„Potwór potężny, tajemniczy, patrzący podejrzliwie otworami strzelnic, zionący paszczami armat” – pisał Artur Oppman o Cytadeli Warszawskiej, przez Rosjan zwanej Aleksandrowską.
Mirosław Maciorowski pyta na kartach książki Powstańcy. Marzyciele i realiści: Czy Roman Dmowski (1864–1939) zasłużył na tytuł „ojca niepodległości” ex aequo z Józefem Piłsudskim? Jego rozmówca, profesor historii Maciej Górny odpowiada…...
W dawnych wiejskich domach używano przedmiotów, po które dzisiaj już w ogóle się nie sięga. Na przykład w niemal każdej chacie chłopskiej bezpośrednio przy wejściu wisiał niepozorny, ale też niezwykle przydatny kawałek drewna o charakterystycznym...
Urodzona w Stanach Zjednoczonych Josephine Baker przeszła do historii, jako jedna z największych gwiazd francuskiej estrady. Chociaż rozpoznawalność zdobyła już w swojej ojczyźnie, to prawdziwą gwiazdą została dopiero nad Sekwaną. O jej pierwszym...
Sztuka ludowa zawsze była czym innym dla mieszkańców wsi, a czym innym dla miastowych, którzy próbowali ją opisać, zrozumieć albo docenić. W dwudziestoleciu międzywojennym polskie władze po raz pierwszy zaczęły otaczać wytwory chłopskiego rękodzieła...
W 1924 roku w Sejmie Rzeczpospolitej Polskiej uchwalono ustawę o ochronie i popieraniu sztuki ludowej. Państwo objęło opieką ludowe rękodzieło, traktując wspieranie go zarówno jako inicjatywę ekonomiczną mającą poprawić warunki materialne wsi...
W 1930 roku na kartach pisma „Pielęgniarka Polska” ukazał się dość osobliwy artykuł. Jego autorka, doktor Ewa Cybulska z Lecznicy w Hołosku pod Lwowem, przekonywała, że personel medyczny nie powinien ograniczać się do „fizycznej strony niedomagań...
Międzynarodową Wystawę Sztuk Dekoracyjnych i Nowoczesnego Przemysłu otwarto w Paryżu w kwietniu 1925 roku. Cóż to było za wydarzenie! W ciągu sześciu miesięcy przyciągnęła kilkanaście milionów zwiedzających i zapoczątkowała styl, który dziś znamy...
W październiku 1929 roku, na łamach świeżo powołanego pisma „Pielęgniarka Polska”, poruszono zasadniczy temat: tego, jak wyglądał dzień pracy w zawodzie, we względnie zwyczajnej placówce. Pewne szczegóły zaskakują. Inne okażą się zupełnie znajome i...
Historia kryminalna, która rozegrała się w Warszawie w ostatnich dniach września 1938 roku była niby dość zwyczajna, a jednak jedyna w swym rodzaju. Wpływowy i zamożny architekt Zbigniew Gierszewski zginął we własnym mieszkaniu, od strzału oddanego...
Ciąża i poród wiązały się na dawnej polskiej wsi z ogromnym zatrzęsieniem przesądów i zabobonnych praktyk. Obawiano się zarówno wrogich guseł, jak i zwłaszcza prowokowania losu poprzez niewłaściwe zachowanie. Polscy chłopi oczekiwali, że ich żony...
6 czerwca 1932 roku przed warszawskim sądem ruszył proces Zyty Woronieckiej – zbiedniałej arystokratki, która związała się z oszustem pragnącym jej (nieistniejącego) majątku. I która, przez wiele miesięcy poniżana i niszczona psychicznie, wreszcie...
Rola w „Rejsie” Marka Piwowskiego przyniosła Janowi Himilsbachowi ogromną popularność. W momencie premiery filmu miał on już jednak blisko 40 lat i był to jego debiut aktorski. Wcześniej nie miał nic wspólnego z kinem. O tym, jak wyglądały jego...
Miejsce akcji to Skolimów. Kiedyś odrębna wieś, dzisiaj część Konstancina-Jeziorny, położona zaledwie kilka kilometrów od krańcowej stacji warszawskiego metra – Kabaty. Rzecz dzieje się 4 lutego 1922 roku, chwilę po godzinie dziewiątej...
Żadna inna zbrodnia w całej historii przedwojennej Polski nie odbiła się tak szerokim echem jak sprawa Rity Gorgonowej. Guwernantki, która związała się ze swym pracodawcą, nie zdołała jednak wzbudził sympatii jego nastoletniej córki. Wreszcie...
