Gdy jest mowa o kompleksie w Gizie, na plan pierwszy zawsze wysuwają się trzy piramidy faraonów: Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa. Ta ostatnia jest wprawdzie przeszło dwa razy mniejsza od sąsiednich, ale i tak należy zaliczać ją do wielkich. W Gizie stoi też bowiem kilka rzadko wspominanych piramidek, które w porównaniu zdają się wprost… miniaturowe.
Można spotkać się z twierdzeniami, że w Gizie wzniesiono trzy piramidy. Nie jest to w żadnym razie prawda. Trzy były tylko główne piramidy faraonów.
Reklama
Jednocześnie z ich budową, a więc w czasach IV dynastii, rządzącej Egiptem około 4500-4600 lat temu, stawiano też znacznie mniejsze piramidy towarzyszące. Z ich uwzględnieniem należy stwierdzić, że wszystkich piramid w Gizie było pierwotnie przynajmniej 11.
Konstrukcje te miały zbliżoną formę i skalę, ale raczej nie da się przypisać im jednej funkcji. Większość określa się w każdym razie mianem „piramid królowych”. I faktycznie wśród egiptologów dominuje opinia, że stanowiły one miejsca pochówku wybranych żon faraonów.
Małe piramidy przy piramidzie Cheopsa
Bezpośrednio na południowy wschód od największej piramidy Cheopsa, do dzisiaj są widoczne, choć bardzo uszkodzone, ślady trzech stożków. To piramidy określane w nauce symbolami G1-a, G1-b i G1-c. Przypuszcza się, że pierwotnie każda z nich miała zarówno szerokość, jak i wysokość dokładnie 5 razy mniejszą od wymiarów samej piramidy Cheopsa.
We wnętrzu każdej z piramid znajdował się trzon złożonych z trzech „schodków”. Pod nimi umieszczono zaś każdorazowo tunel oraz komorę.
Reklama
Piramida G1-a, a więc pierwsza od północy, była zapewne przeznaczona dla Hetepheres I – domniemanej matki Cheopsa. Druga konstrukcja, G1-b, mogła powstać z myślą o królowej Meritetes, którą uważa się jednocześnie za żonę i siostrę, albo przynajmniej siostrę przyrodnią Cheopsa. Wreszcie piramida G1-c miała stanowić miejsce spoczynku dla Henutsen, uważanej za jedną z późniejszych żon Cheopsa.
Piramidy towarzyszące przy piramidzie Mykerinosa
Także trzy konstrukcje wzniesione przed piramidą Mykerinosa (Menkaure) są tradycyjnie nazywane piramidami królowych. Ich geneza budzi jednak więcej pytań. Po pierwsze nie dołożono starań, by uzyskały taką samą skalę – piramida G3-a była wysoka na 28 metrów, ale G3-b i G3-c na 21 metrów.
Z nich wszystkich tylko pierwsza została ukończona, pozostałych nie wybudowano w pełni. Nawet pierwotnie były pozbawione pełnych, zewnętrznych ścian. W piramidzie G3-c nie było też gotowej komory grobowej ani śladów pochówku.
Wykopaliska prowadzone w pozostałych piramidach wykazały, że spoczęły tam kobiety, najpewniej żony Mykerinosa. Pierwsza piramida początkowo pełniła jednak raczej inną funkcję. Interpretuje się ją jako piramidę kultową – miejsce gdzie, wedle jednego z domysłów, czczono czy też przechowywano duszę faraona, ka.
Reklama
Piramidy kultowe
Takie miało też być, jak twierdzą specjaliści, zadanie pojedynczej, samotnej, piramidki towarzyszącej piramidzie Chefrena.
U schyłku XX wieku, po długich domysłach, potwierdzono poza tym, że pierwotnie przy największej piramidzie Cheopsa istniała jeszcze czwarta, obecnie niemal doszczętnie zniszczona piramidka – G1-d. Miała wysokość zaledwie 14 metrów, co czyniło z niej najmniejszą piramidę całego kompleksu w Gizie. Również ona miała stanowić piramidę kultową.
Bibliografia
- Lehner M., The Complete Pyramids, Thames&Hudson 2008.
- Verner M., The Pyramids. The Archaeology and History of Egypt’s Iconic Monuments, AUC Press 2020.
Fotografia tytułowa: piramidy królowych (fot. Diego Delso, lic. CC-BY-SA 3,0).
