Madam C. J. Walker. Jak córka niewolników została jedną z najbogatszych kobiet Ameryki?

Zaczynała, nie mając nic, ale gdy umierała, była jedną z najbogatszych kobiet w kraju, a jej firma zatrudniała tysiące osób na całym świecie. Wszystko za sprawą proroczego snu – i, jak sama podkreślała, „chęci do ciężkiej pracy”. Jak wyglądała długa i wyboista droga „Madam C. J. Walker” do sukcesu?

Jeśli o kimś można powiedzieć, że miał w życiu ciężki start, to była to właśnie Sarah Breedlove. Urodziła się na Południu Stanów Zjednoczonych w grudniu 1867 roku, niedługo po zakończeniu wojny secesyjnej. Pochodziła z bardzo biednej rodziny byłych niewolników.

Reklama

Od najmłodszych lat pracowała wraz z rodzicami przy uprawie bawełny. Sierotą została już jako siedmiolatka – a w domu siostry, która wzięła ją później na wychowanie, też nie znalazła szczęścia, a jedynie okrutnego i nie uciekającego od przemocy szwagra. Wydostała się stamtąd niedługo po czternastych urodzinach, wychodząc za mąż.

Sześć lat później była już matką dwuletniej córeczki… i wdową, bo jej pierwszy mąż, Moses McWilliams, zginął, możliwe, że zlinczowany w czasie rasistowskich rozruchów. A perspektyw wydobycia się z nędzy wciąż nie było widać.

Remedium na własne problemy

„Możliwości dla Afroamerykanów pod koniec XIX wieku były na Południu drastycznie ograniczone” – opowiada publicystka Rachel Kranz o czasach, w których dojrzewała Breedlove (po mężu McWilliams). – „Afroamerykanie zmagali się z ogromną liczbą politycznych i społecznych ograniczeń”.

W poszukiwaniu lepszej przyszłości dla siebie i córki Sarah przeniosła się z Luizjany do Missouri, gdzie działała organizacja o nazwie National Association of Colored Women (Narodowy Związek Kolorowych Kobiet), pomagająca czarnoskórym sierotom i kobietom w trudnej sytuacji życiowej. Dzięki temu mała Lelia trafiła do szkoły – a Sarah mogła skupić się na pracy.

Czekała ją jeszcze ponad dekada trudnej walki o przetrwanie. Jednak to właśnie w tym czasie, harując po 14, a nieraz nawet 16 godzin na dobę, opracowała skład kosmetyku, który przyniósł jej później sukces i fortunę.

Początkowo nawet nie myślała o jego sprzedaży. Chciała jedynie zadbać o samą siebie: jej praca, wymagająca kontaktu z trującymi chemicznymi substancjami, doprowadziła do tego, że Sarah straciła włosy.

Reklama

I żaden z istniejących na rynku produktów (choć wcale ich nie brakowało), w tym także popularny „cudowny” specyfik produkowany przez inną przedsiębiorczą Afroamerykankę, Annie Malone, nie działał.

„Bóg odpowiedział na moje modlitwy”

Sposób, jak uratować włosy, podobno… po prostu się Sarze przyśnił. Później opowiadała reporterom:

Bóg odpowiedział na moje modlitwy, bo pewnej nocy miałam sen, a w tym śnie ukazał mi się wielki czarny mężczyzna, który powiedział mi, co zmieszać, by pomóc moim włosom.

Część lekarstwa rosła w Afryce, lecz posłałam po nie, zmieszałam, położyłam na głowie, i w ciągu kilku tygodni moje włosy rosły szybciej niż kiedykolwiek wypadały. Wypróbowałam to na moich przyjaciołach – pomogło. Zdecydowałam więc, że zacznę to sprzedawać.

Przełom nastąpił około 1905 roku. Sarah zaczęła sprzedawać swoje lekarstwo już w St. Louis, gdzie mieszkała, ale jej firma na dobre wystartowała dopiero po przeprowadzce do Denver w stanie Kolorado.

