst stanowi fragment książki Zbigniewa Karpusa i Michała Klimeckiego pt. Czas samotności. Ukraina w latach 1914-2022 (Bellona 2022).

Tytuł, lead, śródtytuły oraz uzupełnienia w nawiasach kwadratowych pochodzą od redakcji. Tekst został poddany podstawowej obróbce korektorskiej.

Współautor
Michał Klimecki
Współautor
Zbigniew Karpus

Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.