Lwa Trockiego do dzisiaj otacza na poły romantyczna legenda. Jako największy wróg Stalina, jego zażarty krytyk, wygnaniec i ofiara zamachu przeprowadzonego aż w dalekim Meksyku, jawi się on jako istne przeciwieństwo „czerwonego cara”. Zupełnie, jakby sam opowiadał się za wolnością, demokracją i prawami jednostki. Trudno o większą bzdurę.
Lew Trocki (ur. 26 października 1879, zm. 21 sierpnia 1940) zajmuje zupełnie wyjątkowe miejsce wśród sowieckich opozycjonistów.
Reklama
Nie był krytykiem systemu bolszewickiego, ale jego budowniczym i ideologiem. Wygnano go w roku 1929, po tym jak pełnię władzy w Moskwie przejął konkurent do schedy po Włodzimierzu Leninie – Józef Stalin. W przeciwieństwie do innych wrogów „czerwonego cara” Trocki nie został jednak rehabilitowany na fali destalinizacji. I to mimo, że bez niego Związek Sowiecki w ogóle nie miałby szans powstać.
Bez niego nie byłoby rewolucji. Lew Trocki w 1917 roku
Kluczową rolę Lwa Trockiego u zarania Sowietów tłumaczy profesor Goeffrey Swain, autor książki Trotsky and the Russian Revolution. „Nie jest żadną przesadą stwierdzenie, że bez niego rewolucja bolszewicka 1917 roku nie odniosłaby sukcesu” – podkreśla specjalista z Uniwersytetu w Glasgow.
To Trocki był autorem zwycięskiej strategii. Podczas gdy Włodzimierz Lenin dążył do klasycznego przewrotu zbrojnego, z wykorzystaniem partyjnych bojówek, on uważał, że zryw wymaga znaczniej szerszego zaplecza.
Jako dawny organizator działań rewolucyjnych w 1905 roku, zresztą wywodzący się z umiarkowanej frakcji mienszewików, Lew Trocki cieszył się wyjątkowymi wpływami wśród mas robotniczych. We wrześniu 1917 roku stanął na czele Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich i to z niej uczynił organ kierowniczy buntu.
Reklama
Miał słuszność. Stołeczny Sowiet pomnożył siły bolszewików i pozwolił im nakierować gniew mas przeciwko rządowi.
„Bezwzględność i pasja”. Lew Trocki podczas rosyjskiej wojny domowej
Na tym zasługi Trockiego dla przebiegu rewolucji się nie kończyły. Profesor Swain jest przekonany, że bez niego bolszewicy nie zdołaliby utrzymać się u władzy nawet przez jeden rok.
„Unikalna mieszanina bezwzględności, inspiracji i pasji organizacyjnej”, która cechowała Lwa Trockiego, miała odegrać kluczową rolę w najwcześniejszej fazie rosyjskiej wojny domowej.
Nowo mianowany komisarz ludowy do spraw wojskowych nie wahał się przeciągać na swą stronę dawnych carskich oficerów. Także w innych obszarach był on skłonny sięgać po doświadczenie ekspertów spoza partii. Nie znaczy to jednak wcale, że Trockiego należy uważać za demokratę czy liberała.
Reklama
Wszelkie środki, do jakich się odwoływał, miały jeden cel: umocnienie czerwonego reżimu.
Ideolog i praktyk czerwonego terroru
Po wygnaniu z kraju Trocki krytykował Stalina, ale nie dlatego, że nie zgadzał się z jego metodami. W pierwszej kolejności nie podobało mu się zarzucenie walki o przenoszenie rewolucji poza Związek Sowiecki. Do końca życia wierzył, że należy dokładać starań, aby czerwona fala zalała całą Europę, a następnie świat.
Prawdziwy obraz „dokonań” Trockiego, jego linii i dziedzictwa trafnie odrysował rosyjski historyk Władimir Czerniajew na kartach Critical Companion to the Russian Revolution, 1914–1921.
Badacz podkreśla, że Trocki odpowiadał nie tylko za sukces rewolucji, ale też za wprowadzenie autorytarnego systemu, który brutalnie zwalczał wszelkie oznaki oporu.
Był on ideologiem i praktykiem czerwonego terroru. Nienawidził „demokracji burżuazyjnej”, wierząc, że brak kręgosłupa i miękkie serce przyniosą zgubę rewolucji. Sądził też, że ucisk warstw posiadających i przeciwników politycznych oczyści arenę dziejową dla pochodu socjalizmu.
[Trocki] był inicjatorem obozów koncentracyjnych, obozów pracy przymusowej (…). Brał wreszcie udział w wielu praktykach, które staną się symbolami ery stalinowskiej, łącznie z organizacją zbiorowych egzekucji.
Przeczytaj też o największej zbrodni Józefa Stalina. Rosja do dzisiaj się po niej nie pozbierała.
***
Inspiracją dla powyższego artykułu stała się nowa powieść Leonardo Padury. Człowiek, który kochał psy to porywająca historia zabójstwa Lwa Trockiego, w której wątki historyczne splatają się z fikcją. Książka ukazała się nakładem wydawnictwa Noir Sur Blanc (2021).
Fanatyzm, spisek i śmierć. Opowieść o zabójstwie Lwa Trockiego
Bibliografia
- Cherniaev V., Trotsky [w:] Critical Companion to the Russian Revolution, 1914–1921, Indiana University Press 1997.
- Swain G., Trotsky and the Russian Revolution, Routledge 2014.
3 komentarze