Reklama

Poznała tam też swojego drugiego męża, reportera i publicystę Charlesa Walkera, który niewątpliwie pomógł jej w rozkręceniu skutecznej kampanii reklamowej. Jak wyjaśnia Rachel Kranz:

Charles Walker zasugerował, by określała się jako Madam C. J. Walker, by nadać produktom szacowny wygląd i by nie nazywano jej „Ciocią Sarah”. W tych czasach Afroamerykanom często trudno było wywalczyć sobie, by nazywano ich „panem” czy „panią” zamiast mówić do nich po imieniu lub zwracać się jak do „ciotki” czy „wujka”.

Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.

Sześciocyfrowy dochód

Rozpoczęty od marketingu door-to-door (czyli oparty po prostu na docieraniu do klientów w ich własnych domach) biznes rozkręcił się bardzo szybko. Do 1910 roku Sarah – wówczas już czterdziestotrzylatka – dysponowała całą siecią agentów sprzedaży.

W Indianopolis, gdzie się przeniosła, „Madam C. J. Walker”, jak ją powszechnie określano, wybudowała własną fabrykę, szkołę kosmetyczną i laboratorium. Systematycznie wypuszczała na rynek kolejne odnoszące sukcesy produkty do włosów.

Na tym etapie nie musiała się już martwić o pieniądze. Jej firma pięła się w górę powoli, ale stabilnie.

W 1916 roku mogła przyznać w rozmowie z reporterem „New York Timesa”, że jej „roczny dochód wyraża się liczbą sześciocyfrową”! Rok później mówiła natomiast: „nie jestem milionerką, ale mam nadzieję nią kiedyś być, nie dla pieniędzy, ale dlatego, że mogłabym zrobić tak wiele, by pomóc mojej rasie”.

Najbogatsza amerykańska self-made woman

Trzeba przyznać, że Walker (choć rozwiodła się z mężem w 1912 roku, zachowała jego nazwisko) rzeczywiście robiła wiele, by pomóc podobnym sobie kobietom.

Jej pracownice korzystały z wielu benfitów, dokształcały się na organizowanych przez nią konwencjach, tworzono też dla nich specjalne fundusze na wypadek nieoczekiwanych zdarzeń.

Reklama

Poza tym Sarah angażowała się w działalność charytatywną i zabiegała o równouprawnienie czarnoskórych Amerykanów. Wspierała organizacje walczące z linczem, sprzeciwiała się segregacji w administracji rządowej i ściśle współpracowała z National Association of Colored Women – organizacją, której sama wiele zawdzięczała.

Na wszystkie te cele przeznaczała dużą część swoich dochodów. Może dlatego do śmierci w 1919 roku, choć powszechnie nazywano ją „pierwszą samodzielną milionerką w Ameryce”, ostatecznie nie dorobiła się miliona?

Jej majątek był jednak imponujący: szacowano go na 600 tysięcy dolarów. Dzisiaj odpowiadałoby to sumie około 9,2 miliona! Taka fortuna plasowała ją na pierwszym miejscu wśród amerykańskich self-made women – kobiet, które doszły do pieniędzy samodzielnie.

Jej firma do dzisiaj uważana jest też za jedną z najbardziej dochodowych biznesów założonych przez czarnoskórych w historii Ameryki.

Poznaj też niezwykłą drogę do biznesowego sukcesu, jaką przebyła dziewczyna z Polski – przyszła milionerka Helena Rubinstein.

Reklama

Bibliografia

1. Rachel Kranz, African-American Business Leaders and Entrepreneurs, Facts on File 2004.
2. A’Lelia Bundles, Madam C. J. Walker. Entrepreneur, Infobase Publishing 2008.

Ilustracja tytułowa: Madam C. J. Walker w automobilu (domena publiczna).