Wszystkie polskie kroniki nazywają najmłodszą córkę Ludwika Andegaweńskiego w ten sam sposób. Także w pracach historycznych niezmiennie występuje ona pod imieniem królowej Jadwigi. Czy jednak najsłynniejsza polska władczyni, koronowana w roku 1384 i zmarła w 1399, faktycznie nosiła tylko jedno miano?
Na dziesiątkach stron internetowych można wyczytać, że królowa Jadwiga „być może” nosiła drugie, słowiańskie imię Draga. Wiadomość jest powielana za Wikipedią, zwykle bez refleksji co do jej prawdziwości czy chociaż prawdopodobieństwa.
Reklama
Wypada podkreślić, że temat tego drugiego imienia sławnej monarchini przez długi czas w ogóle nie istniał w polskiej nauce. Pojawił się dopiero za sprawą artykułu opublikowanego w 1987 roku na łamach periodyku „Analecta Cracoviensia”.
Jako autor pracy jest wskazany Slavče Nimano. Takie nazwisko i treść tekstu mogłyby sugerować, że tekst wyszedł spod ręki badacza z południowej Europy, pewnie Chorwata. W rzeczywistości jednak Slavče Nimano to pseudonim, jakim posłużył się polski ksiądz i historyk kościoła Czesław Skowron.
Zagadkowa wzmianka
Publikacja wzmiankuje zagadkową notatkę, jaką można odnaleźć w mało znanej, lokalnej kronice z Zadaru (obecna Chorwacja), spisanej na przełomie XIV i XV wieku.
Pavel Pavlović, wpływowy patrycjusz z tego dalmatyńskiego miasta, opisał wizytę węgierskiej rodziny królewskiej w roku 1383. Stwierdził, że do Zadaru przybyła królowa matka Elżbieta z córkami – młodszą królową Węgier Marią oraz… Dragą.
Reklama
Elżbieta Bośniaczka, wdowa po Ludwiku Andegaweńskim, urodziła trzy córki, ale w roku 1383 żyły już tylko dwie. Poza Marią była to Jadwiga, która w kolejnym roku miała wyruszyć nad Wisłę i przyjąć polską koronę jako pierwsza kobieta-król w dziejach kraju.
Zwyczajna pomyłka?
Absolutnie żadne inne średniowieczne źródło nie określa Jadwigi Andegaweńskiej imieniem Dragi. Sam Pavlović też w żaden sposób nie skomentował ani nie rozwinął tej wzmianki, a w innym miejscu swojej kroniki wspomniał o królewnie nazywając ją już prawidłowo „Edviga” – a więc Jadwiga.
Jedna wzmianka, rzucona mimochodem w mało znaczącym tekście niezwiązanym z otoczeniem monarszym, wydaje się bardzo słabą podstawą do wyciągania szumnych wniosków.
Kronika Pavlovica zachowała się tylko w późnym, XVII-wiecznym odpisie. Kopista popełnił w nim sporo błędów, zaznaczał też nieczytelne fragmenty oryginału. Bardzo możliwe, że nie był w stanie odczytać także imienia córki królewskiej i w miejsce prawidłowego „Edviga” raz umieścił „Dragę”, której pierwotnie tam nie było.
Reklama
Istnieje też alternatywne wytłumaczenie. Kto wie czy pomyłki – być może czysto mechanicznej – nie dopuścił się sam Pavlović. W jego kronice przyjazd królowej Elżbiety stanowił wydarzenie najwyższej wagi. Ale już obecność małoletniej, młodszej córki władczyni nie miała z perspektywy zadarskich mieszczan szczególnego znaczenia. Błąd z nią związany mógłby więc umknąć uwadze zarówno autora, jak i pierwszych czytelników dzieła.
Wyjaśnienia można mnożyć. Pojawił się na przykład domysł, że Pavlovicowi zabrakło obycia językowego. I że węgierski przymiotnik draga, oznaczający „droga, kochana” opatrznie zrozumiał on jako słowiańskie imię Draga.
To propozycja dość wątpliwa. Ale nawet ona wydaje się bardziej prawdopodobna od wersji, na którą postawił Czesław Skowron.
Wielka teoria o nikłych podstawach
Jedna wzmianka w kronice z Zadaru wystarczyła historykowi Kościoła, by ogłosić, że najwidoczniej Elżbieta Bośniaczka nadała córkom nieoficjalne, drugie imiona, zaczerpnięte od popularnych w Dalmacji świętych kobiet.
Reklama
„Za używaniem w odniesieniu do królewny Jadwigi drugiego imienia Draga przemawiają przede wszystkim kontakty królowej Elżbiety z Zadarem, będącym ośrodkiem żywego kultu świętej, zwanej w języku chorwackim Draga, oraz sympatia królowej matki, pochodzącej przecież z Bośni, dla języka chorwackiego” – kwitował historyk Kościoła.
Ale chyba sam nie był do końca przekonany do swoich wniosków, jeśli nie odważył się opublikować tekstu pod prawdziwym nazwiskiem.
Bibliografia
- Witkowski M., Ks. dr Czesław Skowron (17 czerwca 1924 – 26 sierpnia 2012), „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, t. 15 (2012).
- Nimano S., Słowiańskie imię królowej Jadwigi, „Analecta Cracoviensia”, t. 19 (1987).
Fascynujące losy następczyń królowej Jadwigi
O królowej Jadwidze i jej następczyniach piszę znacznie szerzej w książce pt. Damy Władysława Jagiełły (Wydawnictwo Literackie 2021).