30 stycznia 1938 roku na komendę policji w Łodzi wparowała zdesperowana kobieta, raportująca, że właśnie otrzymała list od porywaczy. Trzy dni wcześniej Maria Zajdlowa zgłosiła zaginięcie 12-letniej córki Zosi. Teraz przyniosła odręczną wiadomość, w...
Olga Boznańska większość swojego dorosłego życia spędziła w Paryżu. nad Sekwaną wynajmowała pracownię, ale poza tym była również współwłaścicielką rodzinnej kamienicy przy ulicy Wolskiej 21 (dziś Piłsudskiego) w Krakowie. Na przełomie XIX i XX wieku...
Jeszcze w czerwcu 1936 roku Wanda Parylewiczowa była powszechnie szanowaną siostrą poległego bohatera i żoną jednego z najbardziej wpływowych urzędników w regionie. W lipcu siedziała za kratami, zza których już nigdy miała nie wyjść. Oto jak zaczęła...
Po porażkach Niemiec, proklamacji republiki w Berlinie 9 listopada 1918 r. i równolegle do ogłoszenia niepodległości Polski po pomniejszych starciach między polskimi organizacjami paramilitarnymi i oddziałami niemieckimi 11/12 listopada...
Olga Boznańska zapisała się w historii sztuki jako jedna z najważniejszych polskich artystek przełomu XIX i XX wieku. Od 1898 roku na stałe mieszkała w Paryżu, gdzie jej pracownia obrosła prawdziwą legendą. Z czasem jednak dziennikarze znad Wisły, z...
Wyobraźmy sobie pana X. Postać fikcyjną, ale tylko w tym sensie, że nie znamy jego personaliów… i że nie było to jeden Pan, ale zdecydowanie większa liczba podobnych mu, poznańskich „dżentelmenów”. To mężczyzna w średnim wieku, zapewne...
Dawna wieś znała wyłącznie porody domowe. I wyłącznie takie w asyście członków społeczności, bez pomocy fachowych akuszerek czy lekarzy, przybyłych spoza gromady. Do rozwiązania dochodziło na ogół w izbie. W niektórych regionach pozwalano, by mąż...
Bezpośrednio po odzyskaniu przez Polskę niepodległości na wsi niemal żadnych toalet. Nie licząc byłego zaboru pruskiego, wszędzie chodzono za stodołę, do chlewu, pod krzaczek. A nie do osobnego, specjalnie wzniesionego budynku z siedziskiem...
Władysław Broniewski początkowo był szaleńczo zakochany w swej pierwszej żonie, Janinie. Zdradzał ją jednak zanim nawet się pobrali. Kobieta przez lata mu wybaczała. Oto co przelało szalę goryczy.
Z pozoru lata niepodległości przyniosły ogromny postęp w warunkach pracy. To wtedy w Polsce wprowadzono ograniczenie jej czasu do ośmiu godzin, zorganizowano inspekcję pracy, formalnie ograniczono pracę nocą i zatrudnianie dzieci. Tyle tylko, że...
Higiena osobista w dzisiejszym rozumieniu była niemal nieznana polskim chłopom sprzed 100 czy 150 lat. Nie mieli oni łazienek, a pełną kąpiel brali w najlepszym razie co kilka miesięcy. O ile jednak nie szorowali ciał, to jednak… robili to ze swoimi...
Przedwojenna Polska to nie była wcale epoka kawiarnianych nasiadówek, fajfów, przejażdżek dorożką, czy pięknych mieszkań rodem z czarno-białych filmów. W każdym razie nie dla zwyczajnych ludzi. Przodkowie większości z nas przede wszystkim stale...
Obcinanie paznokci ma historię liczącą wiele tysięcy lat. Już w Starym Testamencie, w Księdze Powtórzonego Prawa, pochodzącej być może z VII wieku p.n.e., instruowano, że jeśli mężczyzna postanowi poślubić niewolnicę, kobieta ta jest zobowiązana...
Szczoteczki do zębów w dzisiejszym kształcie – a przynajmniej kształcie bardzo bliskim współczesnemu – były sprzedawane na dużą skalę od XIX wieku. Obyczaj by faktycznie myć nimi zęby rozpowszechniał się jednak powoli, zwłaszcza poza...
Dla łódzkiego przemysłu, rozwiniętego pod zaborami, w zupełnie innych realiach gospodarczych, lata dwudzieste i trzydzieste XX wieku stanowiły trudny okres transformacji. Należało odtworzyć parki maszynowe, zdywersyfikować przemysł włókienniczy...
