Pierwsze monety zaczęto wybijać w starożytnym Egipcie dopiero około 360 roku p.n.e. Przez wcześniejsze tysiąclecia panował handel wymienny. Oto jak go prowadzono, ile kosztowały najważniejsze towary i jak kształtowały się zarobki zwyczajnych Egipcjan u szczytu potęgi Nowego Państwa faraonów – około 3300 lat temu.
Tematykę handlu i zarobków nad Nilem, widzianych z perspektywy zwyczajnego mieszkańca Teb około 1350 roku p.n.e., szeroko przedstawia Charlotte Booth na kartach książki Jak przeżyć w starożytnym Egipcie.
Reklama
Deben miedzi, qed srebra
Brytyjska doktor egiptologii wyjaśnia, że w okresie Nowego Państwa w handlu wymiennym dominowało kilka popularnych przeliczników.
Wartość tańszych dóbr wyrażano przede wszystkim w debenach miedzi (1 deben = 91 gramów). Droższych w qed srebra (1 qed = 0,1 debenów = 0,91 grama).
Ceny obowiązujące u szczytu potęgi Nowego Państwa znamy niestety tylko wyrywkowo. Dostępne źródła są nieliczne, sprzeczne i nieprecyzyjne. Często nie pozwalają też stwierdzić do jakiej ilości towaru odnosi się dana notatka.
Poza tym należy mieć na uwadze, że realia rynkowe ulegały poważnym wahaniom, podobnie jak dzisiaj. W okresach głodu żywność drożała, a wojny lub polityka konkretnych władców mogły windować też na przykład ceny towarów luksusowych.
Reklama
Na szczęście znamy przynajmniej cenę podstawowego produktu w diecie Egipcjan: chleba. Jeden bochenek kosztował standardowo 0,2 debena miedzi.
Ile to w dzisiejszych pieniądzach?
Jakiekolwiek porównania z dzisiejszym systemem monetarnym są oczywiście obarczone ogromnym ryzykiem błędu. Aby jednak dalsze wartości stały się choć trochę zrozumiałe, spróbujmy poczynić pewne założenia.
W maju 2022 roku średnia cena bochenka chleba w Polsce wynosiła 5,4 złotych. Zgodnie z ustaleniami profesora Zbigniewa Żabińskiego, źródło codziennego wyżywienia stanowi najlepszą podstawę do przeliczania wartości pieniądza w różnych epokach. W bardzo dużym uproszczeniu można więc stwierdzić, ze 1 deben był wart w czasach egipskiego Nowego Państwa tyle co 27 dzisiejszych złotych.
Ceny żywności
Jeśli chleb kosztował nad Nilem odpowiednik 5,4 dzisiejszych złotych, to ceny innych podstawowych produktów żywnościowych kształtowały się następująco:
Reklama
- piwo: ½ debena (13,5 zł) za dzban,
- wino: 1 deben (27 zł) za nieznaną miarę
- ryba: 0,04 debena (1 zł) za wypatroszoną sztukę,
- warzywa: 0,007 debena (20 groszy) za wiązkę,
- pszenica: od 0,017 do 0,034 debena (od 45 do 90 groszy) za kilogram.
Ubrania, kosmetyki, meble
Podstawowy ubiór Egipcjan, a więc tunika, kosztował 5 debenów (odpowiednik 135 złotych). Za płaszcz należało zapłacić nawet 50 debenów (1350 złotych), za sandały 1-3 debeny (do 81 złotych).
Zakup brzytwy wiązał się z wydatkiem 1-2 debenów (do 54 złotych), a lusterka wykonanego z polerowanego metalu – maksymalnie 15 debenów (405 złotych). Za patyczek kosmetyczny płaciło się 1 deben (27 złotych), za grzebień 2 debeny (54 złote)
Łóżko można było nabyć za 12-25 debenów (do 675 złotych), natomiast matę do spania już za 2 debeny (54 złote). Także kanapy kosztowały już 2 debeny (54 złote) – co sugeruje, że nie był to raczej mebel zbyt skomplikowany czy luksusowy.
Reklama
Zarobki w starożytnym Egipcie
Oczywiście wszystkie te kwoty nabierają sensu tylko w zestawieniu z zarobkami. Na szczęście Charlotte Booth, autorka książki Jak przeżyć w starożytnym Egipcie, podjęła także próbę oszacowania typowych wypłat szeregowych mieszkańców państwa faraonów.
W Tebach około 1350 roku p.n.e. majster lub skryba mógł zarobić 15 debenów miedzi na miesiąc (około 400 złotych), a robotnik fizyczny zaledwie 11 debenów – odpowiednik około 300 złotych. W praktyce wypłat dokonywano zresztą nie w metalu, ale raczej w workach zboża.
Bibliografia
- Booth Charlotte, Jak przeżyć w starożytnym Egipcie, Wydawnictwo Poznańskie 2022.
- Żabiński Z., Systemy pieniężne na ziemiach polskich, Wrocław 1981.
- Aktualna średnia cena chleba według statystyki portalu DlaHandlu.pl.
Fascynujący przewodnik po państwie faraonów
